مرور مطبوعات (اعتماد)/ ایران و ایرانشهر در گفت‌وگو با سید صادق سجادی
20تیرماه 1397
اعتماد در شماره امروز خود کوشیده است نظریات مرتبط با مفهوم ایران و ایرانشهر را ارزیابی و حلاجی کند و در این راستا یک مصاحبه مفصل و یک یادداشت فراهم کرده است. روایت نجات خانه تاریخی مستوفی‌الممالک از دیگر مطالب امروز اعتماد است.
روایت نجات خانه سیاسی تهران
خانه مستوفی‌الممالک جایی است که نخستین کابینه مشروطیت در آن تشکیل شد. اواخر خرداد ماه بود که یکی از خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی در توئیتی از وزیر ارتباطات خواست تا به وضعیت خانه مستوفی‌الممالک که تحت مالکیت وزارت ارتباطات است، رسیدگی کند. وزیر در همان روزهایی که پاسخگویی‌اش در توئیتر همه را متعجب کرد، پاسخ این خبرنگار را داد و گفت: از مسئولان مربوطه خواستم گزارشی تهیه کنند تا تصمیم‌گیری در این خصوص انجام شود. حفظ آثار ملی وظیفه همه ما است.
حال پس از مدتی ظاهراً پروژه مرمت این خانه تاریخی که یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی تهران است، کلید خورده است. نویسنده در ادامه به شرح تاریخ دویست ساله این بنای تاریخی پرداخته است. خانه‌ای که متعلق به صدراعظم ناصرالدین شاه بوده و تا مدتی سریال‌های مختلف تلویزیونی در آن به تصویر کشیده می‌شده است. معروف‌ترین این سریال‌ها، سریال شهرزاد است.
ایران و ایرانشهر در گفت‌وگو با سید صادق سجادی
ایران تصور ذهنی نیست
محسن آزموده مصاحبه مفصلی با دکتر سجادی درباره ایران و ایرانشهر ترتیب داده است. این مورخ برجسته در گفت‌وگوی حاضر به پیشینه ایران و دلالت‌های آن اشاره و تأکید می‌کند که مفهوم ایران، جعل پهلوی اول نیست و بسیار ریشه‌دارتر و باسابقه‌تر از این حرف‌ها است.
سید محمدصادق سجادی، برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران نامی آشناست، بیش از ٣٠ سال مدیر بخش تاریخ و عضو شورای عالی علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی بوده و نقش کلیدی و موثری در تهیه و تدوین مجموعه عظیم تاریخ جامع ایران ایفا کرده است. دکتر سجادی صدها مقاله و مدخل نوشته و غیر از تألیف کتاب‌هایی چون طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی، تاریخ برمکیان و رساله اخبار برامکه، آثار ارزشمند فراوانی را تصحیح و ترجمه کرده است.
در این مصاحبه ابتدا به مفهوم و پیشینه نام ایران پرداخته شده است. سپس بحث به مفهوم و اندیشه ایرانشهری و نقد کتاب دو قرن سکوت کشیده شده است. آن‌گاه نقش ادبا و شاعران به مثابه حافظان اصلی زبان و میراث شفاهی و مکتوب ایران‌زمین مطرح شده و به این نکته پرداخته شده است که آیا توجه به گذشته نوعی واپس‌گرایی است یا خیر. سجادی در این باره می‌گوید: اطلاع از تاریخ و میراث گذشته یعنی وصف جانفشانی‌ها که مردم یک سرزمین برای حفظ قلمرو خود و بهبود وضع زندگی و ایجاد تمدن و توسعه فرهنگ کرده‌اند و آن میراث را به نسل بعدی سپرده‌اند، نه‌تنها عقبگرد نیست، بلکه از مهم‌ترین انگیزه برای پیشرفت و توسعه و بسط دانایی و علم تواند بود. همه اقوام در همه سرزمین‌ها دنبال تحقیق در تاریخ گذشته خود و وصف آن هستند. حتی کشورهای تازه پدید آمده هم برای خود تاریخ و پیشینه فرهنگی می‌سازند. البته باید تاکید کرد که صرف افتخار به گذشته، افتخارآفرین نیست، مگر تبدیل به انگیزه‌ای قوی در تجدید آن افتخارات در دنیای امروز شود.
ایران در گذرگاه تاریخ
ایران در گذرگاه تاریخ نیز به عنوان یادداشتی مستقل جایی در کنار این مصاحبه برای خود گشوده است. نویسنده با مراجعه به منابع تاریخ کهن، کوشیده است رد و نشانی از نام و مفهوم ایران و ایرانشهر بیابد. مقدسی، ابن‌حوقل، بیرونی، حموی و ابن‌خلدون از جمله تاریخ‌نگارانی هستند که نویسنده سری به آثار آنان زده است.
