مقالات علوم انسانی دچار مشکل خوانده نشدن هستند

نباید امر‌ به معروف و نهی از منکر را فقط در چند حکم الهی خلاصه کرد
روزنامه اطلاعات عبارت «باید به خاطر صدماتی که به طبیعت زده‌ایم توبه کنیم» را از قول رئیس جمهوری به عنوان تیتر یک خود برگزیده و نوشته است:
– توصیه به حفظ آب، خاک و هوا، جزو موارد امر به معروف و آلوده کردن طبیعت هم منکر است.
– نباید امر‌ به معروف و نهی از منکر را فقط در چند حکم الهی خلاصه کرد، زیرا معروف یعنی تمامی شایسته ها و منکر یعنی تمامی زشتی‌ها و بنابراین کسی که آب، هوا و خاک را آلوده می‌کند، امر منکر انجام می‌دهد و نهی از منکر یکی از مواردش در حفظ محیط زیست است.
– باید نسبت به طبیعت احساس و وظیفه دینی، شرعی، ملی، انسانی و اجتماعی داشت.
– گناه، فقط غیبت یا رعایت نکردن برخی از احکام نیست. یکی از وجوه گناه ظلم درحق طبیعت است، چنانچه مولای متقیان حضرت علی(ع) هم می‌فرمایند: “تقوای الهی و پرهیزگاری هم نسبت به بندگان خدا و هم به سرزمین خداست. انسان در برابر خداوند و در برابر سرزمین‌ها، ابنیه و حتی حیوانات مسئول است”.
– هر کار زشت و منکری را با کمی وسعت دید می‌توان به گناه و معصیت ارتباط داد؛ همان گونه که در ماه رمضان نسبت به گناهان اخلاقی، توبه کرده و عمل صالح انجام می‌دهیم، باید نسبت به صدماتی که به طبیعت می‌زنیم توبه کرده و با بازگشت به مسیر صحیح، نسبت به احیاء محیط زیست اقدام کنیم.

امروز که خشونت هایی به اسم دین خبر اول رسانه هاست، باید دین حقیقی سرشار از انسانیت و عقلانیت را به دنیا بشناسانیم
روزنامه اطلاعات سفر حجت‌الاسلام سید حسن خمینی به برزیل را با عنوان «می‌خواهیم دین سرشار از انسانیت و عقلانیت را به دنیا بشناسانیم» از سخنرانی وی در مسجد محمدرسول‌الله‌(ص) شهر سائوپائولو منعکس ساخته و آورده است:
– پیام انقلاب امام در عرصه جهانی نفی ظلم و رد انظلام است؛ این که ظلم نکنیم و ظلم را نپذیریم.
– راه حل همه مشکلات بازگشت به مردم است؛ حتی در مسأله اراضی اشغال شده فلسطین راهبرد جمهوری اسلامی ایران که توسط رهبری معظم انقلاب ترسیم شده است، راهبردی کاملا صلح طلبانه و مطابق با معیارهای عقل پسند و مردمسالاری است و آن برگزاری رفراندوم سراسری با حضور تمام اقوام و مذاهب فلسطینی است که البته نتیجه ای جز حذف اشغالگران را در بر نخواهد داشت.

سید حسن خمینی در این جلسه که علمای اهل تسنن و نمایندگان مسیحیان و کلیسای ارتدوکس و همچنین شیعیان مقیم برزیل حضور داشتند، به وظیفه شیعیان در اقصی نقاط جهان اشاره کرد و گفت: در روزگاری که خشونت هایی به اسم دین خبر اول رسانه های دنیاست ما وظیفه داریم که دین حقیقی که سرشار از دوستی و انسانیت و عقلانیت است را به دنیا بشناسانیم؛ امروز وظیفه ما بسیار سنگین است و باید مرزروشنی میان خشونت های سبعانه امثال داعش و انسانیت اسلامی ترسیم کنیم.

دنباله‌رو کسانی نباشیم که فلسفه و حکمت را کفر دانسته و فارابی و ابن‌سینا را ننگ جهان اسلام به شمار می‌آورند
در صفحه «نظرها و اندیشه ها»ی روزنامه اطلاعات، یادداشت «یاد یاران» به قلم دکتر مهدی محقق، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.

