نگاه اخلاق‌مداران به کدام‌یک ‌ارزش‌های اخلاقی است؟

در شیوه زیست اخلاقی کدام ارزش‌ها مقدمند؟
روزنامه شرق در معرفی کتاب «چالش‌های زیست اخلاقی» با اشاره به وضعیت تناقض‌آلود اخلاق‌مداران در مواجهه با ارزش ها نوشته است: «اخلاق‌مداران از یک‌سو با یک ‌سلسله‌ ارزش‌های اخلاقی روبه‌رو هستند که متعلق به جهان گذشته است و از سوی دیگر با ارزش‌های جدید…. اما برای انسانی که می‌خواهد زیست اخلاقی داشته باشد، اولویت با کدام ارزش‌هاست؟»
 
کتاب «چالش‌های زیست اخلاقی» در قالب گفتگوهایی با متفکران و نواندیشان دینی، به مفهوم زیست اخلاقی در دنیای مدرن پرداخته و این عناوین و موضوعات را منتشر ساخته است:
 
– حبیب‌الله پیمان در «ایجاد فضای مشترک» درباره ارزش‌های جهان قدیم و ارزش‌های جهان جدید و چگونگی سازگاری با این تغییرات گفته است.
 
– محمد توسلی در «ایجاد فضا- تغییر تدریجی و جمعی امور» چگونگی فائق‌شدن بر تناقضات زندگی مومنانه و دنیای واقعی را با ارجاعاتی به برخی کشورهای مسلمان همچون مالزی توضیح می‌دهد.
 
– سروش دباغ در «سرمشق سوم» از سنتز اخلاقی خاص حاصل ترکیب اخلاق جهان قدیم و اخلاق جهان مدرن می‌گوید و راهی را جلوی پای خواننده می‌گذارد که نه تماما مبتنی‌بر «حق» باشد و نه تماما مبتنی‌بر «تکلیف».
 
– امیر رضایی در «تناقض، پدیده‌ای تاریخی» از تغییر صورت‌بندی پارادایم جدید نسبت به پارادایم قدیم و ایجاد ازخودبیگانگی در شرایط انسداد اجتماعی و دیکتاتوری و بالندگی تفکر در شرایط آزادی می‌گوید.
 

 – عزت‌الله سحابی در «ارزشی قربانی ارزشی دیگر» بر عدم مغایرت تناقض بین ارزش‌های اسلام و ارزش‌های دنیای مدرن دست می‌گذارد و وجود گرایش دنیایی و تمدن‌ساز را در دین ممکن می‌داند.
 
– احسان شریعتی در «آگاهی و شجاعت تغییر» وجود تناقض بین واقعیت و اصول اخلاقی را امری همیشگی می‌داند و ایمان کانتی را در مقابل ایمان سنتی قرار می‌دهد و عنوان می‌کند که برای اخلاقی‌بودن مذهبی‌بودن کافی نیست.
 
– علی قاسمی در «تغییر خود و تکیه بر ارز‌ش‌ها» از ارزش‌های محلی، بومی و منطقه‌ای و تفاوت آن با ارزش‌های فرامنطقه‌ای و فرامرحله‌ای می‌گوید که جنبه رهایی‌بخش و استعلابخش داشته و در هر موقعیتی می‌تواند مورد خطاب قرار بگیرد.
 
– حسن محدثی انتقادات و ایرادات وارد‌شده بر نظریه اخلاق وظیفه‌گرایانه کانتی را مورد توجه قرار می‌دهد. از نظر او و با وام‌گیری از ماکس وبر، وظیفه‌گرایی اخلاقی نسبت به اخلاق مسئولیت بی‌توجه است و فقط در چنبره اخلاق اعتقاد‌ گیر کرده است.
 
