نشر کتاب در شبکه‌های اجتماعی، خوب است یا بد؟
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «اخباری از فاجعه منا»، «گفتگو میان فیلسوفان از نتایج گفتگوی فرهنگ‌ها است»، «نشر کتاب در شبکه‌های اجتماعی، خوب است یا بد؟»، «آمریکایی ها از سفر پاپ به کشورشان هم برای پول سازی استفاده می کنند»، «نشیمنی برای پاپ»، « نشست «هستی‌شناسی و ضمیر اول شخص» برگزار می‌شود» و «داعش به جنوب آسیا چشم دوخته است»
روزنامه فرهیختگان در ادامه مطالبی که در روزهای گذشته درباره فاجعه منا منتشر ساخته، به این عناوین نیز پرداخته است:
روحانی در بازگشت از سفر نیویورک: صدای مظلومیت قربانیان منا به‌جهان رسید
یادداشت « با انتقاد کاری از پیش نخواهیم برد» به قلم حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده پیشین مجلس
گزارشی از سخنان سخنگوی دولت در خصوص فاجعه منا/ اجازه دفن اجساد حج‌گزاران در عربستان را نمی دهیم/ از هر فرصتی برای فشار سیاسی به دولت استفاده نشود/با تنظیم: زینب نورانیان
محمدجواد ظریف: عربستان مانع بروز وقایع مشابه در آینده شود
گزارشی از تشکیل ستاد ویژه برای واقعه منا / انتقاد از مدیریت سعودی
گفتگو میان فیلسوفان از نتایج گفتگو میان فرهنگ‌ها است
فرهیختگان در صفحه اندیشه، متن سخنرانی علی‌اصغر مصلح، استاد دانشگاه در نشست فلسفه معاصر در ایران و ترکیه را با عنوان «گفتگو میان فیلسوفان» منتشر ساخته و با تاکید بر ذهن فلسفی ایرانیان، به رنج دراماتیک کشورهایی چون ایران و ترکیه در مسیر آشتی میان گذشته و آینده اشاره نموده است.
در این گفتار آمده است:
«یواخیم ریتر، فیلسوف آلمانی، معمار فلسفه دانشگاهی بعد از جنگ جهانی دوم در آلمان است. او سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۳ در دانشگاه استانبول درس خوانده است. ریتر بعد از سفرش به ترکیه مقاله‌ای با موضوع «اروپایی‌شدن به‌عنوان مساله‌ای برای اروپا» نوشت. چیزی که او اروپایی‌شدن نامیده همان جهانی‌شدن یا مدرنیزاسیون است. در این مقاله مطرح شده که کشورهایی مثل ترکیه در دوره‌ای دچار گسست تاریخی شده‌اند. از نظر او کشورهایی مثل ترکیه وقتی در مسیر مدرن‌شدن قرار می‌گیرند، دچار تعارض میان گذشته و آینده می‌شوند. این تحلیل ریتر درباره ایران هم صدق می‌کند. به عقیده او کشورهایی مثل ترکیه ناچارند مدرن شوند، چون دچار مشکلاتی هستند که برای رفع آن مجبورند به مناسبات جدید بپردازند. به تعبیری دیگر به عقیده او کشورهایی مثل ترکیه و ایران به سوی آینده‌ای می‌روند که با گذشته‌شان در تعارض است.
بنا به گفته ریتر، کشورهایی مثل ترکیه دچار رنج دراماتیک هستند و باید به مرحله‌ای برسند که نقطه آشتی میان گذشته و آینده باشد. کلیت تحلیل ریتر، تحلیل خوبی است و به درد ایران هم می‌خورد، چون ایران هم همواره جنگ میان گذشته و آینده را در رویارویی با مدرنیته داشته است. اگر نگاه ما به مدرنیته این‌گونه باشد، بهتر می‌توانیم ورود تفکر مدرن به ایران را بفهمیم و آن را تحلیل کنیم. همان‌طور که امروز هم با استفاده از خوانش‌های جدید هگل و فیلسوفان قرن بیستم بهتر می‌توانیم ورود تفکر مدرن را تحلیل کنیم.