در بخش هایی از این یادداشت آمده است:
«…. اخیراً از من خواسته شده که درباره ایشان چند صفحه‌ای بنویسم و یا برخی از مطالب مجله «ندای حق» را که زیر نظر آن مرحوم منتشر می‌شده، مورد تحلیل قرار دهم. اینک چند موضوع از این مجله مورد بحث قرار می‌گیرد:

۱ـ وجه تسمیه تشیع
همچنان که در مقاله آمده است، شیعه به معنی «پیرو» است و تشیع به مکتب یا مذهبی اطلاق می‌شود که پیرو حضرت علی(ع) هستند و آن حضرت و یازده فرزند او امامان شیعه هستند و از همین جهت شیعه اثنی‌عشریه یا شیعه امامیّه خوانده می‌شوند. لقب دیگری که برای شیعیان بیشتر از طرف مخالفان به کار برده می‌شود، کلمه «رافضی» است.
ارباب ملل و نحل می‌گویند این کلمه نخستین بار به وسیله یاران زیدبن‌علی‌بن‌الحسین(ع) به کار رفته، آنگاه که او تسامحی نسبت به شیخین روا می‌داشت، به او گفتند: «اِن برئتَ منهما و اِلّا رفضناک: باید از این دو تبّری جویی، وگرنه ما تو را ترک می‌کنیم.» کلمه رفض به معنی ترک است، سپس کلمه رافضی را به شیعیان اطلاق کردند. وقتی پیکر حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) را از زندان بیرون می‌آوردند، جهت توجیه عمل خود گفتند: «هذا امام الرفضه!» شیعیان در برابر این کلمه، «ناصبی» را برای مخالفان به کار می‌بردند، از کلمه نصب که به معنی بدگویی و زشت‌گویی است. جاحظ در آغاز کتاب البیان و التبیین خود می‌گوید: «حکمت علیّ بالنّصب لحکایتی قول العثمانیه فهلّا حکمت علیّ بالتشیع لحکایتی قول العلویّه»؛ یعنی تو مرا ناصبی خواندی، چون قول عثمانیه را نقل کردم؛ چرا مرا متشیّع نمی‌خوانی که قول علویه را هم نقل کرده‌ام؟ ….

۲ـ اتحاد میان مسلمانان
موضوع دوم که اتفاق و اتحاد میان مسلمانان است، از موضوعات مهم بوده و علمای بزرگ همتشان بر این بود که میان مذاهب چه از نظر اصول و چه از نظر فروع تلفیق دهند و آشتی به وجود آورند. این امر در هر علمی صورت می‌گرفت. ابن‌الانباری کوشید میان مکتب بصره و کوفه آشتی دهد و کتاب خود را به «الانصاف فی مسائل الخلاف بین النحویین الکوفیین و البصریین» و یا ابورشید نیشابوری کوشید میان بصریین و بغدادیین در مسأله جوهر آشتی دهد و او هم کتاب خود را به نام «الانصاف» نامید. سُبکی (صاحب طبقات الشّافعیین) قصیده‌ای نونیّه دارد و در آن اختلاف میان مکتب اشعری (تابع ابوالحسن اشعری) و مکتب ماتریدی (تابع ابومنصور ماتریدی سمرقندی) را بیان می‌دارد و در پایان قصیده می‌گوید: این اختلافات نباید موجب این شود که یکی از این دو دیگری را اهل بدعت یا کافر بداند…..
و یا ابوالعلا معرّی که قصیده‌ای در مرثیه یکی از فقهای حنفی دارد در میان قصیده از بزرگیهای این فقیه این را ذکر می‌کند که کوشیده میان فقه حنفی و فقه شافعی را آشتی دهد و اختلاف میان این دو مکتب را «قلیل الخلاف و سهل القیاد» جلوه دهد….
شیخ‌الطائفه الامامیّه یعنی شیخ‌ طوسی(ره) علیه کتاب «الخلاف» خود را به همین منظور نگاشته است. در زمان ما در سال ۱۳۴۸ که کنگره شیخ طوسی در مشهد تشکیل شده بود، مرحوم حاج‌میرزا خلیل کمره‌ای برای تحبیب قلوب و تقریب مذاهب سخن خود را با این جمله آغاز کرد: «کل شیعیّ سنّی و کل سنّی شیعی» و در توضیح این جمله گفت: هر شیعی تابع سنت پیامبر(ص) است و هر سنّی خود را تابع حضرت علی(ع) هم می‌داند. شیخ شلتوت رئیس دانشگاه الازهر فقه امامیه را در کنار الفقه علی مذاهب‌الاربعه به رسمیّت شناخت و امام‌ خمینی(ره) بر همین پایه نماز جماعت را در کشور عربستان به امامت اهل سنت مجاز دانست