– آخرین گفتگو با مصطفی ملکیان انجام شده است. او در «معضلات عملی زیست اخلاقی» از شروط درونی و بیرونی زیست اخلاقی می‌گوید. کف نفس (یا انضباط شخصی)، آلتروئیست‌بودن (نوع‌دوستی و دیگر‌دوستی) و آلتونوموس (خودفرمانروابودن) از نظر او سه شرط درونی زیست اخلاقی‌اند. آزادی، عدم الزام احکام غیر‌اخلاقی و وجود ضروریات و نیازهای بدیهی زندگی از جمله شروط بیرونی زیست اخلاقی هستند.
 
 
 
دولت اسلامی ‌نمی‌تواند با به‌کارگیری اجبار و زور، شریعت را به مردم تحمیل کند

روزنامه شرق در معرفی کتاب «دولت و اجرای شریعت» درصفحه 10 آورده است: «…. کتاب حاضر مجموعه ١٠ مقاله درباره شیوه اجرای شریعت در جامعه اسلامی است. محمد سروش محلاتی در این مقالات می‌کوشد اثبات کند مسئولیت دینی و اخلاقی دولت اسلامی به معنای آن نیست که دولت با به‌کارگیری اجبار و زور، شریعت را به مردم تحمیل کند. چون این کار علاوه بر آنکه اقدامی فراتر از رسالت پیامبران است، نتیجه مفیدی هم نخواهد داشت و در نهایت شهروندان را به تنفر از احکام و روگردانی از شرع وامی‌دارد.»
 

شرق پرسش اصلی را چگونگی عملکرد حکومت برای اجرای شریعت در جامعه دانسته و در اشاره به بخشی دیگری از کتاب می نویسد: «احکام اسلامی به اقتضای ایمانی‌بودن جامعه و نه اسلامی‌بودن حکومت ارائه شده و در همین راستا به دانش‌های مختلفی می‌پردازد که مشروعیت اعمال انسانی را از جهات مختلف تبیین می‌کند….»
 
 
 
کتابی برای رمزگشایی از نقشه آفریدگار از طرح دینی هستی
شرق با اشاره به گذشت 40 سال از انتشار کتاب «از عصر حجر تا اسرار الئوسیس»، (جلد اول از سه‌گانه تاریخ اندیشه‌های دینی) به انگلیسی و به قلم «میرچا الیاده»، خبر از انتشار دو ترجمه هم‌زمان از این کتاب داده است. ترجمه‌ «بهزاد سالکی» توسط انتشارات «پارسه» و ترجمه‌ای از «مانی صالحی‌علامه» به همت انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.
 
این روزنامه با تاکید بر اینکه کتاب «تاریخ اندیشه‌های دینی» میراث بزرگ «میرچا الیاده»، اسطوره‌شناس و دین‌پژوه رومانیایی، منبعی ضروری برای نسل‌های آینده است؛ این اثر سه جلدی را گویای علاقه او به دانش و اشراف عمیق او به بعد دینی تاریخ انسان دانسته است.
 

گزارشگر شرق معتقد است این اثر سه‌جلدی را باید از معدود آثاری به حساب آورد که افقی نو بر شناخت عقاید دینی می‌گشاید و تا حد ممکن از نقشه آفریدگار از طرح دینی هستی انسان رمزگشایی می کند.
 
این روزنامه با اشاره به اینکه «الیاده» در کتاب حاضر به بررسی تاریخ اندیشه‌ دینی از عصر حجر تا آیین‌های سری الئوسی، از گوتمه بودا تا پیروزی مسیحیت و از ظهور اسلام تا عصر اصلاحات دینی پرداخته، بخش «وضعیت حاضر مطالعات دینی» را مشتمل بر جدیدترین آثار، ترجمه‌ها و تحقیقات معتبر درباره هریک از ادیان توصیف نموده است.
 
