مهدی محقق: رهبری فرمودند برای کشور ۷۰ میلیونی، ۱۰ دایره‌المعارف هم کم است

«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «معاون فرهنگی و اجتماعی وزیرعلوم: وضعیت حجاب و عفاف معضل نیست»، «قصه جبهه پایداری و «قصه ها» ادامه دارد/حجت‌الله ایوبی: وقتمان کم و کارمان زیاد است و گاهی باید توضیح واضحات بدهیم»، «برای اولین‌بار پس از انقلاب اسلامی یک دانشنامه به پایان راه خود می‌رسد»، «مهدی محقق: دولت های ما هیچ کمکی برای انتشار این دایره‌المعارف نکردند/دایره‌المعارف نویسی مبتنی‌بر منابع و ماخذ و نویسندگان باعث سرفرازی مملکت بود/رهبری فرمودند مملکتی که ۷۰ میلیون جمعیت دارد، اگر ۱۰ دایره‌المعارف داشته باشد، باز هم کم است»، «کامران فانی: شکوفایی حرکت دایره‌المعارف‌نویسی در سال‌های ۶۰ و ۶۱ با دایره‌المعارف تشیع آغاز شد/دایره‌المعارف تشیع به نوعی دایره‌المعارف ایران است/ چاپ آخرین مجلد به معنای پایان کار نیست، بلکه آغازی بر این اثر است»، «بهاالدین خرمشاهی: دایره‌المعارف تشیع فرزند امکانات حداقلی است» و «عبدالرضا گودرزی: طرحی که راننده خودرو به دلیل بدحجابی جریمه خواهد شد، کار درستی نیست/بهمن کشاورز: بر مبنای رای دیوان عدالت اداری، خودرو حریم خصوصی است و نگاه کردن به داخل آن بدون اذن سرنشینان خودرو محل بحث و تامل است»

معاون فرهنگی و اجتماعی وزیرعلوم: وضعیت حجاب و عفاف معضل نیست
روزنامه فرهیختگان در صفحه ۳ از همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بخش‌های مختلف دانشگاهی در راستای ترویج فرهنگ حجاب، عفاف و پوشش مناسب در دانشگاه‌ها خبر داده و از قول ضیا هاشمی نوشته است:
– نگاه ما، ترویج حجاب به‌عنوان یک آموزه دینی در دانشگاه‌هاست و اولویت و تاکید ما این است که این ترویج از طریق روش‌های تبلیغی و با رویکرد فرهنگی صورت گیرد.
– همواره به همکاران‌مان توصیه کرده‌ایم که در مسیر ترویج آموزه حجاب، با برگزاری نشست‌های تبلیغاتی و محیطی مناسب، تلاش خود را داشته باشند.»
– هنجارشکنی و بی‌مبالاتی نسبت به آموزه‌های دینی و فرهنگی نباید رخ دهد.
– معاونت فرهنگی وزارت علوم در راستای ترویج و توسعه فرهنگ حجاب و عفاف با بخش‌های مختلف دانشگاهی همکاری دارد تا شاهد ترویج و توسعه فرهنگ حجاب، عفاف و پوشش مناسب در دانشگاه‌ها باشیم.
– عفاف در جامعه و دانشگاه‌ها رایج است و عموم اصحاب جامعه را مردان و زنان عفیف دانست.
– مساله حجاب به‌عنوان یک سبک پوشش در آموزه‌های دینی تعریف شده و ما تاکید داریم در جامعه ترویج شود.
او که معضل بودن این موضوع را رد کرده، گفته است:  باید حجاب به‌عنوان هنجار دینی- اجتماعی از عفاف به‌عنوان ارزش انسانی تفکیک شود.