۳ـ مکتب تفکیک
موضوع سوم که درباره مکتب تفکیک است، باید گفت که مؤسس مکتب تفکیک در مشهد، مرحوم آقا‌میرزا مهدی اصفهانی بود که افرادی همچون حاج‌شیخ‌مجتبی قزوینی و میرزاجوادآقای تهرانی و شیخ‌محمود حلبی و محمدرضا حکیمی از تابعان و مروّجان این مکتب بود و از ممیّزات این مکتب مخالفت با فلسفه بود. در این باره باید بگوییم که وقتی بیت‌الحکمه در بغداد تأسیس شد و به فرمان مأمون عباسی آثار علوم اوائل از زبان‌ یونانی و سُریانی به زبان عربی ترجمه شد، در جهان اسلام ترجمه‌های کتب طب و ریاضیات و نجوم اشکالی پدید نیاورد؛ ولی ترجمه مسائل مابعدالطبیعه و فلسفه چون مترجمان مسیحی یا یهودی بودند، مواجه با اشکال شد که اگر این مترجمان مسلمان و عالم به مبانی اسلام بودند، اشکالی پیدا نمی‌شد که دو نمونه آن را ذکر می‌کنیم. فارابی کتابی به نام «تلخیص نوامیس افلاطون» دارد و به علت آنکه خود به مبانی اسلام آشنا بوده، توانسته کتابش را به نحوی عرضه دارد که قابل پذیرش مسلمانان باشد و نیز ابوریحان که «یوگاسوترا» را از زبان سنسکریت به عربی ترجمه کرده، کتاب او تحت نام «پاتنجل» مورد پذیرش مسلمانان قرار گرفت.
مخالفت با فلسفه به جایی رسید که این کلمه که در یونانی فیلاسوفیا (یعنی دوستدار دانش و محبّ‌الحکمه) است، برای آن وجه اشتقاق تشنیع‌آمیز درست کردند و گفتند که: وفلسفه المرء فلّ السّفه اولش فلّ و آخرش سَفه است؛ فلّ به معنی کندی و سفه به معنی حماقت است وحتی از نامهایی که مختوم با سین است (مثل ارسطاطالیس و ذیمقراطیس) اظهار تنفر می‌کردند، در حالی سین جزء اسم نیست، بلکه علامت فاعلی است مثل رفع یا ضمّه در زبان عربی. پس از حمله مغول از آنگاه که ایران استقلال سیاسی یافت و مذهب تشیع مذهب رسمی این کشور گردید، فلسفه‌ای تحت نام حکمت به وجود آمد و دانشمندانی همچون میرداماد و ملاصدرا و فیض کاشانی و فیاض لاهیجی و حاج‌ملّا‌هادی سبزواری و دهها مانند اینان پیدا شدند که گفتند پنج فیلسوف یونانی که در اسلام اثر گذاشتند، هر یک بلاواسطه یا مع‌الواسطه متصل به یکی از پیغمبران بودند و این مطلب را ابوالحسن عامری نیشابوری در کتاب «الأمد علی الأبد» به تفصیل بیان کرده است و دیگر اینکه مطالب فلسفی را مستظهر به آیات و احادیث آل محمد(ص) کردند که کسی را یارای طعن و تشنیع نباشد….
فلسفه این دوره را که به نام «حکمت متعالیه» یا حکمت سامیه خوانده می‌شود تا زمان ما ادامه داشته و مشایخ ما همچون میرزا‌مهدی آشتیانی و شیخ ‌ابوالحسن شعرانی و شیخ ‌محمدتقی آملی و شیخ ‌مهدی الهی‌قمشه‌‌ای و سیّدکاظم عصّار رضوان‌الله‌تعالی‌علیهم نمونه بارزی از بازماندگان بزرگان حکمت متعالیه هستند. و مرحومان علّامه طباطبائی و امام راحل(ره) و شاگردان آنان همچون شهیدمطهری از بازماندگان این مکتب هستند و فقط کشور ما این مزیت را دارد که حکمت را با دین آمیخته و اندیشه‌هایی را به وجود آورده که مناسب با فرهنگ و سابقه کشورما بوده است. نتیجه آنکه ما ایرانیان که در پرتو مذهب تشیع دارای حکمت متعالیه شده‌ایم و یگانه کشوری در جهان اسلام هستیم که از این مزیت برخوردار است، نباید دنباله‌رو کسانی باشیم که فلسفه و حکمت را کفر می‌دانند و ابونصر فارابی و ابن‌سینا را شومی و ننگ جهان اسلام به شمار می‌آورند و صریحاَ می‌گویند:
قد ظهرت فی عصرنا فِرقهٌ
ظهورٌها شؤم علی‌العصر
لا تقتدّی فی‌الدّین إلّا بما
سنّ ابن‌سینا و ابو‌نصر

در این شماره روزنامه اطلاعات همچنین این مطالب منتشر شده است:
مقاله «سعدی، متجدد معتدل» به قلم دکتر سیروس شمیسا
یادداشت «در سوگ صفا و یکدلی» به مناسبت درگذشت آیت‌الله آصفی، به قلم دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
ظریف: آنها که فریادشان در مبارزه با تروریسم بلندتر است به داعش کمک می‌کنند
آیت الله تسخیری: سعودی‌های شکست خورده در باتلاق یمن غرق خواهند شد
رئیس سیا: سیاست خارجی آمریکا زمینه‌ساز پیدایش تروریسم است
همکاری بزرگترین شرکت تجارت الکترونیک آمریکا با داعش
حمله نژادپرستان به یک زن محجبه در انگلیس