 
 
مصباح‌یزدی: بسیاری از شخصیت‌های معروف در کشور معتقدند دین اسلام باید سکولار باشد
روزنامه شرق در صفحه 7 به انتشار سخنان آیت‌الله مصباح‌یزدی در دیدار با «هادیان سیاسی سپاه» پرداخته و از قول  این نماینده مجلس خبرگان نوشته است: «بسیاری از شخصیت‌های معروف و مسئول در کشور به صراحت بیان می‌کنند که دین اسلام هم باید سکولار باشد؛ یعنی سیاست و اقتصاد و نظایر آنها ربطی به دین ندارد، بلکه باید توسط رجال سیاسی و اقتصادی که در این زمینه تحصیل کرده‌‌اند، اداره شود؛ وگرنه عالم دینی را چه به سیاست و اقتصاد؟!»
 

وی در ادامه گفته است: «آنها معتقدند اینکه از دین توقع داشته باشیم روابط سیاسی، اقتصادی، تجاری، ارتباطات و نظایر آن را بیان کند، توقعی بیش‌از‌حد و غیرقابل‌قبول است؛ حتی برخی سکولارها می‌گویند دین در روابط زن و شوهر و اعضای خانواده نیز نباید دخالت کند؛ بلکه آداب و رسوم و اقتضائات جامعه در هر زمانی این روابط را توجیه و مشخص می‌کند، بنابراین می‌بینیم در جوامع غربی، زن و مردی که در دو شهر مختلف زندگی می‌کنند و فقط گاهی همدیگر را ملاقات می‌کنند، زن و شوهر به حساب می‌آیند که متأسفانه این موضوع در ایران نیز در حال مطرح‌شدن است.»

‌مصباح یزدی بر این باور است که «از روز رحلت پیامبر اکرم (ص)، سکولاریسم در اسلام ظاهر شده و پیش از دفن پیامبر (ص) عده‌ای درصدد تعیین جانشین برای او برآمدند؛ یعنی معتقد بودند تعیین جانشین، امری غیردینی است و ربطی به دین ندارد! بنابراین خودشان اقدام به تعیین جانشین پیامبر کردند…»

شکار قیام مردمی 2011 مردم سوریه توسط گروه‌های سلفی
شرق در صفحه 9  گزارشی در خصوص چرایی و چگونگی رشد سلفی‌ها در سوریه به چاپ رسانده و زیر عنوان «مجمع‌الجزایر سلفیون» می نویسد: «جبهه النصره» و «داعش» مطرح‌ترین گروه‌ها در خبرهای مرتبط با گروه‌های تروریستی در سوریه هستند. این در حالی است که در حوزه میدانی در سوریه ده‌ها گروه مختلف سلفی مشابه در حال فعالیت هستند که میان آنان نبردی شدید بر سر کسب قدرت و منابع بیشتر در جریان است…. آمریکا خواستار بازی با گروه‌های سلفی به‌عنوان یک برگ قوی است، امری که می‌تواند یادآور کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به «افغان‌های عرب» و نیروهای مجاهدین در افغانستان برای مقابله با نیروهای شوروی باشد که افغانستان را به ورطه جنگ کشاندند و درنهایت طالبان بود که از این شرایط برآمد.
 
«نوژن اعتضادالسلطنه» در این گزارش با مرور فعالیت گروه‌هایی مانند «جبهه اسلامی سوری»، «کتائب احرار‌الشام» و «کتائب حمزه بن عبدالمطلب» و گروه های دیگر، آنان را دارای این صفات و مشخصات دانسته است:
– رعایت سختگیرانه قوانین شریعت در حوزه فردی و اجتماعی
– نابردباری در مقابل دیگر عقاید دینی و فرقه‌ای حتی در میان فرق اسلامی از جمله شیعیان و صوفی‌ها
– خواستار مبارزه مسلحانه علیه غرب و بیشتر حاکمان مسلمان معاصر
– نفی و طرد تمام ایدئولوژی‌های سکولار از جمله دموکراسی، سوسیالیسم، لیبرالیسم، ناسیونالیسم و…
– باور به امت واحده اسلامی به عنوان تنها گروهی که مردم باید به آن وفادار باشند
 

نگارنده معتقد است ریشه‌های ظهور سلفی‌ها در سوریه را باید در تاریخ معاصر پنج دهه اخیر آن کشور جست، چرا‌که آنان به صورت خلق‌الساعه ایجاد نشده‌‌ و زمینه‌های اجتماعی و سیاسی لازم برای رشد تدریجی‌شان فراهم شده است.
 