قصه جبهه پایداری و فیلم «قصه ها» ادامه دارد/حجت‌الله ایوبی: وقتمان کم و کارمان زیاد است و گاهی باید توضیح واضحات بدهیم
فرهیختگان در صفحه ۸ به احضار وزیر ارشاد به مجلس در خصوص فیلم «قصه ها» پرداخته و نوشته است:
«قانع نشدن یکی از نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی درباره اکران فیلم «قصه‌ها» موضوعی است که علی جنتی برای پاسخگویی به آن به صحن علنی مجلس می‌رود. این خبر را دیروز حجت‌الله ایوبی در حاشیه امضای تفاهمنامه با استانداری تهران گفته است.
یکی، دو روز پیش علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر داده بود که قرار است برای پاسخ به پرسش خبرنگاران به مجلس برود، اما توضیح نداده بود که او قرار است از چه بابت به نمایندگان پاسخگو باشد. تا اینکه دیروز حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی در حاشیه امضای تفاهمنامه با استانداری تهران علت حضور علی جنتی در صحن علنی مجلس را فیلم «قصه‌ها» ساخته رخشان بنی اعتماد دانست و گفت: «در مورد فیلم قصه‌ها سوءتفاهمی وجود داشت، زیرا گاهی مخالفت‌هایی درباره فیلم‌هایی اتفاق می‌افتد که هنوز نمایندگان آنها را ندیده‌اند. اما وقتی نمایندگان فیلم را دیدند کاملا متقاعد شدند که این فیلم هیچ‌مشکلی برای اکران ندارد و جالب اینجاست که آنها بعد از اکران فیلم را دیدند و تصمیم ما را برای نمایش آن معقول دانستند. اما یکی از نمایندگان به نام خانم طبیب‌زاده هنوز این سوال برایش وجود دارد و ما هم در پی همین پرسش با همراهی آقای وزیر به کمیسیون فرهنگی رفتیم و از آنجا که ایشان قانع نشد باز هم باید در صحن علنی مجلس حاضر شویم.»
حجت‌الله ایوبی نیز مانند علی جنتی تاکید کرده است: «وقت ما کم است و کارمان زیاد و این مسائل هم بیشتر وقت ما را می‌گیرد. متاسفانه گاهی باید توضیح واضحات بدهیم. اما از سوی دیگر این سوال‌ها برایمان عادی است که نمایندگان مجلس مطرح می‌کنند و ما هم باید پاسخ بدهیم.» زهره طیب‌زاده، عضو جبهه پایداری است.»

برای اولین‌بار پس از انقلاب اسلامی یک دانشنامه به پایان راه خود می‌رسد
این روزنامه در صفحه اندیشه، چهار مطلب در خصوص دایره‌المعارف تشیع به چاپ رسانده و در نخستین عنوان، گزارش «پایان یک رویا» به قلم سجاد صداقت را منتشر ساخته است.
در این گزارش که به برگزاری شب دایره‌المعارف و آیین رونمایی از جلد پانزدهم دایره‌المعارف تشیع اختصاص یافته، می خوانیم:
«بعدازظهر یکشنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۴ سالن کانون زبان پارسی بنیاد موقوفات افشار پذیرای آیین رونمایی از جلد پانزدهم دایره‌المعارف تشیع بود؛ دایره‌المعارفی که همین چند ماه پیش یکی از خبرگزاری‌ها در خبری اختصاصی، پایان کار آن و متوقف شدنش را خبر داده بود. اما آیین رونمایی از جلد پانزدهم و خبر انتشار شانزدهمین و آخرین جلد این دانشنامه نشان داد که برای اولین‌بار پس از انقلاب اسلامی یک دانشنامه به پایان راه خود می‌رسد. دایره‌المعارف تشیع در طول ۳۴ سالی که فرآیند تحقیق، تدوین، تابیف و نگارش آن به طول انجامیده با اتفاقات گسترده‌ای همراه بوده است؛ فراز و نشیب‌های فراوانی که می‌توانست هر کسی را از ادامه آن باز دارد، اما این اتفاق به وقوع نپیوست و اکنون این دایره‌المعارف در پایان راه خود قرار گرفته است.

شب ۲۱۳ از مجموعه آیین‌هایی که از سوی نشریه بخارا برگزار می‌شود، با همکاری بنیاد ملت و انتشارات حکمت به دایره‌المعارف تشیع و رونمایی از جلد ۱۵ آن اختصاص داشت. آیینی که در آن بسیاری از نویسندگان این دایره‌المعارف حضور داشتند و مهدی محقق، بهاالدین خرمشاهی و کامران فانی که بنیانگذاران این دایره‌المعارف به حساب می‌آیند، سخنرانی کردند. همچنین حسن انوشه فردی که بیشترین مقاله را در این دایره‌المعارف دارد و محمدحسین غفاری، مدیر انتشارات حکمت دیگر سخنرانان این مراسم بودند.
مراسم بعدازظهر یکشنبه یادبودی برای دو شخصیت مهم و تاثیرگذار در این دانشنامه نیز بود. زنده‌یادان سیداحمد صدر حاج‌سیدجوادی و فهیمه محبی که در طول سال‌های کار این دانشنامه در برهه‌هایی مسئولیت آن را برعهده داشتند و تا زمان مرگ نیز همه تلاش خویش را برای آن به کار بسته بودند. در این مراسم مهدی محقق بارها از دیدار خود با مقام معظم رهبری حرف زد، خرمشاهی ضمن سخنرانی یک رباعی درباره صدر حاج‌سیدجوادی و یک غزل درباره محبی خواند. فانی نیز از روزها و مصائب این دایره‌المعارف حرف زد.
با همه این اوصاف اما آنچه درباره این دانشنامه مهم جلوه می‌کند آن است که این دانشنامه تا پایان امسال به پایان خود می‌رسد؛ اتفاقی که شاید برای تمامی دانشنامه‌هایی که اکنون در ایران در حال نگارش است، به یک آرزو می‌ماند. در زمانه‌ای که فصل کتاب خوانی در ایران روبه خزان نهاده، پایان کار دایره‌المعارف تشیع می‌تواند یادآور اتفاقی مهم در زمینه حرکت دانشنامه‌نویسی در ایران پس از انقلاب اسلامی باشد. روزهایی که آیین «شب دایره‌المعارف تشیع» پیام‌آور آن بود.»