امام موسی صدر با کانون فرهنگی به دانشگاه آزاد می رود
روزنامه فرهیختگان در صفحه نخست به «تاسیس کانون فرهنگی امام موسی صدر» توسط معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی خبر داد.
سیدطه هاشمی معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی در جلسه شورای فرهنگی و اجتماعی این دانشگاه با اشاره به سالروز تولد امام موسی صدر گفت: «در نظر داریم کانون فرهنگی امام موسی صدر را با هدف شناساندن ابعاد شخصیت و مبارزات وی به نسل جوان تاسیس کنیم.»
وی همچنین به این نکات پرداخته است:
– شبکه الاهواز که زیر نظر آیت‌الله جزایری، نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه اهواز فعالیت می‌کند، توانسته بخش قابل توجهی از کشورهای عربی را تحت پوشش قرار دهد. به همین خاطر زمینه انعقاد تفاهمنامه با این شبکه به‌منظور انتشار برنامه‌های تولیدی دانشگاه آزاد اسلامی، منعقد شده است.
– هدف از انعقاد این تفاهمنامه، بهره‌گیری مطلوب از ظرفیت‌های فرهنگی- هنری و علمی – پژوهشی دو طرف در جهت اشاعه مفاهیم و ارزش‌های والای اسلامی – ایرانی و هم‌افزایی ظرفیت‌های قانونی دو دستگاه برای جذب امکانات و مشارکت‌های دولتی است.
– حضور در نمایشگاه کتاب و نمایش بیش از ۲۲۰۰ عنوان کتاب در سالنی با شاخصه‌های سنتی و اسلامی، یکی از فعالیت‌های مهم فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی بود که با همکاری وزارت ارشاد اسلامی صورت گرفت.
– در ادامه برگزاری همایش‌های سبک زندگی، چندی پیش همایش سبک زندگی از دیدگاه مقام معظم رهبری در واحد تبریز برگزار شد که ۵۰۰ مقاله نیز با موضوعات مرتبط به این همایش ارسال شد.
– برگزاری همایش سبک زندگی امام خمینی(ره) توسط واحد اراک در مهرماه، برگزاری همایش ملی سبک زندگی شهید مطهری با همکاری واحد مشهد، برگزاری همایش سبک زندگی شهید بهشتی توسط واحد اصفهان و برگزاری کنگره بزرگداشت راشد در واحد تربت‌حیدریه، از دیگر برنامه‌های این معاونت به شمار می‌رود.
– برای برگزاری موثر و کارآمد کرسی‌های آزاداندیشی پیشنهاد می‌شود آیین‌نامه کرسی‌های آزاد اندیشی، با بحث مشترک میان معاونت‌های آموزشی و پژوهشی تدوین شود.

