مرور مطبوعات / مردم و نمادهای مذهبی در شهر

شرق
 
گلایه‌های آیت‌الله
نامه‌نگاری‌ها بین آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید و آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس دستگاه قضا، شرق را بر آن داشته تا نگاهی به اظهارنظرهای آیت‌الله مکارم شیرازی درباره موضوعات مختلف در سال‌های اخیر بیندازد. شرق می‌نویسد: اگر نگاهی به اظهارنظرهای مراجع تقلید در سال‌های اخیر بیندازیم، در میان آنها آیت‌الله ناصر مکارم‌شیرازی تقریبا سرآمد است؛ هم از نظر تعداد و حجم اظهارنظرها و هم محتوا و لحن آنها. بیشترین انتقاد یا اعتراض به سیاست‌های اجرائی در کشور در حوزه خرد یا کلان متعلق به این مرجع تقلید بوده است. اگرچه قوا و دستگاه‌های مختلف معمولا سهم برابری از این انتقادات نداشته‌‌اند و اتفاقا دستگاه قضائی تاکنون کمتر مورد انتقاد این مرجع تقلید قرار گرفته بود تا جایی که می‌توان گفت این حجم از انتقادات اخیر این مرجع تقلید‌ از قوه قضائیه، آن هم در بازه زمانی کوتاه تقریبا تازگی دارد، اما آخرین انتقاد او که به نظر می‌رسد از همه انتقادات پیشین تندتر بوده است، واکنش رئیس دستگاه قضا را به دنبال داشت. آیت‌الله مکارم‌شیرازی در آن انتقاد برخی احکام قضائی را منطبق بر اسلام ندانسته بود.
 
سیاست معاونت فضای مجازی همچون گذشته باقی می‌ماند
منتظری دادستان کل کشور در جلسه معارفه معاونت جدید امور فضای مجازی کشور گفت: برای اینکه رویکرد حوزه معاونت فضای مجازی تغییر نکند، سیاست این معاونت همچون گذشته باقی است و با همکاری آقای خرم‌آبادی، یک فرد متخصص در این زمینه را به عنوان معاونت امور فضای مجازی انتخاب کردیم. سیاست دادستانی کل کشور در رابطه با فضای مجازی سیاست تعیین‌شده‌ای است که تاکنون ادامه داشته است. او با تأکید بر اینکه مقابله با عناصر ضد دین، ضد اخلاق و معنویت و ضد امنیت و ارزش‌ها بیش از گذشته ادامه داشته باشد، گفت: معاونت جدید فضای مجازی باید کمر همت را در برابر بدخواهان و کسانی که سنگ‌اندازی می‌کنند، محکم ببندد و با تدبیر و تعقل این مسائل را پشت سر بگذارد. با توجه به شرایط امروز کشور نسبت به فضای مجازی، برخورد با هرگونه فسادی در فضای مجازی در چارچوب قانون و مقررات ادامه پیدا خواهد کرد. حجت‌الاسلام‌والمسلمین منتظری از متولیان امر فضای مجازی خواست که با دادستانی کل همکاری کرده و به همه معاونت‌ها توصیه کرد که اقداماتشان را با برنامه‌ریزی پیش ببرند. دادستان کل خطاب به رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی و وزیر ارتباطات و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، گفت: همه تکلیف داریم در برابر حمله شیمیایی دشمن، جامعه، نظام و دستگاه‌های مسئول را مجهز کنیم.
 