وی در بخشی از یادداشت خود می‌نویسد: در بعضی از منابع مهم قرن چهارم هجری، از «ایرانی» و «ایرانی‌ها» یاد شده است. یعنی لااقل بعضی از نویسندگان و مورخان عربی‌نویس هم می‌دانستند و درمی‌یافتند که «ایرانی» یعنی چه و به چه کسی اطلاق می‌شود؛ به عبارت دیگر هویت «ایرانی» به دید آنها روشن بوده است.
خانه مستوفی‌الممالک جایی است که نخستین کابینه مشروطیت در آن تشکیل شد. اواخر خرداد ماه بود که یکی از خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی در توئیتی از وزیر ارتباطات خواست تا به وضعیت خانه مستوفی‌الممالک که تحت مالکیت وزارت ارتباطات است، رسیدگی کند. وزیر در همان روزهایی که پاسخگویی‌اش در توئیتر همه را متعجب کرد، پاسخ این خبرنگار را داد و گفت: از مسئولان مربوطه خواستم گزارشی تهیه کنند تا تصمیم‌گیری در این خصوص انجام شود. حفظ آثار ملی وظیفه همه ما است.
حال پس از مدتی ظاهراً پروژه مرمت این خانه تاریخی که یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی تهران است، کلید خورده است. نویسنده در ادامه به شرح تاریخ دویست ساله این بنای تاریخی پرداخته است. خانه‌ای که متعلق به صدراعظم ناصرالدین شاه بوده و تا مدتی سریال‌های مختلف تلویزیونی در آن به تصویر کشیده می‌شده است. معروف‌ترین این سریال‌ها، سریال شهرزاد است.
ایران و ایرانشهر در گفت‌وگو با سید صادق سجادی
ایران تصور ذهنی نیست
محسن آزموده مصاحبه مفصلی با دکتر سجادی درباره ایران و ایرانشهر ترتیب داده است. این مورخ برجسته در گفت‌وگوی حاضر به پیشینه ایران و دلالت‌های آن اشاره و تأکید می‌کند که مفهوم ایران، جعل پهلوی اول نیست و بسیار ریشه‌دارتر و باسابقه‌تر از این حرف‌ها است.
سید محمدصادق سجادی، برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران نامی آشناست، بیش از ٣٠ سال مدیر بخش تاریخ و عضو شورای عالی علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی بوده و نقش کلیدی و موثری در تهیه و تدوین مجموعه عظیم تاریخ جامع ایران ایفا کرده است. دکتر سجادی صدها مقاله و مدخل نوشته و غیر از تألیف کتاب‌هایی چون طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی، تاریخ برمکیان و رساله اخبار برامکه، آثار ارزشمند فراوانی را تصحیح و ترجمه کرده است.
در این مصاحبه ابتدا به مفهوم و پیشینه نام ایران پرداخته شده است. سپس بحث به مفهوم و اندیشه ایرانشهری و نقد کتاب دو قرن سکوت کشیده شده است. آن‌گاه نقش ادبا و شاعران به مثابه حافظان اصلی زبان و میراث شفاهی و مکتوب ایران‌زمین مطرح شده و به این نکته پرداخته شده است که آیا توجه به گذشته نوعی واپس‌گرایی است یا خیر. سجادی در این باره می‌گوید: اطلاع از تاریخ و میراث گذشته یعنی وصف جانفشانی‌ها که مردم یک سرزمین برای حفظ قلمرو خود و بهبود وضع زندگی و ایجاد تمدن و توسعه فرهنگ کرده‌اند و آن میراث را به نسل بعدی سپرده‌اند، نه‌تنها عقبگرد نیست، بلکه از مهم‌ترین انگیزه برای پیشرفت و توسعه و بسط دانایی و علم تواند بود. همه اقوام در همه سرزمین‌ها دنبال تحقیق در تاریخ گذشته خود و وصف آن هستند. حتی کشورهای تازه پدید آمده هم برای خود تاریخ و پیشینه فرهنگی می‌سازند. البته باید تاکید کرد که صرف افتخار به گذشته، افتخارآفرین نیست، مگر تبدیل به انگیزه‌ای قوی در تجدید آن افتخارات در دنیای امروز شود.
ایران در گذرگاه تاریخ
ایران در گذرگاه تاریخ نیز به عنوان یادداشتی مستقل جایی در کنار این مصاحبه برای خود گشوده است. نویسنده با مراجعه به منابع تاریخ کهن، کوشیده است رد و نشانی از نام و مفهوم ایران و ایرانشهر بیابد. مقدسی، ابن‌حوقل، بیرونی، حموی و ابن‌خلدون از جمله تاریخ‌نگارانی هستند که نویسنده سری به آثار آنان زده است.
وی در بخشی از یادداشت خود می‌نویسد: در بعضی از منابع مهم قرن چهارم هجری، از «ایرانی» و «ایرانی‌ها» یاد شده است. یعنی لااقل بعضی از نویسندگان و مورخان عربی‌نویس هم می‌دانستند و درمی‌یافتند که «ایرانی» یعنی چه و به چه کسی اطلاق می‌شود؛ به عبارت دیگر هویت «ایرانی» به دید آنها روشن بوده است.
