رخصتی برای روزه داران در روزهای بلند

به گزارش دین‌آنلاین، در پایگاه اینترنتی دارالافتاء آمده است: سرزمین‌هایی که شب و روز در آنها از اعتدال بیرون است و مسلمان برای روزه‌داری با مشکل مواجه می‌شود با این استدلال که همواره سنت خداوند در تکالیف بر رعایت حال غالب افراد بوده و موارد غیرمتعارف استثنا می‌شود می‌توانند از زمان‌بندی مشخص و مقدر برای این تکلیف که امساک از زمان فجر تا غروب خورشید است تبعیت نکنند.

این مرکز فقهی در ادامه حدیث «الدجّال» را مستندی شرعی برای این فتوای خود اشاره می‌کند که پیامبر(ص) در آن که روز مانند هفته است و هفته مانند ماه و ماه مانند سال، امر به زمان‌بندی می‌فرماید.

در ادامه با اشاره به پنهان ماندن زمان‌بندی‌ها در مناطق قطبی که شش ماه روز دارند و شش ماه شب و در پاسخ به اینکه چگونه در مقایسه به عدد هجده ساعت می‌رسند، در این پایگاه فقهی آمده است: روزه‌داری در این زمان به باور متخصصان سبب آسیب‌رسیدن به بدن انسان می شود و به دور از طاقت انسان است که بنابر این نمی‌توان پذیرفت چنین روزه‌دار بودن تکلیفی بر انسان بوده باشد.

این مؤسسه فقهی اهل سنت جهان در ادامه در بیان وجه اینکه مکه و مدینه شاخصی برای اعتدال در زمان‌بندی سرزمین‌ها معرفی شده است به سخنان شیخ محمد عبده اشاره می‌کند  که این دو منطقه را نزدیک‌ترین سرزمین‌ها به حالت اعتدال می‌دانسته است.

پیش‌تر از او «علی جمعه» روحانی ارشد وقت دولت مصر در سال 2009 نیز با صدور فتوایی اعلام کرده بود مسلمانان در کشورهای غربی می‌توانند در صورتی که ساعت روزه‌داری‌شان بیش از 18 ساعت شود به زمان شهر مکه، افطار کنند.

در میان علمای شیعه  نیز سیدصادق شیرازی معتقد است «در آفاقی که روز در آن بیش از هفده ساعت و نیم باشد می‌توان به یکی از دو فرض زیر روزه گرفت:

1. طبق افق همانجا روزه گرفت به اینکه قبل از طلوع فجر امساک نموده و هنگام مغرب شرعی افطار کند و در صورتی که مستلزم حرج و یا ضرر نباشد، این موافق با احتیاط مستحب نیز می باشد.

2. طبق طلوع فجر همانجا امساک نموده و طبق ساعات روز شهرهای متعارف دنیا روزه شده و سپس افطار نماید، مثلاً: ساعات روز کربلای معلی را حساب کرده که در این فصل 17 ساعت است تقریباً، و بعد از 17 ساعت افطار نماید گرچه هنوز اذان مغرب کربلای معلی و یا افق آنجا نشده باشد.»

البته برخی از فقیهان نسل جدید حوزه علمیه تشیع معتقدند: «در مناطقی که طول روز (از سحر تا مغرب) حدودا بیش از ۱۸ ساعت (و کمتر از ۲۴ ساعت) است و روزه گرفتن درتمام ماه رمضان یا برخی روزهای آن برای فرد موجب حرج یا مشقت شدید می شود، تکلیف روزه در آن ایام ساقط می شود، اما وی موظف است تا قبل از ماه رمضان سال بعد روزه های فوت شده را قضا نماید بی آنکه مشمول پرداخت کفاره شود. عدد ۱۸ ساعت هم طریقیت دارد و موضوعیت ندارد. تشخیص عسر و حرج و مشقت امری شخصی و به عهده خود مکلف است. اینکه انسان در چنین مناطقی با ساعات مناطق استوایی یا معتدل یا مکه عمل کند مثلا به اندازه ۱۲ تا ۱۴ ساعت در روز را روزه بگیرد و قبل از مغرب به افق محلی افطار کند، فاقد هرگونه مستند شرعی است. نماز و روزه به افق محلی می باید انجام بگیرد. همچنانکه رعایت وقت نمازهای پنجگانه به افق مکه و مناطق استوایی در خارج از این مناطق کاملا بی اعتبار است، هکذا در منطقه ای که هنوز آفتاب غروب نکرده است نمی توان مطابق افق مکه یا مناطق استوایی یا مطابق طول روز آنها افطار کرد.»

گفتنی است در کشورهای سوئد،‌ نروژ و ایسلند زمان روزه‌داری 20 ساعت در روز  و در کشورهای هلند و بلژیک 18.5 ساعت،‌ اسپانیا 17.5 ساعت،‌ ترکیه 17 ساعت،‌ آلمان و انگلیس 16.5 ساعت و ایتالیا و فرانسه هم 16 ساعت است.

 
مسلمانانی که به دلیل شرایط اقلیمی ناچارند هجده ساعت و بیشتر از آن روزه‌دار بمانند به فتوای دارالافتاء که بر سایت این مرکز فقهی اهل سنت منتشر شده، می‌توانند از زمان فجر، تنها تا به مقداری روزه بگیرند که روزه‌دارای در مکه مکرمه طول می‌کشد.