مردم و نمادهای مذهبی در شهر
سیمین فروغ‌زاده عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی مشهد نگاهی انداخته به نمادهای دینی در فضاهای شهری و گفته است:  توجه صرف به زیرساخت‌های لازم برای طراحی فضای شهر از حیث القای حس دینی و معنوی کافی نیست و ایده‌آل آن است که برداشت و تلقی از فضای شهر توسط شهروندان ساکن و حتی مسافران آن شهر به‌گونه‌ای باشد که پذیرای این فضا باشند و آن را مثبت ارزیابی کنند. از سوی دیگر مدیران و برنامه‌ریزان شهر نیز در صورتی می‌توانند براساس یک برنامه‌ریزی دقیق و هماهنگ به تقویت و توسعه دینی و معنوی فیزیک شهر بپردازند.به این منظور در سال گذشته پژوهشی در شهر مشهد انجام شد که هدف اصلی آن شناسایی دیدگاه شهروندان، زائران ایرانی و نخبگان حوزوی و دانشگاهی شهر مشهد نسبت به دینی و معنوی‌بودن فضای شهر مشهد بود. یافته‌های این تحقیق نشان داد زائران در مقایسه با شهروندان مشهدی و نخبگان دانشگاهی و حوزوی فعال در شهر مشهد ادراک مثبت‌تری نسبت به میزان دینی و معنوی‌بودن فضای حاکم بر شهر مشهد (در سه بعد فرم، عملکرد و معنا) دارند. در دو بعد فرم و عملکرد پس از زائران، به ترتیب شهروندان و نخبگان تصویر ذهنی مثبتی از شهر داشتند، اما در بعد فرم، پس از زائران، ابتدا نخبگان و پس از آن شهروندان قرار داشتند. این تحقیق نشان داد زنان در مقایسه با مردان، نسبت به میزان دینی و معنوی‌بودن فضای شهر مشهد ادراک مثبت‌تری دارند.
 
تلگرام همچنان در اوج
آخرین نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) درباره میزان استفاده ایرانیان از شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. نتایج نشان می‌دهد کاربران تلگرام از خرداد ماه تاکنون ثابت مانده و این پیام‌رسان پرحاشیه همچنان و با فاصله، پرکاربردترین در ایران است. از آن سو، دیگر نتایج این نظرسنجی هم حکایت از آن دارد که کاربران اندک پیام‌رسان‌های داخلی به میزانی چشمگیر نزول کرده و بیشترین کاهش را هم پیام‌رسان سروش تجربه کرده، به گونه‌ای که تعداد کاربران آن که در نظرسنجی خرداد ماه همین مرکز ۱۳.۵ اعلام شده بود، با یک ریزش سه‌برابری به ۴.۳ درصد رسیده است. محبوبیت و کاربرد فراوان تلگرام در شرایطی است که نزدیک به پنج ماه از فیلترشدن این پیام‌رسان می‌گذرد، با این حال هنوز ایرانی‌ها به مدد فیلترشکن بیشترین استفاده را از آن می‌برند. در نظرسنجی خرداد ماه این مرکز تعداد کاربران تلگرام ۴۷.۳ درصد از کل پاسخ‌گویان بوده‌‌اند و جدیدترین بررسی‌های صورت‌گرفته در مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) گویای آن است که با وجود فیلترینگ، همچنان بیش از ۴۷ درصد کاربران از تلگرام استفاده می‌کنند.آمار و نتایج جدیدترین بررسی‌های ایسپا که در مهر ماه امسال (1397)  انجام شده است، نشان می‌دهد ۶۲.۵ درصد از پاسخ‌گویان اعلام کردند قبل از فیلتر تلگرام از این پیام‌رسان استفاده می‌کردند. نکته جالب توجه اینکه در نظرسنجی خرداد ماه این مرکز نیز ۶۲.۴ درصد پاسخ‌گویان گفته بودند قبل از فیلتر از تلگرام استفاده می‌‌کردند.
 
واگذاری سرپرستی 94 کودک دختر بی‌سرپرست به زنان مجرد
شرق به نقل از ایرنا می‌نویسد: محمد نفریه مدیرکل اداره کودک‌ونوجوان سازمان بهزیستی کشور گفت: سرپرستی 94 کودک دختر، سال گذشته به زنان مجرد بالای 30 سال واگذار شد. بر اساس قانون حمایت از کودکان‌ و نوجوانان بی‌سرپرست در سال 1392، سه گروه خانواده‌هایی که بچه‌دار نمی‌شوند، پدرومادرهایی که بچه‌دار هستند و همچنین زنان مجرد بالای 30 سال، در صورت داشتن شرایط لازم، سرپرستی کودک بی‌سرپرست به آنها واگذار می‌شود. وی با اشاره به اینکه استقبال زنان مجرد برای دریافت سرپرستی و فرزند دختر زیاد است، بیان کرد: بر اساس مقررات، تنها سرپرستی فرزند دختر به زنان مجرد بالای 30 سال داده می‌شود. مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی همچنین از وجود 26 هزار کودک زیر پوشش بهزیستی خبر داد و افزود: این‌گونه کودکان در بیش از 380 مرکز نگهداری می‌شوند. نفریه خاطرنشان کرد: از این تعداد 9 هزار و 800 نفر در شیرخوارگاه‌‌ها و مراکز بزرگسال نگهداری می‌شوند و بقیه در داخل خانواده‌‌ها زیر پوشش قرار دارند. وی با تأکید بر اینکه به‌جز 40 شیرخوارگاه در کشور، برخی مراکز شبه‌خانواده توسط خیریه‌ها اداره می‌‌شوند، افزود: ماهانه یارانه‌ای به این مراکز برای نگهداری کودکان پرداخت می‌شود.
 
