چالش‌های علمای مذهبی با حاکمیت در سعودی
مدت‌هاست علمای اهل سنت سعودی با مدرنیته و تغییرات اجتماعی سیاسی در این کشور دچار مشکل هستند. اگرچه برخی از علما کاملاً با تغییرات مخالفند، بعضی دیگر محتاطانه تغییرات و پیشرفت عربستان را پذیرفته‌اند و در حال اصلاح جایگاه مذهبی خود در راستای هماهنگی با شرایط جدید هستند.
پس از آن، در نتیجه ثروت نفتی و دوران مدرنیته در عربستان بسیاری از علما فهمیدند که نفوذ و تأثیرشان در سیاست کشور کاهش یافته است، اگرچه جنبه‌های مذهبی همچنان به تقدس خود و تحت سلطه علما باقی ماند. همچنین علما به عنوان فراهم‌کنندگان مشروعیت مذهبی برای حکومت و مشاوران حاکمان به کار خود ادامه دادند، اما فعالیت‌های سیاسی و تغییرات اجتماعی پس از آن باعث تفرقه و عدم یکپارچگی بین علمای عربستان شد و به ویژه بین علمای حکومتی و علمایی که خود را بیشتر به عبدالوهاب وفادار می‌دانستند درگیری شکل گرفت.
درگذر مدرن شدن بیشتر عربستان و به ویژه تغییرات اجتماعی و سیاسی در این کشور، معرفی تصویر انسان غربی تحصیل کرده در مقابل انسان سنتی با تحصیلات اسلامی باعث نگرانی علمای عربستان شد و آنها جنبشی تحت عنوان الصحوه الاسلامیه برای مقابله با لیبرالیسم شکل دادند. این جنبش پس از جنگ خلیج فارس، به عرصه فعالیت‌های سیاسی وارد شد و طی آن علما به خانواده سلطنتی درباره حضور امریکا در خاک عربستان برای جنگیدن با عراق در دوران صدام، اعتراض کردند. اعتراض آنها بر اساس تحریم رابطه با کفار و همچنین اصل امربه معروف و نهی از منکر بود. در مقابل این علما، علمای حکومتی به اجتماعی و غیر سیاسی بودن اصل امر به معروف و نهی از منکر تأکید کردند و معتقد بودند این اصل تنها برای این امر است که مسلمانان خود را از نامسلمانان تمییز دهند و مثلا در جشن‌های غیرمسلمانان شرکت نکنند. در نتیجه علمای حکومتی با رفتار سیاسی حکومت موافقت کردند و به آن مشروعیت بخشیدند.
پس از جنگ خلیج فارس که باعث جدایی علنی علما از یکدیگر شد برخی از علمای عضو جنبش صحوه دستگیر شدند و پس از آزادی نیز تحت نظارت حکومت قرار گرفتند. این فضا باعث به وجود آمدن شرایطی شد که گروهی از علما تصمیم گرفتند به جهاد علیه حکومت فتوا دهند و در سال‌های پس از آن جنبش جدیدی شکل دهند. پس از رویداد ۱۱ سپتامبر حکومت عربستان توانست بسیاری از گروه‌های تندرو را سرکوب و رهبران جنبش اخیر را بازداشت کند.
شکاف اساسی دیگر بین علمای عربستان پس از وقایع سوریه شکل گرفت. برخی از آنان حامی جهادیون شدند و برخی مخالف. عده‌ای از آنها ار جبهه النصره حمایت کردند و آن‌گاه با قدرت یافتن داعش حتی بین علمای جهادی مخالف حکومت شکاف ایجاد شد چرا که عده‌ای از آنها از ابوبکر بغدادی حمایت می‌کردند و عده‌ای دیگر مشروعیت او را قبول نداشتند.
روند تغییرات اجتماعی از جمله بروکراتیزه شدن دین در عربستان نیز باعث ایجاد چالش بین علما و حکومت شده است. از نمونه تغییراتی که با عقاید علمای سنتی مخالفت داشت، اجازه تحصیل، کار و حضور در المپیک به زنان عربستانی بود. پس از آن نیز موضوعاتی چون رانندگی زنان، پوشیدن نقاب و دیگر مسائل اجتماعی باعث اختلاف بین علمای دینی در عربستان شد. در حوزه برخورد با تغییرات اجتماعی می‌توان علمای عربستان را به سه دسته اصلاح طلب، سنتی و فراسنتی تقسیم کرد.
این روند تاریخی و شرایط موجود نشان می‌دهد علما در عربستان دارای وحدت و یکپارچگی مذهبی و سیاسی نیستند و چالش‌های بین آنها روز به روز در حال افزایش است.