سیاست‌زدگی کار را به جایی رسانده که حتی به ساخت آرامگاه امام هم حمله می‌کنیم و آن را مصداق حیف و میل بیت‌المال و کاخ‌سازی می‌دانیم/ بنای مرقد امام می‌تواند دستاوردهای قابل توجهی برای مردم داشته باشد!
فرهیختگان سرمقاله امروز خود را به نوشتار «ای دریغ…» به قلم احسان مازندرانی اختصاص داده و با مقایسه شیوه مواجهه ایران و کشوری در همسایگی ایران با بنای آرامگاه رهبرانشان، از ریشه دواندن غده‌ سرطانی و بدخیم سیاست‌زدگی در اعماق ذهن و وجود فرد فرد ایرانی‌ها گلایه کرده است.
در بخش هایی از این متن آمده است:
«نوروز امسال در سفر به یکی از کشورهای همسایه به پیشنهاد یکی از میزبانان راه بازدید از مقبره بنیان‌گذار سیستم جمهوری آنجا را در پیش گرفتم. آرامگاه آن شخص در منطقه‌ای زیبا و خوش آب و هوا با سقف‌ها و ستون‌های برافراشته بنا شده بود و اکثر آنها که آمده بودند گردشگران خارجی بودند…. در بازگشت از سفر فرصتی پیش آمد تا خدمت یادگار بنیان‌گذار کبیر جمهوری اسلامی حضرت آیت‌الله سیدحسن خمینی برسم. به ایشان توضیح دادم که چگونه مقبره فردی که رابطه مناسبی هم با دین و مذهب نداشته توانسته گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب کند و آن کشور به نوعی تاریخ و جنگ‌های خود را تبلیغ کند. ایشان توضیح دادند که اگر خدا بخواهد طرح جدید حرم با اقتضائات ایرانی و مذهبی در شأن و جایگاه امام راحل در دست بهره‌برداری است و در سالگرد ارتحال ایشان افتتاح می‌شود. در روزهای منتهی به افتتاح حرم، شخصیت‌های مختلف سیاسی و فرهنگی به بازدید از ابعاد پروژه جدید حرم پرداختند تا اینکه روزی رئیس دولت سابق با حضور در مرقد امام مانند سایرین از پروژه دیدن کرد. پس از آن بازدید بود که ناگهان عملیات رسانه‌ای کم نظیری نسبت به پروژه جدید حرم که قرار بود در مراسم ۱۴خرداد با سخنرانی رهبر معظم انقلاب به‌طور رسمی افتتاح شود، آغاز شد.
مخاطبان این سطرها به خوبی از حاشیه‌های ایجاد شده باخبر هستند و ابعاد آن را در سایت‌ها و خبرگزاری‌ها خوانده‌اند اما نتیجه همه آن خبرها و حاشیه سازی‌ها برای آرامگاه خمینی کبیر(ره) چیزی نیست جز یک «دریغ». دریغ از سیاست‌زدگی در اعماق ذهن و وجود فرد فرد ما ایرانی‌ها که همچون غده‌ای سرطانی بدخیم در اعتقاد، رفتار، نگاه و روش‌مان ریشه دوانده است.
سیاست‌زدگی کار را به جایی رسانده که حتی به آرامگاه ابدی شخصیتی دینی-سیاسی-انقلابی هم حمله می‌کنیم و آن را مصداق حیف و میل بیت‌المال و کاخ‌سازی می‌دانیم؛ چرا؟ چون عده‌ای دلواپس، بیت امام راحل را تاب تحمل ندارند و به هر بهانه‌ای حتی مقبره حضرت امام‌خمینی(ره) را دستاویز قرار می‌دهند تا به هدف خود برسند، غافل از اینکه نیشخند تلخ رسانه‌های اپوزیسیون و خوراک تبلیغات روانی آنها را فراهم می‌کنند تا در شرایطی که رسانه ملی هم ساز بدآهنگ سیاست‌زدگی می‌نوازد، افکار عمومی را نسبت به موضوعی که می‌تواند دستاوردهای قابل توجهی برای مردم داشته باشد حساس کنند. اینجاست که تفاوت میان درک واضح و واقعی از منافع ملی حتی با نگاه حداقلی سیاحتی- زیارتی احساس نمی‌شود و فریاد حمله‌حمله شنیده می‌شود. کسی هم نیست بپرسد مگر امام شخصیتی وارداتی یا خارج از هویت ایرانی- مذهبی بود که ساخت آرامگاهی زیبا به دست طراحان ایرانی را طاقت نمی‌آورند؟ اگر هم دلواپس هزینه‌های آن هستند چرا نمی‌پرسند درآمد افسانه‌ای نفت دولت‌های سابق کجا رفت و بابک زنجانی پول‌ها را چه کرد و… ؟ پاسخ همان سیاست‌زدگی موریانه‌وار است که همه ابعاد وجودمان را جویده و از ما انسان‌هایی ساخته که میان منافع حزبی و ملی، اولی را انتخاب می‌کنیم. جز «دریغ» نمی‌توان از واژه دیگری برای حمله رسانه‌ای به آرامگاه زیبا و پرافتخار شخصیتی جهانی استفاده کرد که هرچه امروز به نام استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی داریم مدیون او هستیم. «ای دریغ…»

اگر رعبی در کار باشد تنها برای دشمنان اسلام است/چگونه ریگی در آسمان دستگیر شد اما اخلال گران سخنرانی ها در روی زمین شناسایی نمی شوند؟
فرهیختگان در ستون «چهره گفته» از قول حجت الاسلام سیدمحمود علوی، وزیر اطلاعات آورده که: «امنیت باید همراه با لبخند روی لب‌ها باشد، اگر رعبی در کار باشد تنها برای دشمنان اسلام است، بنابراین باید برای حداکثر جامعه مهر، محبت و عاطفه برقرار کنیم. کسی که بخواهد از راه معصیت به امنیت برسد، این امنیت حاصل نخواهد شد و به همین خاطر دستگاه امنیتی در چارچوب شرع و اهداف اسلامی کار می‌کند.
در همان ستون از قول محمدرضا تابش، نماینده مردم اردکان در مجلس عنوان «ریگی را در آسمان می‌گیرند اما اخلال گران را روی زمین دستگیر نمی‌کنند» را نقل کرده و نوشته است: «اینکه گروه‌هایی جلوی دوربین‌ها چنین شعارهایی می‌دهند بدون آنکه با آنها برخوردی صورت گیرد باید توسط دستگاه‌های امنیتی مورد بررسی و توجه قرار گیرد. در واقع سوال اینجاست که چطور آقای ریگی به راحتی از طریق هوا تعقیب و دستگیر می‌شود و نهادهای مسئول در خیلی از جرائم با فوریت عمل می‌کنند، اما آنجا که همه چیز از نظر شناسایی در دسترس است هیچ اخطاری مطرح نمی‌شود و اتفاقاتی از این دست هر سال هم تکرار می‌شود.»

کارهای پژوهشی در زمینه علوم انسانی به کارهایی سفارشی تبدیل شده‌اند
فرهیختگان در صفحه ۷ گفتگو با «امیر مازیار» درباره اهمیت علوم انسانی در تصمیم‌گیری‌ها را منتشر ساخته و عنوان «کسی علاقه به پاسخ ندارد» را برای آن برگزیده است.