اعتماد
 
خرافه یا بیماری؟
عباس عبدی با توجه به خبر درگیری میان حامیان «یمانی» در تربت حیدریه، به نقد برخورد بعضی رسانه‌ها با اعتقادات دینی تحت عنوان خرافه پرداخته و نوشته است: چرا این جریانات را مصداق خرافه دانسته‌اند؟ به علاوه چرا خرافه را بیماری و بد دانسته‌اند؟ معیار تشخیص خرافه بودن یک عقیده چیست؟ اگر دقیق نگاه کنیم بسیاری از عقاید معمول در هر جامعه‌ای را می‌توان خرافه نامید. از نظر یک غیرمسلمان، بسیاری از اعتقادات مسلمانان و شیعیان می‌تواند مصداق خرافه باشد، همچنان که از نظر مسلمانان، تثلیث هم مصداق خرافه محسوب می‌شود. یک غیرشیعی با شنیدن عقیده به ظهور و رجعت همان قدر احساس تعجب و خرافه‌ای می‌کند که یک شیعی نسبت به برخی از عقاید ادیان دیگر چنین حسی را دارد. نمونه‌اش همین اعتقاد به «یمانی» است. اگر نفس چنین اعتقادی را خرافه بدانید، محل بحث و تأمل خواهد بود. زیرا فارغ از درستی یا نادرستی آن، در بسیاری از متون تاریخی و دینی آمده است. در این صورت همه معتقدان آن را باید ببرید کلینیک و درمان کنید که صد البته منحصر به این موضوع نیست هر موضوع دیگری را می‌توان مصداق آن قرار داد و خواهان درمان شد. این گزاره نتیجه بسیار خطرناکی دارد. به علاوه اگر نفس اعتقاد ایراد نداشته باشد، چرا عمل به آن را موجب بیماری می‌دانید؟ خب اگر چیزی به عنوان یمانی یا سایر موضوعات مشابه وجود دارد، طبیعی است که مردم برای آن مصداق تعیین کنند. این موضوعی است که برای سایر موعودها نیز وجود دارد. چه کسی یا کسانی مرجع تشخیص موعود واقعی از بدلی هستند؟ اگر مرجع معینی وجود ندارد. چگونه حق داریم که مانع از پیروی عده‌ای از موعود مورد نظر خودشان شویم؟
 
این است فلسفه
نشر کرگدن به‌تازگی نمایشنامه «احمدِ فیلسوف» آلن بدیو را با ترجمه فرحناز عطاریان منتشر کرده است. نشست هفتگی شهر کتاب در روز سه‌شنبه هفدهم مهر به نقد و بررسی این کتاب اختصاص داشت و با حضور حسین شیخ‌رضایی، استاد فلسفه، افسر موم‌وندی‌کاظمی، رضا عبدی، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس و منتقد ادبی و فرحناز عطاریان برگزار شد. شرق در معرفی این اثر می‌نویسد: نویسنده برای نشان دادن اعتراض خود به آنچه در فرانسه علیه مهاجران رخ می‌دهد سنت نمایشنامه‌نویسی کسانی چون مولیر را ادامه داده و با خلق قهرمانی متعلق به طبقات فرودست جامعه از زبان او ثروتمندان و سیاستمداران و قدرتمندان را به سخره گرفته است. در انجام این کار، بدیو تجربه‌ای زبانی نیز عرضه کرده است: ساخت زبانی که در آن ناسزاها و اصطلاحات عامیانه در کنار اصطلاحات فلسفی نشسته‌اند. شگفت اینکه ترکیب اعتراض اجتماعی و تجربه زبانی در بستر طرح مفاهیم فلسفی برای عموم، از کودکان تا بزرگسالان، رخ داده است.
 