یکی دیگر از فیلسوفان آلمانی معتقد است که فلسفه، هنر و الهیات محصولات فرهنگی هستند و این به معنی آن است که برای فهم وضع فلسفه باید به فرهنگ توجه کنیم. ورود فلسفه به دو کشور ایران و ترکیه تحت‌تاثیر شرایط سیاسی بوده است. مثلا آرتورگوبینو، فردی که توصیه کرد ایرانی‌ها رنه دکارت بخوانند، مسئولیت سیاسی داشته و سفیر و مستشار فرانسه در ایران بوده است، پس وضعیت فلسفه در ایران رابطه مستقیم با قدرت و سیاست دارد. بعد از آشنایی ایرانیان با فلسفه مدرن، گوبینو کلاس‌هایی برای ایرانیان برگزار کرد، نکته مهم کلاس‌ها این بود که گوبینو در کتاب «ادیان و فلسفه در آسیای میانه» خود گفته است من شاگردان ملاهادی سبزواری را در این کلاس‌ها شناسایی کردم. وی می‌گوید «من در ایران با کسانی مواجه شدم که می‌گفتند ما نمی‌خواهیم دکارت بخوانیم و دوست داریم از اسپینوزا و هگل بخوانیم.» از همین‌جا مشخص می‌شود که ذهن ایرانی‌ها فلسفی بوده و همیشه فلسفه داشته‌اند؛ اما ذهن‌شان چندان اندیشه‌های دکارت را برنمی‌تافته و بیشتر به دنبال باروخ اسپینوزا و گئورک ویلهلم هگل بوده‌اند.
ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها اهمیت بسیاری پیدا کرده است، یکی از نتایج این گفت‌وگوها باید گفت‌وگو میان فیلسوفان باشد. مثلا یکی از چالش‌های عصر امروز، طبیعت و خشونت است، که اگر وارد گفت‌وگو شویم حتما متاعی ارزنده از آن به‌دست می‌آید. برای قرار گرفتن در این مسیر همسایگان باید همدیگر را بهتر بشناسند و درک کنند.»
نشر کتاب در شبکه‌های اجتماعی، خوب است یا بد؟
این روزنامه در صفحه اندیشه، گزارش «لقمه آماده» به قلم سجاد صداقت را به چاپ رسانده و در خصوص مزیت‌ها و آسیب‌های نشر کتاب در شبکه‌های اجتماعی می گوید:
«…. از آنجایی که در دنیای امروز با یک دهکده جهانی روبه‌رو هستیم که اطلاعات در آن حرف اول را می‌زند، استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی که حتی می‌تواند تغییر‌دهنده نوع اندیشه ورزیدن باشد، ماجرا را بیش از پیش پیچیده کرده است. شاید به همین دلیل باشد که سهولت جا‌به‌جایی اطلاعات ظرفیت‌های تازه‌ای را در این شبکه‌ها ایجاد کرده است و بالطبع در کنار خود آسیب‌های فراوانی را نیز به بار آورده است. یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که در حوزه اندیشه و تفکر شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده‌اند و پیشرفت تکنولوژی نیز هر روز به آن کمک می‌کند، انتشار کتاب‌های – در بیشتر موارد – گوناگونی است که در طول سالیان گذشته نوشته شده‌اند و به دلایل گوناگون اکنون نسخه‌های آن به راحتی جهت دریافت مخاطبان در دسترس قرار گرفته است. کافی است شما عضو یکی از این شبکه‌های اجتماعی باشید تا به راحتی بتوانید به کتاب‌های گوناگونی از حوزه فکر، اندیشه و تاریخ، بدون صرف هیچ‌گونه هزینه‌ای دست یابید. مزیت‌ها و آسیب‌های این فرآیند که در طول روزهای اخیر بسیار زیاد نیز شده است را می‌توان از منظرهای متفاوتی بررسی کرد.
آیا کتابخوان‌ها زیاد می‌شوند؟
شاید سوال اولی که درباره این مساله بتوان پرسید این باشد که با چنین رویکردی می‌توان به تعداد کتابخوان‌ها در جامعه افزود؟ مساله‌ای که سال‌هاست به‌عنوان دغدغه‌ای مهم، بخش عظیمی از جامعه علمی و مدیران و نهادهای دولتی مرتبط با بخش آموزش و پژوهش را درگیر خود کرده و هنوز پاسخ مناسبی برای آن پیدا نشده این است که چرا سرانه مطالعه کتاب در کشور به این اندازه پایین است. این مساله در حوزه اندیشه، تاریخ و فلسفه شاید کمتر نیز باشد.
سیدیحیی یثربی، فیلسوف معاصر و استاد بازنشسته دانشگاه علامه‌طباطبایی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» ضمن اشاره به این مساله که چگونگی در اختیار گرفتن کتاب به‌خصوص به نسل جوان چندان اهمیت ندارد، می‌گوید: «مهم این است که جوانان جامعه را به‌گونه‌ای تربیت کنیم که آنان در مسیر درست قرار بگیرند، فرقی نمی‌کند که آنان از چه راهی به کتاب‌ها دسترسی پیدامی‌کنند.»
