پس از ماهها تبلیغات برای اکران فیلم سینمای "محمد رسولالله"سرانجام این فیلم پرهزینه تاریخ سینمای ایران اکران شد. شرکت سینمایی نور تابان، سرمایهگذار این فیلم که وابسته به بنیاد مستضعفان است هزینهٔ تولید آن را ۴۰ میلیون دلار اعلام کرده است. هزینهٔ تولید این فیلم حدوداً ۲۰ برابر پرهزینهترین فیلم ایرانی تا قبل از ساخته شدن آن برآورد شده است. حال پس از اکران این فیلم پرهزینه انتقادهایی از داخل و خارج کشور به این فیلم مطرح میشود. اگر اعتراض الازهر به ساخت این فیلم را دارای منشأ مذهبی بدانیم اما برخی از کارشناسان شیعه هستند که به محتوای این فیلم پرهزینه انتقاد دارند. رضا بابایی، پژوهشگر، منتقد و کارشناس در حوزه ادبیات وتاریخ اسلام، در یادداشتی انتقادی آورده است:
جلوههای ویژه اثر بر عهده اسکات ای. اندرسون برنده اسکار برای طراحی جلوه ویژه «باب» در ۱۹۹۶ است که جلوههای ویژه قسمت حمله سپاه ابرهه به مکه را طراحی و اجرا کرده است. وی پیش از این در فیلمهایی همچون «ماجراهای تن تن»، «ترمیناتور ۲» «دروازه نهم»، «کینگ کنگ»، «استخوانهای دوستداشتنی» کار جلوههای ویژه را بر عهده داشته است و با کارگردانانی همچون استیون اسپیلبرگ، جیمز کامرون و پیتر جکسون سابقه همکاری داشته است.
فیلم «محمد رسول الله» ساختۀ مجید مجیدی، مصداق رعد و برق بیباران است. در تمام مدتی که فیلم را میدیدم، از خودم میپرسیدم چگونه ممکن است مجیدی چنین فیلم بیمحتوایی ساخته باشد. اگر فیلمبرداری ماهرانه و جلوههای بصری و چند بازی خوب(خصوصا بازی خانم ساره بیات در نقش حلیمۀ سعدیه که انصافا مستحق جایزۀ بين المللی است) نبود، از این فیلم که گرانترین و پرهزینهترین فیلم در تاریخ سینمای ایران است، چه باقی میماند؟ دیالوگها هیچ تناسبی با سطح کار ندارد؛ اکثر بازیها(خصوصا بازی نوجوانی که نقش پیامبر را در دوازده سالگی بازی میکند) ضعیف و دچار اغراقهای ناشیانه است؛ بهرغم کوشش فراوان سازندگان فیلم برای هیجانی کردن بیننده، جز در جلوههای بصری فیلم، تأثیری در صحنهها و دیالوگها نیست و از همه مهمتر اینکه این فیلم در خدمت هیچ ایده و طرحی نیست، مگر ایدۀ فیلم برای فیلم. فیلمی که برای آن شهرک ساختهاند و آهنگساز اسکاری و فیلمبردار ممتاز جهانی را به خدمت گرفتهاند، هیچ طرحی ندارد جز نمایش پرهزینۀ چند معجزه از پیامبر در دوران کودکی و نوجوانی. اکثر این معجزهها حتی یک سند معتبر ندارد. گیرم که معتبر باشد، مگر اهمیت و رسالت پیامبران در معجزۀ آنان خلاصه میشود که ما پس از 1400 سال فيلم معجزهمحور بسازيم؟ 120میلیارد تومان خرج کردهاید که چند معجزه را به تصویر بکشید؟ مگر این مردم به معجزه نیاز دارند؟ معجزه برای این بود که کفار قریش ایمان بیاورند که آوردند. بهتر نبود از این فرصت استفاده میکردید و مرهمی برای یکی از زخمهای امروز جهان اسلام میساختيد؟ چرا از معجزۀ اصلی اسلام که قرآن است، در این فیلم استفاده نکردید؟ یکبار هم که سراغ قرآن رفتید، برای نشان دادن حملۀ مرغان ابابیل به سپاه ابرهه بود! آنچه بیش از همه بینندۀ آگاه را آزار میدهد، یهودیستیزی مجیدی در این فیلم است. او بر پایۀ برخی اخبار سست و خیالپردازانه، بخشی مهم از فیلم را به کوششهای یهودیان برای قتل یا دزدیدن محمد نوجوان اختصاص داده است و این، نهایت سادگی و بیاطلاعی و تعصب عوامانۀ مجیدی است. من در هنگام نوشتن کتاب «محمد، برگزیدۀ خدا»(قم، انتشارات دلیل ما، 1393) تقریبا اکثر منابع معتبر و کهن را دیدم و گواهی میدهم که اكثر اين تعقيب و گريزها، نه مستند به هیچ کتاب مهمی است و نه فایدهای بر آن مترتب است. فیلم «محمد رسول الله»، به نظرم فیلمی است برای سرگرمی بچهها یا بزرگهایی که از پیامبران(ع) چیزی بیش از معجزه و کارهای عجیب و غریب نمیخواهند و از تعقيب و گريز هم لذت میبرند. فیلم مجیدی را که دیدم، بیشتر به ارزشهای فیلم «محمد رسول الله» ساختۀ مصطفی عقاد پی بردم. به جرئت میگویم که یک پلان از سینمایی عقاد که هزینۀ چندانی هم روی دست مردم نگذاشت، به سرتاسر فیلم مجیدی میارزد. محصول سینمایی عقاد، صدای هیچکس را هم درنیاورد. عقاد سنی، هوای شیعیان را هم داشت؛ ولی فیلم مجیدی، نفت روی آتش جنگهای خاورمیانه میریزد؛ بدون اینکه از این آتش، استفادهای بکند. آقای مجیدی، بپذیرید که وقتی فرهنگ و اندیشه و دانایی نباشد، از پول و شهرک و همکاران اسکاری هم کاری ساخته نیست. آرزو میکنم در قسمتهای دوم و سوم که وعدهاش را دادهاید، پول این مردم بیچاره را دور نریزید یا دستکم اثری برازنده بسازید. شما قرار بود فیلم بسازید، نه اینکه ما را فیلم کنید.
کاملا نگاه مغرضانه از نقد میباره.
یا جناب منتقد خیلی از شعور و فهم و سواد بصری بالایی برخوردان، یا بقیه و خصوصا کسانی که چنین نگاه و نقدی به فیلم ندارند، فاقد این ویژگیها حتی در حد اندک هستن!!
نوع نقد و لحن نقد خودش نشان میده که چقدر فیلم تونسته ذهنها رو درگیر کنه.
امیدوارم فقط نقد نقاد محترم از روی این نباشه که این فیلم پیامبر را آنگونه نشان نمیدهد که دنیای سیاسی غرب و داعش و النصره و... نشان میدهد. (2019)
این چه نحوه پاسخ دادن است. لزومی ندارد که با نقد آقای محمد بابایی بخواهیم بگوییم آن کسانی که چنین نقدی ندارند فاقد ویژگیهای ذکر شده هستند. بعد اینکه شما میگید نوع نقد و لحن خودش نشون می ده که فیلم تونسته ذهنها رو درگیر کنه یا ناشی از قطاع بودن شماست که این قدر سریع نتیجه میگیرید یا اینکه از ذوق زدگی کسانی است که تحت تاثیر جلوه های ویژه نمی توندد داوری کنند! (2021)
وقتی چنین نقد غیرمنصفانه ای میشه، ناخواسته چنین پاسخ تندی هم به دنبال داره.
اما سوال پیش میاد که شما خودتون چرا به همون شیوه رفتاری که بهش معترضید، رفتار میکنید؟!!
متاسفانه سیاستزدگی در نقد و هجمه های وارد به کار استاد مجیدی و بعضا خود ایشان، به وفور دیده میشه. (2023)
بنده هم معتقدم چندان نقد منصفانه ای نیست. انتخاب یک بازه تاریخی برای سناریوی این فیلم نشان می دهد قرار نبوده مجیدی هماوردی برای کار مصطفی عقاد داشته باشد. (2022)
تعبیر هزینه های میلیاردی کمی رنگ و بوی تخریبی دارد. استاد گرامی مگر فیلمی در این قواره با هزینه های میلیونی ساخته می شود؟ در ضمن فروش این فیلم تاکنون خیلی بالا بوده و امیدواریم که به زودی هزینه های رفته از جیب بیت المال به مبدا برگردد (2024)
چقده بی انصافی؟ چقده تمسخر؟ آخه چیه این فیلم برای عده ای اینقدر سنگین بوده؟!