مهدی محقق: دولت های ما هیچ کمکی برای انتشار دایره‌المعارف تشیع نکردند/دایره‌المعارف نویسی مبتنی‌بر منابع و ماخذ و نویسندگان باعث سرفرازی مملکت بود/رهبری فرمودند مملکتی ۷۰ میلیون جمعیت دارد اگر ۱۰ دایره‌المعارف داشته باشد، باز هم کم است
روزنامه فرهیختگان در انعکاس سخنرانی مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران در آیین رونمایی از جلد پانزدهم دایره‌المعارف تشیع نوشته است: «دایره‌المعارف تشیع همیشه غریب بود»
در سخنان وی آمده است:
«بسیار خوشحالم که این دانشنامه و دایره‌المعارف با کوشش چند نفر از دوستان صمیمی‌‌ام که زمانی دانشجوی من بودند و بعدها استادم شدند، مانند استاد خرمشاه و فانی، انجام شده است. بعد از انقلاب، که دانشگاه‌ها در زمان انقلاب فرهنگی تعطیل شد، این بزرگان با این حرف که دانشگاه تنها جایی نیست که میز و گچ داشته باشد و هر جا استاد خوبی پیدا شد، آنجا دانشگاه است، از من خواستند در این مدت، هفته‌ای چهار ساعت، یکشنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها در موسسه مطالعات اسلامی که محل کارم بود، با من مباحثه کنند. این کلاس به دلیل سفرهایم به کانادا، گاهی قطع و وصل می‌شد و در آن مدت دوستان دیگری نظیر عبدالحسین آذرنگ، سیروس شمیسا و علی موسوی‌گرمارودی نیز به ما پیوستند. ما در آن مدت که حدود یک و سال نیم طول کشید یک دوره شرح منظومه ملاهادی سبزواری در فلسفه را خواندیم. این اتفاق پس از آن رخ داد که این شرح را با کمک پروفسور توشی‌هیکو ایزوتسو به انگلیسی ترجمه کرده و در نیویورک چاپ شده بود.

بعد از ۸۰۰ سال که تفسیر مابعدالطبیعه ابن رشد از زبان عربی به لاتین ترجمه شده بود، اولین بار بود که یک نظام منسجم فلسفی از عالم اسلام به غرب وارد می‌شد. منظور از عالم اسلام نیز ایران است؛ چون همیشه ایران مرکز فلسفه و تفکر از زمان‌های گذشته بوده است. این محفل دوستانه ادامه داشت تا اینکه از سوی بهاءالدین خرمشاهی و کامران فانی پیشنهاد شد یک دایره‌المعارف تشیع بنویسیم. در آن زمان از استادان بزرگی مانند مرحوم مشکات‌الدینی، احمد مهدوی‌دامغانی و… کمک خواستیم. مرکز دایره‌المعارف تشیع که واقع در تقاطع خیابان انقلاب و خیابان فلسطین بود، علاوه‌بر اینکه به امر دایره‌المعارف تشیع می‌پرداخت به مرکزی برای اهل علم تبدیل شده بود. بسیاری از اهالی علم که در این مرکز حضور داشتند، روی در نقاب خاک کشیدند ولی خداوند این توفیق را به آقایان خرمشاهی و فانی داد که دنباله‌گیری این دانشنامه یا دایره‌المعارف را ادامه دهند. در همان زمان موفق به نوشتن کتابی شدم که بنیاد اسلامی طاهر که متولی دایره‌المعارف تشیع نیز بود، آن را با عنوان «طرح تدوین دایره‌المعارف تشیع» چاپ کرد. در این کتاب توضیح داده شده بود که اولا هدف دایره‌المعارف چیست و ما چه نوع دایره‌المعارف‌هایی طی قرون داشته‌ایم. این‌گونه نبوده است که ما پیش از این دایره‌المعارف نداشته باشیم؛ بلکه برای مثال کتاب «شفا» ابن‌سینا یک دایره‌المعارف علمی و فلسفی است. ولی اینکه دایره‌المعارفی با این کیفیت وجود داشته باشد که به صورت الفبا درآید، یک اتفاق تازه بود که مرحوم غلامحسین مصاحب آن را به انتها رساند. این دایره‌المعارف فارسی در سه جلد چاپ شد و آغازی بر دایره‌المعارف‌نویسی جدید در ایران بود. البته من از کار در این دایره‌المعارف استعفا ندادم و همکاری داشتم، اما چون با سفرهایم به خارج از کشور برای تدریس همراه بود، در حضور من در این کار وقفه افتاد، اما دوستان ادامه دادند و به اکنون دایره‌المعارف به اینجا رسیده است.
زنده‌یاد فهیمه محبی از هیچ تلاشی، برای اینکه این دایره‌المعارف سرانجام بگیرد، فروگذاری نکرد. ایشان به نام فرزند شهیدش از امکانات خودش استفاده کرد و دولت هیچ کمکی برای انتشار این دایره‌المعارف نکرد. زمانی که کتاب «طرح تدوین دایره‌المعارف تشیع» را خدمت مقام معظم رهبری بردم، ایشان از این کار تقدیر کردند و فرمودند باید در جنب این دایره‌المعارف یک دایره‌المعارف اسلام هم نوشته شود. از این جهت بود که دانشنامه جهان اسلام نیز پس از تشیع به وجود آمد که آغاز به کار آن مقارن بود با دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که توسط سیدکاظم موسوی‌بجنوردی انجام شد.