آشفتگی شبکه‌های اجتماعی
یکی‌دیگر از مسائل مهمی که طی چند سال اخیر ذهن بسیاری از افراد را مشغول خود کرده و آنان را از مطالعه دور کرده، شبکه‌های اجتماعی است. از سویی تاثیر مستقیم این مطلب در این شبکه‌ها بر ارائه کتاب‌های گوناگون دیده شده است؛ مساله‌ای که حاصل آشفتگی رسانه‌هاست. یثربی در این‌باره نیز به نکات مهمی اشاره می‌کند: «ما نباید به آشفتگی‌های عالم رسانه فکر کنیم؛ بلکه باید به به این مساله بیندیشیم که جوانان را چگونه تربیت کنیم.»
حق مولف
یکی‌دیگر از مسائلی که در انتشار چنین کتاب‌هایی به هیچ‌وجه رعایت نمی‌شود، مساله حق مولف – کپی‌رایت – است. متاسفانه در کشور ما هنوز این مساله به شکل یک قانون اجرایی درنیامده و به‌خصوص کتاب‌های حوزه اندیشه و تاریخ به راحتی در دسترس قرار می‌گیرند. البته گاهی از این امکانات برای انتشار کتاب‌هایی که حق انتشار در بازار ایران را ندارند نیز استفاده می‌شود. از سویی کتاب‌هایی که مولف سال‌ها برای آن زحمت کشیده بدون اینکه او سهمی از آن ببرد در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد. مخاطبی که برخلاف وب‌سایت‌های دانلود و دریافت کتاب – که به صورت خودخواسته به آنها رجوع می‌کند – در اینجا به راحتی لقمه حاضر‌شده را به دهان می‌گذارد. اما واکنش یثربی به این رویکرد نیز خواندنی است: «این مساله به مشکلات رفتاری ما بازمی‌گردد. اکنون در کشورهای پیشرفته این مساله به قانون تبدیل شده است. ما نباید بگوییم فضای مجازی مساله دارد که حق‌مولف در آن رعایت نمی‌شود بلکه باید اخلاق را در جامعه درست کنیم. ما باید خودمان را بسازیم، زیرا آدم‌های ساخته‌شده برای دنیای جدید نیستیم.»
چه کتابی بخوانیم؟
یکی از آسیب‌های مهم دیگری که این شیوه توزیع کتاب به‌خصوص در حوزه اندیشه از خود برجای می‌گذارد، معطوف‌نشدن جامعه هدف به یک بخش مشخص است. هر چند پراکنده‌خوانی بسیار بهتر از هرگز نخواندن است، اما در حوزه اندیشه و تاریخ اگر سیر درستی برای مطالعه انتخاب نشود خود مسبب مشکلات دیگری خواهد بود.
از سوی دیگر انتخاب کتاب از سوی یکی از کاربران باعث می‌شود بخش‌هایی از اندیشه او با معرفی و قرار دادن لینک آن کتاب در اختیار دیگران قرار گیرد و این آسیب مهم دیگری در این مسیر است. به نظر می‌رسد همان‌گونه که یثربی می‌گوید چندان فرقی در چگونگی دریافت یا مطالعه کتاب وجود نداشته باشد، آنچه در این بین اهمیت دارد، مطالعه‌کردن و درست مطالعه‌کردن در جامعه‌ای است که فقر مطالعه در آن بیداد می‌کند.
آمریکایی ها از سفر پاپ به کشورشان هم برای پول سازی استفاده می کنند
روزنامه فرهیختگان در شماره امروز، دو مطلب در خصوص سفر پاپ به آمریکا منتشر ساخته است. در صفحه ۹، از در دست انتشار بودن آلبوم راک «پاپ فرانسیس» خبر داده و آورده است:
«اگر بگوییم آمریکایی‌ها از هر چیزی می‌توانند به پول برسند، جمله‌ای اغراق‌آمیز نیست. پس از بازدید تاریخی پاپ فرانسیس از آمریکا و خواست او برای ترویج «امید، ایمان و اتحاد» آلبوم راکی با نام «بیدار شو» در نوامبر امسال روانه بازار خواهد شد. این آلبوم که با تایید واتیکان و با همکاری شرکت «بیلیو دیجیتال» منتشر خواهد شد، شامل سرود‌های روحانی و گزیده‌ای از سخنرانی‌های پاپ به زبان‌های مختلف است که با موسیقی راک و آواز همراه شده است.