او با مرور تاریخ معاصر سوریه، به گسترش سلفی‌گرایی و جذب همراهان قیام مردمی در فاصله سال ٢٠١١ میلادی اشاره کرده و در گزارش خود به مراحل مختلف شکل گیری و تغییرات این گروه‌ها پرداخته است.
 
 
 
علل ظهور داعش و خوی غیرانسانی آن چیست؟
«سمیرا فرخ‌منش» در یادداشتی با عنوان «آیا داعش تنها مقصر ماجراست؟» تلاش کرده تا علل برآمدن داعش و خوی غیرانسانی آن را بررسی نماید.  
 
او با تاکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین سررشته‌های وجودی داعش، به ماهیت دینی آن بازمی‌گردد؛ یکی از تأثیرگذارترین محرک‌ها برای تشکیل گروهی با این مشخصات را  نیروی سکولاریستی نهفته در رویکردهای بین‌المللی قرن اخیر دانسته است؛ «متغیری که جنسی متضاد با جنس رویکرد اسلام‌گرایی رادیکال دارد و موجب تشکیل گفتمانی می‌شود که درست در نقطه مقابل گفتمان ایدئولوژی‌گرایی خاورمیانه‌ای قرار می‌گیرد.»
 

نگارنده با اشاره به جنگ‌های ٣٠ ساله‌ای که مسیحیان درگیر را از سال ١۶١٨ تا ١۶۴٨ خسته کرده و منجر به انعقاد عهدنامه «وستفالیا» شد، مهم‌ترین بحث آن عهدنامه را  برقراری نظم، بدون توجه به مذهب کشورها برشمرده و آن را آغازی بر به‌حاشیه‌رفتن مذهب در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی توصیف نموده است.

«فرخ‌منش» در فراز پایانی چنین نگاشته است: «رفتارهای خشونت‌بار داعش ثابت کرد که یکی از مهم‌ترین ریشه‌های تحریک‌کننده برای ظهور این پدیده، تلاشی بود که غرب در معنازدایی از گفتمان اسلامی می‌کرد. داعش برای خود نقشه سرزمینی و تشکیلات قدرتمند تعریف کرده است. پول و نفت دارد؛ می‌خواهد در نظم جهانی سهم داشته باشد و به این بهانه به غیرانسانی‌ترین شکل ممکن حق حیات را به نام دین از انسان‌ها می‌گیرد….»
 
 
 
دیگر عناوین برگزیده «شرق» امروز:
 
حجت‌الاسلام علی سعیدی، نماینده ولی‌فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: در طول ٣۶ سال اخیر، دو دیدگاه درباره حاکمیت دینی مطرح است. یکی اینکه برای …. حاکمیت اسلام و احیای اسلام در منطقه راهی جز ایستادگی مقابل استکبار نداریم….  نگاه دوم این است که ما اگر بخواهیم تعامل داشته باشیم و اقتصادمان روان باشد، باید در چارچوب نظام بین‌الملل …. و بر اساس مقررات جهانی باشیم.
 
 
ابوبکر  البغدادی: اکنون داعش نه‌فقط با صلیبی‌ها بلکه با کل جهان در حال جنگ است. / ای یهود، ما فلسطین را فراموش نکرده‌ایم! بله فلسطین… ما آن را فراموش نکرده‌ایم؛ گمان کرده‌اند توجهمان از آن منحرف شده است، ما یک لحظه هم فلسطین را فراموش نکرده‌ایم و فراموش نخواهیم کرد.