من زمانی خدمت مقام معظم رهبری عرض کردم که حرکت دایره‌المعارف‌نویسی دو فایده ظاهری و باطنی دارد. فایده ظاهری آن به این جهت است که اگر کسی بخواهد درباره هر مطلبی و نکته‌ای بداند، می‌تواند آن را در دایره‌المعارف بیابد و اگر هم در این دایره‌المعارف نباشد می‌تواند آن را از دانشنامه یا منبع دیگری پیدا ‌کند. این فایده در ظاهر شاید چندان اهمیتی نداشته باشد اما فایده باطنی آن، این است که موجب می‌شود یک عده از جوان‌هایی که هیچ آشنایی با تحقیق و پژوهش ندارند، به این کار علاقه‌مند شوند تا یک مرتبه کشورمان از تحقیقات علمی خالی نشود. همان گونه که دوستان می‌دانند در این دایره‌المعارف‌ها کسانی با ما همکاری می‌کردند که اصلا نمی‌دانستند تحقیق چیست؛ اما بعد از مدتی همکاری، هر یک از آنان به یک نویسنده زبردست تبدیل شدند.
دایره‌المعارفی در کشور اردن تاسیس شده بود که من به‌عنوان عضو هیات تحریریه در آن فعال بودم. وقتی دایره‌المعارف‌های ایران را به آنان نشان دادم، آنها کار دایره‌المعارف‌نویسی را تعطیل و اظهار کردند، نمی‌توانند با این کیفیت که مبتنی‌بر منابع و ماخذ و نویسندگان زبردست باشد، کار را انجام دهند. این کار باعث سرفرازی مملکت بود؛ چراکه حرکت دایره‌المعارف‌نویسی شروع شد و دایره‌المعارف‌ها، فرهنگنامه‌ها و دانشنامه‌های مختلفی پدید آمد؛ یعنی مرکز دایره‌المعارف‌ها تبدیل به آکادمی شده بود.
قصد ما این بود که دانشنامه جهان اسلام را از حرف «ب» شروع کنیم تا اگر از طرف دایره‌المعارف بزرگ اسلامی که کار را از حرف «الف» آغاز کرده بود، موافقتی صورت گرفت، یکی شوند. در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتیم پیشنهاد یکی شدن این دو دایره‌المعارف مطرح شد. ایشان فرمودند مملکتی که ۷۰ میلیون جمعیت دارد اگر ۱۰ دایره‌المعارف داشته باشد، باز هم کم است.
دایره‌المعارف تشیع همیشه غریب بود و حمایتی از آن نمی‌شد. مرحوم محبی همواره از این موضوع شکایت داشت و نگران بود که کار نیمه‌کاره بماند. اکنون که این اثر در حال اتمام است، خوشحال هستیم این باعث سربلندی کشور می‌شود؛ چراکه علم در حال زایش و افزایش است و امیدواریم این حرکت‌های علمی ادامه یابد.

کامران فانی: شکوفایی حرکت دایره‌المعارف‌نویسی در سال‌های ۶۰ و ۶۱ با دایره‌المعارف تشیع آغاز شد/دایره‌المعارف تشیع به نوعی دایره‌المعارف ایران است/ چاپ آخرین مجلد به معنای پایان کار نیست، بلکه آغازی بر این اثر است
«دایره‌المعارف ایران» یادداشتی از کامران فانی است که در صفحه اندیشه روزنامه فرهیختگان منتشر شده است. در این یادداشت به سرگذشت این دایره المعارف و کسانی که نقش اساسی در ایجاد و یا کمک به ادامه آن داشته اند، اشاره شده است. در این یادداشت می خوانیم:
«یکی از رویدادهای مهم فرهنگی در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رونق و شکوفایی دانشنامه‌نگاری و دایره‌المعارف‌نویسی بود. دایره‌المعارف و دانشنامه، کتاب‌های مرجعی هستند که به نحوی تنظیم و مرتب شده‌اند که مراجعه‌کننده به سرعت و سهولت به پاسخ پرسش‌های‌ خود دست یابد. رونق و شکوفایی دایره‌المعارف‌نویسی به یک معنی نشان می‌دهد جامعه ما، جامعه پرسشگری شده است. یعنی پرسش‌هایی دارد و به دنبال پاسخ به آنها است و می‌خواهد بیشتر بداند. این میزان رونق در دانشنامه‌نویسی، به‌عنوان دماسنج فرهنگی کشورها است.