غفلت از ادبیات و هنر
محسن آزموده نیز به بهانه انتشار کتاب «احمد فیلسوف» به بررسی نگاه روشنفکران ایرانی به اندیشه‌های چپ‌گرا انداخته و نوشته است: قوی‌ترین و منسجم‌ترین صورت چپ‌گرایی در ایران معاصر از دهه 1320 در قالب حزب توده نمایان شد. حزبی که نه فقط در عرصه سیاست بلکه در فضای فرهنگی نیز نقشی اساسی ایفا کرده است، به‌گونه‌ای که بدون اغراق، اکثریت قریب به اتفاق روشنفکران، نویسندگان، شاعران و هنرمندان معاصر ایران، حتی اگر در برهه‌هایی از زندگی و فعالیت‌شان عضو این حزب نبودند، قطعا از آن تاثیر پذیرفته‌اند. چپ ایرانی اما از همان بدو پیدایش حزب توده، به چارچوب‌های آن منحصر نماند و به‌ویژه در دهه‌های بعد، صورت‌های متنوعی گرفت و زمینه‌ساز جریان‌های متنوع سیاسی و اجتماعی شد. اما روشن است که با وجود این تنوع و گوناگونی فکر و عمل، همه این جریان‌ها، غیر از بنیاد چپ‌گرایی، یعنی پیگیری شعار عدالت‌خواهی و مبارزه سیاسی و فرهنگی برای برقراری عدالت و برابری، در برخی دیگر از ویژگی‌ها و خصایص نیز اشتراکاتی داشتند و دارند. ویژگی مهم نخست جریان روشنفکری چپ، جوانی و سرزندگی این جریان است. طبیعی است که شعارهای آرمان‌خواهانه و پرتکاپوی چپ که خواهان تغییر ساز و کار جهان است و به انقلاب و تحول اساسی گرایش دارد، در میان جوانان طرفداران بیشتری دارد، تا در میان آدم‌های سن و سال‌دار که به محافظه‌کاری و حفظ وضع موجود تمایل دارند.
 
اسمش را نیاور، خودش را بیاور
سید علی میرفتاح به بهانه برنامه «گستره شریعت» تلویزیون که به موضوع «رویاانگاری وحی» پرداخته، یادی از عبدالکریم سروش کرده و می‌نویسد: چیزی که مهم‌تر از اصل بحث توجهم را به خود جلب کرد امساک مجری و کارشناسان بود در آوردن اسم دکتر سروش. می‌شد حدس زد که چرا و به چه دلیل آقایان اسم دکتر سروش را لاپوشانی کرده‌اند، اما آیا این کار اخلاقی و منصفانه و دینی و مردمی است؟ مگر می‌شود شما با عقیده‌ای مخالفت کنید اما اسم مبدعش را نیاورید؟ من چه پرتوقع بودم که اولش می‌خواستم به تلویزیون انتقاد کنم که چرا تلفنی یا حضوری به سراغ خود صاحب فرضیه نرفته و از او نخواسته تا اصل و فرع حرفش را بزند و با علمای داخلی وارد گفت‌وگو شود. روزی که بی‌بی‌سی با هر انگیزه‌ای وارد بحث رویای رسولانه شد خیلی از دلسوزان دست پشت دست زدند که چرا نباید چنین بحث‌هایی در داخل و در رسانه ملی پیش برود؟ امیدوارم حرف بنده را بد تعبیر نکنید. بحثم به محتوای حرف دکتر سروش برنمی‌گردد فعلا هم کاری به درستی و نادرستی فرضیه‌اش ندارم. بحثم این است که طرح موضوع و طرح نام او چه خطری دارد و چرا باید طوری رفتار کنید که گویی با خودش قهر با فرضیه‌اش آشتی هستید؟ گفت خودش را بیاور و اسمش را نیاور. من مشکلی با ردیه نویسی ندارم، اما حتی اگر بخواهید چیزی را رد کنید قبلش باید آن را چاپ و منتشر کنید، تریبون در اختیارش بگذارید، دلایل و احتجاجاتش را بشنوید، لااقل مجوز نشر بدهید تا مقالاتش به سمع و نظر مردم برسد، بعدش همه را از موضع بالا رد کنید یا نیک و بدش را بگویید. اصلا مگر جز این راه راه دیگری برای دوام و قوام دانایی وجود دارد؟ یک کلام، ختم کلام. کلام و فلسفه و عرفان و ادبیات به کنار. انصاف کجا می‌رود؟
 
