اکونومیست پس از رفسنجانی را چگونه می‌بیند
اکونومیست در تحلیلی که به‌مناسبت درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتشر کرده، به بررسی تأثیرات رحلت آیت‌الله در آینده سیاسی ایران پرداخته است.
باید دید نگاه اکونومیست به ماجرای تشییع یار دیرین امام و رهبری، از زاویه دیدی که دارد، چه‌اندازه می‌تواند با واقعیت مطابق باشد.
این گزارش با اشاره به اینکه صفوف اول مراسم خاکسپاری مملو از چهره‌های برجسته‌ای بود که سابق بر این به انتقاد از رفسنجانی می‌پرداختند و حال او را تحسین و تمجید می‌کنند، آورده است: می‌گفتند رفسنجانی معمار انقلاب اسلامی بود، در زمان جنگ از انقلاب پشتیبانی می‌کرد و بعد از جنگ نیز کشور را از مشکلات اقتصادی نجات بخشید. آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب که دو دهه اختلافاتی با رفسنجانی داشت، ضمن پیامی او را دوست و همراه قدیمی خود خواند و بر پیکر وی نماز میّت اقامه کرد. روحانیان دیگر نیز بزرگ‌ترین مراسم تشییع را (که از زمان درگذشت آیت‌الله(امام) خمینی شاهد آن بودیم) برای او برگزار کردند، رفسنجانی را در جوار قبر بنیان‌گذار انقلاب، زیر گنبد طلایی به خاک سپردند و حتّی قول دادند خیابانی را به اسم او نام‌گذاری کنند، مدارس را تعطیل اعلام کردند و مراسم خاکسپاری را به طور زنده پخش کردند.
گزارش‌نویس در ادامه با برجسته کردن اختلافات رهبر انقلاب با رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت آورده است: حال با رفتنِ رفسنجانی، تندروها امید پیدا کرده‌اند که بتوانند امور را به طور کامل در دست خود بگیرند. تندروها که این روزها از حضور فزایندۀ روسیه در منطقه خوشحالند و با نوید پیروزی در سوریه مواجهند، بالاخره می‌‌توانند شورای قدرتمندِ «تشخیص مصلحت نظام» را که رفسنجانی به مدت 28 سال ریاست آن را بر عهده داشت و موی دماغشان شده بود، به دست بگیرند. نیروهای امنیتی نیز کاری کرده‌اند که رفسنجانی نتواند جایگزینی برای خود بر جای بگذارد.
در بخشی دیگر از این گزارش، حسن روحانی دست‌پروردۀ رفسنجانی خوانده شده و آمده است: رئیس جمهوری ایران بیش از حد محتاطانه عمل می‌کند و بیش از آنی کُند است که بخواهد به‌تنهایی در برابر نظام قد علم کند. حال پیروزی روحانی در دور دوم انتخابات خطری برای نظام دربر نخواهد داشت.
نویسنده این گزارش با اشاره موردی به سخنرانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در آخرین خطبه نماز جمعه‌اش در گیرودار ماجرای 88، آورده است: هروقت آقای رفسنجانی سخنرانی‌ای انجام می‌داد، در پس کلام او پیغامی بود که نظام را آزار می‌داد. او در سال 2009 در حیاط سرپوشیدۀ دانشگاه تهران از مقامات که آراء را دستکاری کرده بودند تا دوباره احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور شود، درخواست کرد تا به حرف مردم توجّه کنند. رفسنجانی می‌گفت: "ما به یک جامعۀ آزاد نیاز داریم که مردم بتوانند هرچه می‌خواهند بگویند، نباید مردم را روانۀ زندان‌ها سازیم."
اکونومیست افزوده است: آیت‌الله رفسنجانی هم یکی از ارکان نظام دینیِ ایران بود و هم یکی از منتقدان درجه یکِ آن. او هم به انتقادها دامن می‌زد، هم آنها را با پارامترهای قابل‌قبول مهار می‌کرد. اما شگرد او آن بود که باعث شد بسیاری از ایرانیانِ ناراضی از فرایند انتخابات ناامید شوند و به دنبال روش دیگری برای ابراز اعتراضات خود باشند. حال با درگذشت او احتمالاً تجّار از امکان برقراری روابط عادی تجاری با غرب ناامید شده‌اند. شاید روحانیان قم نیز که از اختلاط اسلام و سیاست ابا دارند با سروصدای بیشتری مشروعیت جمهوری اسلامی را زیر سؤال ببرند. یکی از عزاداران جوان که از درگذشت رفسنجانی شوکه شده است می‌گوید: "ما فکر می‌کردیم او کسی است که می‌تواند نظام را میانه‌روتر سازد و دوستی ما با غرب را امکان‌پذیرتر کند."
در پایان این گزارش آمده است: در این هفته آقای رفسنجانی موفق شد برای یک لحظه هم که شده نیروهای مخالف ایران را گرد هم آورد. همه (خصوصاً در خاورمیانه) در کمال صلح و آرامش در مراسم خاکسپاری او شرکت کردند. اما ممکن است حفظ این آرامشِ دوجانبه بدون وجود یک شخصیت میانه‌رو دشوارتر شود. حال دیگر حاکمان و مردم با محدودیت‌های کمتری مواجه خواهند بود.