روناک حسینی در مقدمه این مطلب نوشته است: «می‌گویند کشورهای پیشرفته اهمیت علوم انسانی را در توسعه درک کرده‌اند. فهمیده‌اند که علم می‌تواند به‌منظور حل مسائل جاری جامعه دستی یاری‌گر برای نهادهای تصمیم‌گیرنده باشد. می‌گویند در این کشورها علوم انسانی مورد توجه است و دولت و دانشگاه برای انجام پژوهش‌ها همکاری می‌کنند. در زمینه علوم انسانی عده‌ای از محققان بر این باورند که مستقل نبودن دانشگاه آسیبی جدی به جامعه علمی وارد می‌کند. معتقدند پژوهشگران باید بتوانند آزادانه پرسش‌هایشان را مطرح کنند و نتایج آن را در اختیار دولت و مردم قرار دهند. معذوریت‌ها و شفاف‌نبودن وظیفه علوم انسانی برای پژوهش‌ها مانعی جدی محسوب می‌شود و پژوهشگران را دلسرد می‌کند. امیر مازیار، استادیار فلسفه دانشگاه هنر تهران می‌گوید مدتی است که نهادهای دولتی از پژوهش‌های علوم انسانی در برنامه‌هایشان استفاده می‌کنند اما باید در این زمینه اطلاعات شفافی برای جامعه فراهم شود. همین‌طور این فضای شفاف برای طرح سوال در حوزه علوم انسانی و انتشار نتایج پژوهش‌ها هم باید وجود داشته باشد؛ فضایی که در آن افراد برای کار علمی ارزش قائل شوند و مجال تحقیق فراهم شود.
نکات اصلی این گفتگو را با هم مرور می کنیم:
– مدتی است که در تصمیم‌گیری‌های کلان در جامعه به پژوهش‌های علوم انسانی اهمیت داده می‌شود. البته به نسبت زمانی که از عمر علوم انسانی در ایران می‌گذرد، زمان زیادی نیست که این اتفاق افتاده است… بخشی از کارها بر پایه پژوهش‌های علوم انسانی تعریف می‌شود. اما نکته مهم این است که باید بپرسیم این پژوهش‌ها با چه کیفیتی انجام می‌شود، نتایج آن چطور محقق می‌شود و کسانی که این پژوهش‌ها را به عهده می‌گیرند با چه پشتوانه‌ای وارد این کار می‌شوند. متاسفانه این مسائل شفاف نیستند و جامعه از آنها مطلع نمی‌شود. اینکه حاصل چه بوده و چه تاثیری دارد و آیا درست انجام شده است یا نه. نهادهای دولتی موظفند در برنامه‌هایشان از نتایج پژوهش‌هایی که در حوزه علوم انسانی انجام می‌شود، استفاده کنند. اما اینکه این تحقیقات به چه نحوی انجام می‌شود، نتایج آن چیست و چطور به دست آمده و چه استفاده‌ای از آنها می‌شود مشخص‌نیست.
– البته طبیعی است که بخشی از تحقیقات محرمانه باشد و قرار نیست جامعه از وجود آن و نتایجش مطلع شود. اما بخشی از تحقیقات هم در طبقه‌بندی‌هایی که انجام می‌شود، قابل انتقال به جامعه هستند و می‌شود از آنها مطلع شد و درباره‌شان پرس و جو کرد. این دسته از پژوهش‌ها را می‌شود در مجلات تخصصی چاپ کرد و وزارتخانه‌های سفارش‌دهنده می‌توانند نتایج آن را در سطحی که می‌خواهند منتشر کنند و اطلاعات را در اختیار افراد جامعه قرار دهند. اما ظاهرا هیچ‌کدام از طرفین میلی به این کار ندارند. نه سفارش‌دهنده می‌خواهد اطلاعات را منتشر کند و نه پژوهشگرها و کسانی که سفارش کار را می‌پذیرند علاقه‌ای به این کار نشان می‌دهند.
– در حوزه تالیف و کارهای جدی که خود دانشگاهیان انجام می‌دهند متاسفانه تولیدات به‌قدر کافی نیست و خیلی کم است. درواقع در طول سال کار شایسته‌ای نمی‌بینیم که چاپ و عرضه شود .به نظر می‌رسد این مساله به خاطر محدودیت‌ها و معذوریت‌هایی باشد که پژوهشگران در کار پژوهشی با آن مواجه می‌شوند. کارهای پژوهشی در زمینه علوم انسانی به کارهایی سفارشی تبدیل شده‌اند و در زمینه مطرح کردن سوژه محدودیت‌هایی وجود دارد. همین‌طور نحوه انعکاس نتایج حاصل از تحقیقات، ممکن است نتایج اصلی را ابتر کند. درواقع در پژوهش‌ها فضای شفافی وجود ندارد.
– عمده مشکلاتی که پژوهشگران علوم انسانی با آن درگیر هستند این است که تصوری نادرست در مورد علوم انسانی رایج است. در نهادهای تصمیم‌گیرنده دولتی که برنامه‌ریزی‌های کلان انجام می‌دهند دیدگاه درستی درباره علوم انسانی وجود ندارد. حتی در نهادهای آموزشی تصویر روشن و شفافی درباره علوم انسانی ارائه نمی‌شود.
– ظاهرا ما چندان اعتقادی به کار علمی در زمینه‌های جامعه‌شناسی، روانشناسی، اقتصاد، مدیریت و… نداریم. باور نکرده‌ایم که در این حوزه‌ها باید کار علمی انجام دهیم و کاری کنیم که نتایج حاصل از پژوهش‌ها در جامعه اثر بگذارد. در انجام پژوهش‌های جدی موانعی جدی هم وجود دارد. در مرحله طرح سوال و دسترسی به اطلاعات اساسی در روند پژوهش محدودیت‌هایی وجود دارد. همین‌طور برای انتشار یافته‌های علمی هم معذوریت‌ها و محدودیت‌ها دست و پا گیر می‌شوند. وقتی کاری علمی این امکان را پیدا نکند که درست و تمام عرضه شود، آیا روحیه‌ای برای پژوهشگر باقی می‌ماند؟ در مجموع به دلایل مختلف، فضای خوب و مناسبی برای انجام کارهای علمی وجود ندارد.
– رسانه‌هایی که می‌خواهند در زمینه بازتاب کارهای علمی در حوزه علوم انسانی فعالیت کنند، باید بتوانند نتایج کارها را به اطلاع جامعه برسانند. اما متاسفانه در این زمینه هم فضای خوبی وجود ندارد. بیشتر رسانه‌ها به جای در پیش گرفتن روحیه علمی و توجه به پژوهش‌های مهم و جدی، فضایی را برای یارگیری و سرکوب کردن دیگران ایجاد کرده‌اند، فضایی که در آن نام عده‌ای برجسته می‌شود و فضای علمی نیست.
– در حال حاضر مجالی برای برخی پژوهش‌ها وجود ندارد. پرسش‌های جدی و زنده‌ای که از متن جامعه برخاسته باشد مطرح نمی‌شود. خیلی‌ها سوال‌هایی دارند که دوست دارند فضایی برای پیدا کردن پاسخ‌شان ایجاد شود. کسانی هستند که می‌خواهند در این حوزه‌ها کار کنند اما گاهی به نظر می‌رسد علاقه‌ای برای پاسخ‌دادن وجود ندارد.
– چیزی که لازم داریم این است که برای علم و طرح پرسش فضایی درست ایجاد کنیم، تحقیق را امری جدی بدانیم و آن را بازی فرض نکنیم. جامعه جدید به کارهای علمی نیاز دارد. خط‌کشی‌ها و مرزبندی‌های مرسوم نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند که بر آنها می‌افزاید. طبیعی است که در چنین فضایی به سختی بتوان کار پژوهشی انجام داد. این فضا باید تغییر کند.