لابد پیامبر برای دوره پیش دبستانی از مادر و شهرش دور شده بود نه خطر جانی که از سوی برخی یهودیها براشون بود؟! ضمن اینکه کجای کار یهودی ستیزی بود؟ اگه دو تا خاخام رو نشون دادن که نقش منفی بودن حسابه، چرا اون عده بیشتر خاخامهای یهودی که با اون دو خاخام بخاطر رفتار غیرخداییشان ازشون برائت جستن حساب نیست؟!!! (2026)
تاکید سناریو بر معجزات نشان میده که کارگردان از ابتدا میخواسته به سراغ سناریوی مبتنی بر جلوه های ویژه برود و بعید است دغدغه دراماتیک برای روایت تاریخ اسلام داشته باشند. (2027)
پاراگراف اخر هم واقعا دور از شان یک انسان اندیشمند و منتقد هست
کاملا مشخصه منتقد با جملات کوبنده و بیچاره خطاب کردن ملت ایران قصد داشته تیر خلاص رو در جملات پایانی بزنه (2035)
یکی از راه های مشهور شدن انجام اعمال عجیب و غریب است. آقای بابایی که به نظر می رسد برای مشهور شدن این مسیر را انتخاب کرده است. وقتی هیچ کدام از اساتید تاریخ اشکالی به محتوای تاریخی فیلم نگرفته اند ایشان محکم بیان می کند که حتی یک سند معتبر هم ندارد. شاید ایشان بیش از اساتید تاریخ بلد است. در صورتی که ایشان مسلم ترین مساله تاریخی را هم نادیده گرفته که قرآن بعد از چهل سالگی پیامبر نازل شده و این فیلم تا سن داوزده سالگی پیامبر است چگونه می توان معجزه قرآن را به رخ بکشد با توجه به این که قرار است سه گانه باشد و دو فیلم دیگر هم ساخته می شود. احتمالا توقع دارند فقط به معجزه قرآن توجه شود.
اما داستان قصه خوردن هزینه فیلم بخش بسیاری از هزینه فیلم برای ساخت لوکیشن فیلم است برای فیلم های بعدی نیز می ماند و اساسا شهرک سینمایی می شود بسیاری از فیلم های تاریخ از همین لوکیشن استفاده می شود.
به نظر می رسد فقط خواستند بر خلاف مشهور حرفی زده باشند والا اینچنین که در عرصه های مختلف که تخصصی هم ندارند اغراق آمیز صحبت نمی کنند. مثلا این فیلم هیچ ایده ای ندارد. حوادث تاریخی سند معتبر ندارد و .... (2049)
من این فیلم رو ندیدم حقیقتاً، شاید دقیقاً یکی از دلایلش این بود که در تبلیغ فیلم در صحنه هایی که نمایش داده شد اغراق فریاد میزد! همینطور که نویسنده محترم هم گفتن، جلوه های ویژه حتی در ضعیف ترین فیلمهای هالیوودی هم به شکلی برجسته قابل رؤیته و برای مخاطب امری عادیه! من در تبلیغ فیلم به نظرم رسید کارگردان انرژی زیادی روی همین جلوه ها پیاده کرده که این امر جالبی نیست چون شرط این بود روی محتوا کار بکنه و محتوای فیلم رو قوی نشون بده که البته اغلب شنیدم نظر قشر محقق و فرهیخته رو خیلی جلب نکرده! به قول یکی، فیلم مصائب مسیح که ضد یهود بود به نحوی بود که این همه بیننده در جهان پیدا کرد ولی در ایران یک فیلم با این همه هزینه (سرسام آور) ساخته شد اما حتی در مملکت خودمون تأثیرگذار نبود! این مسئلۀ مهمیه که باید بررسی بشه و کارگردان یا طرفداران او نباید زود جبهه بگیرن! این فیلمهای تاریخی خیلی حیاتی و مهم هستن و باید نهاد و مرجعی باشه بررسی کنه شما این همه خرج و هزینه کردین خروجی فیلم چی بوده؟؟؟!!! نه! منم معتقدم با این ادبیات صد برابر هالیوود هم خرج کنیم هرگز تاثیرگذار نخواهد بود!!! در مدت اکران فیلم آنچه برجسته بود فقط جوک هایی بود که به سرعت بین مردم رد و بدل شد! حالا اگر وضعیت ضعیف فرهنگی جامعه رو هم لحاظ نکنیم، باید برای ساخت فیلم در مورد پیامبر خیلی حساسیت های بیشتری خرج میشد و من به جرأت، در حالیکه فیلم رو ندیدم میگم که نشده! فقظ پول خرج شده!!! پول! (2394)