دنیای مدرن را به‌خصوص در قرن ۱۸ میلادی با نهضت دانشنامه‌نویسی در فرانسه مرتبط می‌دانند که خود آن نیز از نهضت انگلستان تاثیر پذیرفته است. ما تا قرن بیستم به فکر تدوین دانشنامه، دایره‌المعارف و فرهنگ برای خودمان نبودیم و حتی در جهان اسلام، کشورهای عربی پیشگام‌تر از ما بودند. در ایران به یک معنی قبل از سال ۱۳۶۰ قدم‌های کوچکی برداشته شده بود. شروعی توسط مرحوم سعید نفیسی با یک دایره‌المعارف عمومی انجام شد؛ اما در همان حرف «آ» ماند. مهم‌ترین قدمی که به شکل معجزه‌آسایی به همت مرحوم غلامحسین مصاحب برداشته شد، دایره‌المعارف فارسی بود که جلد اول آن در سطح دایره‌المعارف‌های جهانی بود. ما امروز شاهد تالیف و تدوین ده‌ها دایره‌المعارف و دانشنامه هستیم و در شروع و صدر آنها دایره‌المعارف تشیع قرار دارد. به عبارتی شکوفایی حرکت دایره‌المعارف‌نویسی در سال‌های ۶۰ و ۶۱ با دایره‌المعارف تشیع آغاز شد. امیدواریم تا پایان امسال جلد آخر آن نیز به پایان برسد و اولین دایره‌المعارفی باشد که بعد از انقلاب به تمامی تالیف و تدوین و منتشر شده است.
مرحوم تولیت که اموال او صرف امور خیره می‌شد، بسیار می‌خواست یک دایره‌المعارف در حوزه تشیع داشته باشیم. شاید بتوان به این نکته اشاره کرد که وقتی قرار شد دایره‌المعارف تشیع با روشی مدرن آغاز شود، لازم بود گذشته آن مشخص شود. از سوی دیگر نسبت نزدیکی با ایران و فرهنگ ایرانی داشت و ایران بزرگ‌ترین کشور شیعی در جهان بود. بنابراین وظیفه ایرانی‌ها این بود که دایره‌المعارف تشیع را در این کشور تدوین کنند. از این رو می‌توان گفت دایره‌المعارف تشیع به نوعی دایره‌المعارف ایران است.
کوشش‌هایی نیز پیش از آن در زمینه دایره‌المعارف‌نویسی انجام شده بود. یکی از دانشنامه‌هایی که نوشته شده بود با عنوان «دایره‌المعارف اسلامی ایران و همگی معارف شیعه» توسط عبدالعزیز جواهرالکلام تدوین شد و او به تنهایی تا حرف «دال» پیش رفت. به زبان عربی نیز چند دایره‌المعارف منتشر شد که مهم‌ترین آنها «دایره‌المعارف اعلمی» است که در ۱۵ جلد به شیوه قدیم منتشر شد. دایره‌المعارف دیگری نیز در لبنان با عنوان «دایره‌المعارف اسلامی شیعه» توسط سیدحسن امین انجام شد که به حرف «ی» رسید، ولی با تدوینی بسیار عجیب؛ ۱۰ جلد این دایره‌المعارف حرف «الف» بود و تنها دو جلد آخر همه حروف را دربرداشت. اصولا کار دایره‌المعارف‌نویسی کار گروهی است و بعید است که انجام آن از عهده یک نفر برآید.