مقالات علوم انسانی دچار مشکل خوانده نشدن هستند
روزنامه فرهیختگان در کنار گفتگو با «امیر مازیار» درباره اهمیت علوم انسانی، در یادداشتی به «نفوذ بیشتر علوم انسانی در رسانه‌ها» پرداخته و آورده است:
«عده‌ای می‌گویند مطالب علمی در علوم انسانی با کیفیتی که باید تولید نمی‌شود. عده‌ای می‌گویند تولیدات علمی چندان تناسبی با نیازهای اجتماعی ندارد. اما از طرف دیگر گزارشی در استریت تایمز می‌گوید مقالات علوم انسانی دچار مشکل خوانده نشدن هستند. اینکه محصور در مجلات علمی‌اند و حتی در این مجلات هم کمتر دیده می‌شوند و کمتر کسی آنها را می‌خواند یا در نوشته‌ای مطلبش را به آنها ارجاع می‌دهد….
حفظ موقعیت دانشگاهی و همین‌طور ارتقای درجه وابسته به منتشر کردن مقالات در مجلات علمی است. با این وجود انتشار مطالب علمی در رسانه‌ها نقشی اساسی در تاثیرگذاری‌شان دارند: «تنها تعداد بسیار اندکی از تصمیم‌گیرندگان به دنبال راه‌حل بهینه اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی، فنی یا سیاسی می‌گردند.کسانی که به دنبال شواهد علمی‌اند، بیشتر از هرکس دیگری از نوشته‌های آکادمیک در رسانه‌های همگانی سود می‌برند. این امر به‌گونه‌ای بطئی در محافل آکادمیک به رسمیت شناخته می‌شود. برای نمونه، دانشگاه ملی سنگاپور اکنون اعضای هیات‌علمی خود را تشویق می‌کند تا فهرست ستون‌نوشت‌های خود در نشریات را در حساب‌های کاربری خود در دانشگاه‌ها درج کنند. با این‌حال، هنوز هم به‌طور مشخص تاکید بیشتر روی انتشار در مجلات به‌اصطلاح سطح بالاست. تغییر در این فرآیند در جریان است، هرچند به‌گونه‌ای لاک‌پشت‌وار.»