«بیدارشو، راه بیفت» از عباراتی الهام گرفته است که پاپ فرانسیس پارسال در دیدار با مخاطبان کره‌جنوبی به زبان انگلیسی بیان کرد و این سخنرانی در میان هیاهوی بوق و کرنا و صداهای بلند گیتار برقی صورت گرفت.
در یکی از این «تراک‌ها» پاپ می‌گوید: «بیدار شو، مسیح از مسئولیتی که خداوند برعهده شما گذاشته است، صحبت می‌کند/ هوشیاری یک وظیفه است/ به وسوسه‌ها، فشارها و گناهان اجازه ندهید بر شما احاطه پیدا کنند.» او در ادامه گفته بود: «هر که بیدار است، باید شاد باشد» و به همین دلیل است که می‌گوید بیدار شو و راه بیفت.
در «بیدار شو» پاپ با مخاطبان خود به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، اسپانیایی و همچنین پرتغالی سخن می‌گوید و از مخاطبان می‌خواهد صلح، کرامت و دغدغه‌های محیط‌زیستی و کمک به دیگران را در اولویت قرار دهند.
تونی پاگلیوکا آهنگساز بسیاری از آهنگ‌های این آلبوم در این مورد به رولینگ‌استون می‌گوید: «از دهه هفتاد، به دنبال پایه‌گذاری چنین گروهی بودم و زمانی که دان جولیو نرونی از من خواست با این پروژه همکاری کنم، پا در راه یک چالش بسیار قدرتمند هنری گذاشتم.» آلبوم «بیدار شو، راه بیفت» از ۲۷ نوامبر امسال در بازار خواهد بود و از هم‌اکنون و از طریق سایت آی‌تیون قابل سفارش دادن است.
نشیمنی برای پاپ
در صفحه آخر نیز گزارشی کوتاه از ساخت صندلی ویژه برای پاپ منتشر شده است. در این باره می خوانیم:
«پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان، سه‌شنبه گذشته اولین سفر رسمی خود به آمریکا را آغاز کرد. جیم لناهان از شناخته‌شده‌ترین طراحان لوازم خانگی نیویورک به مناسبت این سفر صندلی مخصوصی برای پاپ طراحی کرد. پاپ نیز در جریان سفر خود و در سخنرانی عمومی‌اش در میدان مدیسون نیویورک روی این صندلی نشست.
به گزارش «مد آنلاین» صندلی مخصوص پاپ از جنس تخته چندلایه ساخته شده و دارای پشتی منحنی، با روکشی از جنس چوب ماهون آمریکایی و بالشتک سفید در قسمت نشیمنگاه و پشتی است. به گفته تیموثی دولان، اسقف اعظم نیویورک، این صندلی تاکیدی دوباره بر موضوعاتی مانند سادگی و افتادگی است که پاپ همواره روی آنها تاکید دارد.
اسقف دولان می‌گوید: «صندلی جایگاه ویژه‌ای در تصویرسازی‌های کاتولیک دارد، صندلی نمادی از اتحاد و نهاد آموزگار است. کسی که بر صندلی «سنت پیتر» تکیه می‌زند پاپ اعظم است، بنابراین این صندلی بسیار مهمی برای ما خواهد بود.»
اخبار کوتاه صفحه «اندیشه»:
هستی‌شناسی و ضمیر اول شخص
پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی با عنوان «هستی‌شناسی و ضمیر اول شخص» برگزار می‌شود. این نشست با سخنرانی حسین صافی همراه خواهد بود و دوشنبه ۱۳ مهر از ساعت ۱۰ تا ۱۲ در محل سالن اندیشه واقع در بزرگراه کردستان، خیابان ایران‌شناسی (۶۴)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.
دیگر عناوین منتشر شده در «فرهیختگان» امروز:
داعش در بنگلادش / داعش به جنوب آسیا چشم دوخته است و اولین جرقه آن با قتل یک شهروند ایتالیایی در بنگلادش زده شد.
«دین آنلاین» با این عناوین اقتباسی، روزنامه «فرهیختگان» را مرور کرده است: «اخباری از فاجعه منا»، «گفتگو میان فیلسوفان از نتایج گفتگوی فرهنگ‌ها است»، «نشر کتاب در شبکه‌های اجتماعی، خوب است یا بد؟»، «آمریکایی ها از سفر پاپ به کشورشان هم برای پول سازی استفاده می کنند»، «نشیمنی برای پاپ»، « نشست «هستی‌شناسی و ضمیر اول شخص» برگزار می‌شود» و «داعش به جنوب آسیا چشم دوخته است»مرور مطبوعات/ چهار‌شنبه ۸ مهر / روزنامه فرهیختگان