زمانی که در سال ۱۳۶۱ بنا شد به منظور نوشتن دایره‌المعارف تشیع برای تدوین و تالیف برنامه‌ریزی شود، ما ابتدا باید گذشته را بررسی کرده و برای تالیف دایره‌المعارف به روش جدید اقدام می‌کردیم. بعد از تاسیس دفتر دایره‌المعارف تشیع نخستین کاری که باید انجام می‌شد، طرح تدوین بود. حدود ۹ ماه زیر نظر استاد مهدی محقق و با شرکت ایشان، بنده و آقای خرمشاهی «طرح تدوین دایره‌المعارف تشیع» انجام و حدود ۲۰ هزار مدخل استخراج شد. در طرح، عناوین مقالات مشخص شد تا برنامه‌ریزی برای تدوین و امکان‌سنجی آن انجام شود این دایره‌المعارف دارای بیش از ۱۲ هزار صفحه، حدود ۱۰ میلیون کلمه و ۱۶ مجلد است که تدوین آن بیش از ۳۰ سال طول کشیده است. البته اگر امکانات وجود داشت، زودتر به اتمام می‌رسید. تعداد نویسندگان طی این مدت ۲۰۰ نفر بودند که با هم از یک تا هزاران مقاله همکاری داشته‌اند. این دایره‌المعارف با فراز و نشیب‌های بسیار و ترس و لرزهای فراوان مواجه بود. چند سال اول اوضاع مالی دایره‌المعارف خوب بود، زیرا مرحوم تولیت یکی از ثروتمندان بزرگ ایران بود. اما پس از ایشان دایره‌المعارف بدون پشتوانه مالی ماند ولی با این همه بسیاری فداکاری کردند.
یکی از بزرگ‌ترین شانس‌هایی که دایره‌المعارف آورد، حضور سیداحمد صدر حاج سیدجوادی بود که سرپرستی آن را قبول کرد و ویراستاری‌اش را نیز برعهده گرفت و تا جایی که توان داشت در این کار وقت گذاشت. بار اصلی این دایره‌المعارف به دوش آقای صدر حاج سید جوادی بود. نکته دیگری که این دایره‌المعارف توانست طی ۳۴ سال به اینجا برسد، پیوستن مرحومه فهیمه محبی به این دایره‌المعارف به‌عنوان عطیه الهی بود. در اواخر دهه ۶۰ ما به کلی از ادامه دانشنامه قطع امید کرده بودیم که خانم محبی پیدا شد. ایشان در ابتدا تقبل کرده بود که بخشی از هزینه دایره‌المعارف را بپردازد؛ اما بلافاصله با شم تیزی که داشت به این نتیجه رسید که مشکل بزرگ دانشنامه مدیریت و پیگیری آن است. با حضور ایشان، در دایره‌المعارف همیشه باز بود. کوشایی و پیگیری ایشان باعث شد دایره‌المعارف تشیع به اینجا برسد. آخرین شانسی هم که دایره‌المعارف آورد، این بود که یک ناشر پیدا کرد. بعد از ۳۰ سال انتشارات حکمت وظیفه چاپ آن را برعهده گرفت.
این دایره‌المعارف دارای مخاطب عام است و مقالات مفید بسیار دارد که پاسخگوی عمده جامعه ما خواهد بود و همه جنبه‌های فرهنگ تشیع را نیز در بر دارد. مفصل‌ترین مقاله این اثر مربوط به مقاله تشیع است که شامل ۱۵۰ صفحه است. در این اثر عرفان در تشیع، علوم گوناگون در تشیع، قرآن‌پژوهی در تشیع، تفاسیر، سور قرآنی و… آمده و یکی از مدخل‌های جالب آن «آیت‌الله» است.
مقالات این اثر سه دسته‌اند؛ دسته‌ای مفهومی بود که شامل اصطلاحات است، دسته دیگر زندگینامه از فقها گرفته تا هنرمندان و شعرا و دسته دیگر مقالات مرتبط با شیعه است. این دایره‌المعارف می‌تواند در دبیرستا‌ن‌ها مورد استفاده قرار گیرد؛ چراکه استفاده از آن سهل و آسان بوده و فکر می‌کنم دایره‌المعارف دیگری نتواند جای آن را بگیرد. دایره‌المعارف تشیع باید چند بار بازچاپ و اصلاح شود تا به وجه خوبی برسد. بنابراین چاپ آخرین مجلد به معنای پایان کار نیست، بلکه آغازی بر این اثر است.»