هر وقت وزارت کشور ابلاغ کند، امنیت حضور بانوان در استادیوم‌ها را تامین خواهیم کرد
فرهیختگان در بخشی از گزارش مطهره واعظی‌پور از نشست ‌خبری‌ سردار سعید منتظرالمهدی، سخنگوی نیروی انتظامی، به مواضع نیروی انتظامی در قبال برخی مسائل اجتماعی پرداخته و آورده است:
– هیچ ابلاغی برای حضور بانوان در استادیوم‌ها نداشتیم. مرجع رسمی صدور مجوز وزارت کشور است و اگر ابلاغ شود ما امنیت آنها را تامین خواهیم کرد.

– با درخواست سینماگران برای اجرای طرح «افطار تا سحر» موافقیم و سینماها در ماه مبارک رمضان به جز شب‌های قدر می‌توانند تا سحر فعالیت کنند.
– هم در دریا، هم در ساحل و هم پیرامون ساحل حضور داریم و در طرح دریا با معدود افرادی که هنجارشکنی می‌کنند برخورد سلبی می‌شود.

فرهیختگان در صفحه اندیشه به سه خبر کوتاه پرداخته است:
«فلسفه و کودک» منتشر شد
هفتمین شماره فصلنامه «فلسفه و کودک» توسط انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا منتشر شد. جایگاه اخلاق در فلسفه برای کودک بر مبنای تحلیل فلسفه در گفتمان حکمت متعالیه، فرآیند نردبانی تفکر و تخیل از نگاه فارابی، تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان از نگاه ارسطوبرخی از موضوعات این شماره نشریه را تشکیل می‌دهند.

مرز نوآوری و بدعت در معارف دینی
نشست «مرز نوآوری و بدعت در معارف دینی» با تاکید بر بحث معنویت برگزار می‌شود. این نشست از سلسله‌نشست‌های علمی دفتر تبلیغات اسلامی است که به همت مرکز اخلاق و تربیت و با همکاری اداره همکاری‌های علمی و پژوهشی برگزار می‌شود. این نشست با حضور احمد واعظی امروز (دوشنبه ۱۸ خرداد) از ساعت ۱۱ در محل سالن کنفرانس مرکز همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی قم به نشانی قم ابتدای خیابان معلم برگزار خواهد شد.

کاربردی‌سازی دانش در علوم انسانی
پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی کاربردی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی با عنوان «چیستی و چرایی کاربردی‌سازی دانش در علوم انسانی» با سخنرانی نعمت‌الله فاضلی برگزار می‌کند. هدف از این سخنرانی بازخوانی تاریخی و انتقادی مفهوم کاربرد و کاربردی‌سازی علم و علوم انسانی در ایران معاصر برای رسیدن به رویکرد نظری مناسب شرایط روز ایران است. همچنین چالش‌های مفهومی ما در تلقی از کاربردی‌سازی بررسی می‌شود. این نشست سه‌شنبه ۱۹ خرداد از ساعت ۱۰ تا ۱۲ در محل سالن حکمت واقع در بزرگراه کردستان، خیابان ایران‌شناسی (۶۴)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.

در صفحه «اندیشه» فرهیختگان همچنین این عناوین به چشم می‌خورد:
«در میانه تاریخ، ادبیات و فلسفه»، امروز سالروز تولد سعید نفیسی است
«از چرخش روش پژوهش»، برنامه‌‏ریزان روش‌های کیفی را نمی‏‌فهمند؛ به قلم امین قانعی‌راد، رئیس انجمن جامعه‌شناسی

در این شماره روزنامه فرهیختگان همچنین این مطالب منتشر شده است:
یادداشت «اما و اگرهای حضور بانوان در استادیوم» به قلم سعیده علیپور
«بابک زنجانی‌ها نتیجه شعـارهای بی‌محـتوا»، گفتگو با معاون وزیر نفت دولت‌های سازندگی و اصلاحات؛ با تنظیم سهیلا زمانی
«همکاری ریاض و تل‌آویو از شایعه تا واقعیت»، گزارش فرهیختگان از پیامدهای همکاری تاکتیکی عربستان و رژیم صهیونیستی
محمدعلی سبحانی، سفیر سابق ایران در لبنان: خبر همکاری‌ محرمانه عربستان و اسرائیل موثق نیست
حسین رویوران، کارشناس مسائل خاورمیانه: همکاری‌های اسرائیل و عربستان امری تازه نیست
پروژه اوباما درباره گوانتانامو شکست خورد
دفن طارق عزیز در اردن
حمایت اسپانیا از اقدام نظامی در لیبی
دعوت عربستان از حزب عبدالله صالح
سیم مفتول ها شاهد مظلومیت شمایند

بدون شرح