ایران
 
جامعه با این حد از تنش‌ها نیازمند رسانه آزاد است
ایران به بهانه حضور عباس عبدی در برنامه زاویه شبکه چهار، گفت‌وگویی با وی فراهم کرده است. عبدی در بخشی از این مصاحبه می‌گوید: اکنون شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی حرف‌هایی به مراتب تندتر از این‌ها را هم مطرح می‌کنند و هر اتفاق منفی که قرار بود رخ بدهد، با آنها افتاده است و آزادی این رسانه آن اتفاقات را مثبت خواهد کرد که منفی‌تر نمی‌کند. بنابراین تنها کار درستی که صدا و سیما انجام می‌دهد، این است که این آزادی بیان موجود در جامعه را به مسیر رسانه‌های مسئول هدایت کند تا مسئولانه شود تا با حضور همه گروه‌ها، صدا و سیما به معنای واقعی خودش و به جایگاه یک رسانه خوب باز گردد. این طور نباشد که بخواهند چیزی را به ملت حقنه و نقش بوق را ایفا کنند. رسانه ملی باید فضا را برای همه گرایش‌ها بویژه در بخش‌های خبری باز کند و این بیش از هر چیز دیگری به بازسازی اعتماد به رسانه که رکن اولیه بازسازی اعتماد به حکومت است، کمک می‌کند. اگر اتفاقات و برنامه‌های اخیر را در رادیو تلویزیون می‌بینید، به این دلیل است که نیروهای جدید وارد صدا و سیما شده‌اند که گرچه اصولگرا هستند، اما می‌فهمند و معتقدند سیاست‌های گذشته راه به جایی ندارد. به همین دلیل بسیار راحت‌تر با منتقدان برخورد می‌کنند و به آنان احترام می‌گذارند، در حالی که نیروهای گذشته در چارچوب خاص و بسته خود هستند و بسرعت نمی‌توانند فضای ذهنی وعملی خود را تغییر دهند.
 
رسالت
 
ما امر به معروف و نهی از منکر کردیم نه تهدید
رسالت گفت‌وگویی انجام داده است با خلیل موحدی محصل بانی و مجری ارسال پیامک به نمایندگان مجلس درباره FATF. وی در بخشی از این مصاحبه می‌گوید: هیچ پیامک تهدیدآمیزی ارسال نشده و فقط درباره الحاق ایران به کنوانسیون‌های بین‌المللی به روشنگری و امر به معروف و نهی از منکر پرداخته‌ایم. بنده عامل ارسال پیامک به نمایندگان مجلس نبودم و خودم حتی یک پیام هم ارسال نکرده‌ام، بلکه روش اعتراض پیامکی را به دیگران آموزش دادم. در این زمینه جلسات کارشناسی با حضور کارشناسان مختلف برگزار و مسئله از حیث حقوقی، اقتصادی و بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفت و مردم و نخبگان فهمیدند که دارد کلاه سرشان می‌رود و مجلس متوجه نیست. یکی از روش‌های نقد و اعتراض به این مسئله که جنبه قانونی داشته باشد، همین ارسال پیامکی است و حتی عنوان کرده‌ایم که پیامک خلاف اخلاق و توهین و تهدید ارسال نشود و هرکس ارسال کند، خودش باید مسئولیتش را بپذیرد. از سوی دیگر همه از این نوع شیوه استقبال کرده‌اند و اثر خیلی خوبی هم داشته و در واقع این حرکت ملی بوده است. ما از روش‌های درست استفاده می‌کنیم و هرجایی مسئولان ما دچار انحراف شده و بخواهند خطا کنند، توصیه و روشنگری خواهیم کرد و این مسئله فقط مختص قوه مجریه هم نیست و اگر سایر قوا هم دچار اشتباه شوند، این اقدام را انجام می‌دهیم.