بهاالدین خرمشاهی: دایره‌المعارف تشیع فرزند امکانات حداقلی است
این روزنامه در چهارمین مطلبی که در خصوص «دایره‌المعارف تشیع» منتشر کرده، سخنرانی بهاالدین خرمشاهی را با عنوان «فرزند امکانات حداقلی» منعکس ساخته و با اشاره به امکانات کمی که برای تدوین این اثر وجود داشت، از نزدیک شدن چندباره آن به پرتگاه ها و ادامه حرکت به سمت جلو سخن گفته است. در این یادداشت می خوانیم:

عبدالرضا گودرزی: طرحی که راننده خودرو به دلیل بدحجابی جریمه خواهد شد، کار درستی نیست/بهمن کشاورز: بر مبنای رای دیوان عدالت اداری، خودرو حریم خصوصی است و نگاه کردن به داخل آن بدون اذن سرنشینان خودرو محل بحث و تامل است
روزنامه فرهیختگان در صفحه ۱۳، گزارش مطهره واعظی‌پور در خصوص طرح جریمه خودروهای با سرنشین بدحجاب را با عنوان «مقدمه می‌خواهد» منتشر ساخته و نظر منفی دو وکیل دادگستری در این خصوص را منعکس ساخته است.
در این گزارش آمده است:
«طرح جریمه خودروهایی که راننده یا سرنشین آنها بدحجاب است در مجلس در حال بررسی است و به موجب این طرح راننده خودرویی که خودش یا سرنشینش بدحجاب باشد ۱۰۰ هزار تومان جریمه نقدی می‌شود و ۱۰ نمره منفی نیز می‌گیرد. این جریمه جدای از مجازاتی است که احتمالا برای این موضوع اعمال می‌شود.
عبدالرضا گودرزی، وکیل پایه یک دادگستری به «فرهیختگان» می‌گوید: «نمی‌توان شخص دیگری را به دلیل اینکه فرد دیگری کاری یا جرمی انجام داده است جریمه کرد. این طرحی که راننده خودرو به دلیل بدحجابی جریمه خواهد شد کار درستی نیست؛ البته که اجرای چنین طرحی در اصل جای بررسی دارد که با چه معیاری می‌خواهند افراد را به دلیل بدحجابی جریمه کنند.»
با این وجود محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با بیان اینکه طرح جریمه ۱۰۰ هزار تومانی برای سرنشینان بدحجاب خودروها در کمیسیون قضایی مجلس در دست بررسی است، می‌گوید: «ماده یک و دو قانون صیانت از عفاف و حجاب در کمیسیون مشترک به تصویب رسید. در ماده یک آمده است که اگر راننده اتومبیلی کشف حجاب کرد یا در اتومبیلی که نشسته است دیگری کشف حجاب یا روزه‌خواری کند یا مزاحم نوامیس مردم شود، علاوه‌بر بحث مجرمانه‌ای که در قانون مجازات دارد تخلف راهنمایی و رانندگی است و راننده جریمه ۱۰۰ هزار تومانی می‌شود و ۱۰ نمره منفی نیز می‌گیرد.» او همچنین عنوان کرد: «این دو مورد در کمیسیون به تصویب رسیده است. باید در صحن مجلس نیز به تصویب برسد و در شورای نگهبان تایید شود تا به مرحله ابلاغ و اجرا برسد. البته فعلا این طرح در دست بررسی است و زمان دقیقی برای بررسی این طرح در صحن علنی نمی‌توان مشخص کرد.»

نمی‌توان کسی را جریمه کرد
معیار برای بدحجابی یا کشف حجاب چه چیز خواهد بود تا براساس آن افراد را جریمه کنند؟ مجلس چطور می‌خواهد طرحی را تصویب کند که معیارهای اجرای آن می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود آورد. بهمن کشاورز، حقوقدان با بیان این مطلب به «فرهیختگان» می‌گوید: «به‌طور کلی با توجه به شخصی بودن مجازات‌ها نمی‌توان کسی را بابت عمل دیگری مجازات کرد؛ یعنی اینکه بخواهند راننده خودرویی را به دلیل بدحجابی سرنشین جریمه کنند، کار قانونی نخواهد بود. بنابراین نمی‌توان راننده‌ای را بابت اقداماتی که سرنشینان می‌کنند و او قادر به منع‌شان نیست مجازات کرد.» او تاکید می‌کند: «از طرفی بر مبنای رایی که سال‌ها پیش از دیوان عدالت اداری صادر شد خودرو حریم خصوصی است و نگاه کردن به داخل آن بدون اذن سرنشینان خودرو می‌تواند محل بحث و تامل باشد.»
کشاورز معتقد است: «به نظر می‌رسد قوانینی را که باعث رویارویی بیش از حد مردم و نیروی انتظامی می‌شود، باید با احتیاط تصویب و اجرا کرد. بنابراین تصویب چنین طرحی مقدمات فراوانی لازم دارد.» او با بیان اینکه از آنجا که اعمال قانون باید براساس تشخیص مصداقی جرم باشد، می‌افزاید: «ناچار باز هم با این مشکل مواجه خواهیم بود که به عنوان مثال کشف حجاب را چه کسی باید تشخیص دهد یا روزه‌خواری چگونه باید احراز شود یا در چه حالتی می‌توان گفت کسی مزاحم نوامیس مردم شده است که بخواهند آن فرد را جریمه کنند.»
کشاورز می‌گوید: «بدیهی است دلالت عرفی این کلمات شاید روشن باشد، اما احراز این موارد به نحوی که مقدمه اعمال مجازات قرار گیرد چیز دیگری است.»
با تصویب این طرح در کمیسیون مربوطه، حالا نمایندگان مجلس باید درباره این بحث پرچالش تصمیم‌گیری کنند؛ تصمیمی که شاید با واکنش‌هایی همراه باشد و قاعدتا از نظر حقوقی با ایراداتی از سوی شورای نگهبان نیز مواجه خواهد شد.

در صفحه «اندیشه» به این اخبار کوتاه پرداخته شده است:
معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی
نشست علمی مفهوم معنویت در گفتمان انقلاب اسلامی پنجشنبه ۲۹ مرداد در سالن مرکز همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی با سخنرانی حمیدرضا مظاهری‌سیف برگزار خواهد شد. این نشست به همت مرکز اخلاق و تربیت پژوهشگاه و با همکاری اداره همکاری‌های علمی و پژوهشی پژوهشگاه برگزار می‌شود. ساعت برگزاری این نشست علمی بین ۱۱ تا ۱۳ خواهد بود. حضور برای عموم استادان و فضلا در این نشست علمی آزاد است.

نقد و بررسی کتاب بازنگری در سقوط دولت مصدق
چهل‌وهفتمین نشست خانه نقد کتاب در سرای اهل قلم، به نقد و بررسی کتاب «ایران و سازمان سیا؛ بازنگری در سقوط دولت مصدق» تالیف داریوش بایندر اختصاص دارد. این نشست با حضور کاوه بیات، داریوش رحمانیان، بهمن سراحیان (مترجم) و علی موذنی چهارشنبه ۲۸ مرداد از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچه خواجه‌نصیر، پلاک ۲، سرای اهل قلم، طبقه همکف برپا می‌شود.

رونمایی تبیین الکافی
مجموعه ۳۰ جلدی «تبیین الکافی فی مرآت العقول و الوافی» که حاوی متن شریف کافی همراه با شرح علامه محمدباقر مجلسی در مرآت‌العقول و نیز پس از آن بیانات علامه فیض‌کاشانی در کتاب شریف الوافی است، امروز ۲۷ مرداد در سرای اهل قلم رونمایی می‌شود. در نشست رونمایی این کتاب، آیت‌الله ابن‌الرضا، السید الثامر العمیدی، مجید معارف و بهراد جعفری حضور دارند. رونمایی کتاب «تبیین الکافی فی مرآت العقول و الوافی»، از ساعت ۱۷ تا ۱۹ در سرای اهل قلم خانه کتاب واقع در خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچه خواجه‌نصیر، پلاک دو برگزار می‌شود.

دیگر عناوین منتشر شده در «فرهیختگان» امروز، از این قرار است:

گزارش «جشنواره‌ای برای نوآوری»، نگاهی به جشنواره بین‌المللی شیخ‌بهایی/تنظیم کننده: پیوند نیک‌پی

رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی: براساس نتایج یک پژوهش ملی، بیشترین آمار دختران فراری در سال‌های گذشته مربوط به دخترانی بود که به خاطر خشونت‌های فیزیکی پدر و مادر از خانه فرار می‌کردند، ولی در حال حاضر اکثریت این قشر به خاطر اینکه در دامن اعتیاد و تعرض جنسی قرار نگیرند، از خانه فرار می‌کنند.«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «معاون فرهنگی و اجتماعی وزیرعلوم: وضعیت حجاب و عفاف معضل نیست»، «قصه جبهه پایداری و «قصه ها» ادامه دارد/حجت‌الله ایوبی: وقتمان کم و کارمان زیاد است و گاهی باید توضیح واضحات بدهیم»، «برای اولین‌بار پس از انقلاب اسلامی یک دانشنامه به پایان راه خود می‌رسد»، «مهدی محقق: دولت های ما هیچ کمکی برای انتشار این دایره‌المعارف نکردند/دایره‌المعارف نویسی مبتنی‌بر منابع و ماخذ و نویسندگان باعث سرفرازی مملکت بود/رهبری فرمودند مملکتی که ۷۰ میلیون جمعیت دارد، اگر ۱۰ دایره‌المعارف داشته باشد، باز هم کم است»، «کامران فانی: شکوفایی حرکت دایره‌المعارف‌نویسی در سال‌های ۶۰ و ۶۱ با دایره‌المعارف تشیع آغاز شد/دایره‌المعارف تشیع به نوعی دایره‌المعارف ایران است/ چاپ آخرین مجلد به معنای پایان کار نیست، بلکه آغازی بر این اثر است»، «بهاالدین خرمشاهی: دایره‌المعارف تشیع فرزند امکانات حداقلی است» و «عبدالرضا گودرزی: طرحی که راننده خودرو به دلیل بدحجابی جریمه خواهد شد، کار درستی نیست/بهمن کشاورز: بر مبنای رای دیوان عدالت اداری، خودرو حریم خصوصی است و نگاه کردن به داخل آن بدون اذن سرنشینان خودرو محل بحث و تامل است»مرور مطبوعات/ ‌سه‌شنبه‌ ۲۷ مرداد / روزنامه فرهیختگان

مطالب مرتبط
درج دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.