​تخریب مساجد: آخرین تاکتیک چین علیه فرهنگ اویغور

من ده سال قبل به تحقیق درباره اسلام در میان اویغورها پرداختم. تابستان‌هایم را به مسافرت در منطقه سین کیانگ در غرب چین می‌گذراندم؛ مسافرت‌های طولانی با اتوبوس در دشت‌های کاشغر، یارکند و کوچا به همراه گذراندن شب در روستاهای دوردست آنجا، توقف در اماکن مقدس صوفیه و بازدید از مساجد بسیاری. آن موقع، زمان شگفت انگیزی برای مسجدسازی در سین کیانگ بود. بعد از انقلاب فرهنگی، مسلمانان اویغور و قزاق براساس اشتراک دینی با هم مرتبط شدند. آن‌ها به یادگیری درباره اسلام در جهان بزرگتری پرداختند؛ افرادی که توانایی داشتند برای حج به مکه می‌رفتند شروع به بازسازی مساجدشان کردند. همچنان که جوامع محلی ثروتمندتر می‌شدند در زمینه ساخت مساجد بزرگتر و زیباتر سرمایه گذاری می‌کردند. مردم در نمازهای جمعه جمع می‌شدند و آن را به عنوان نمادهای پویای هویت و غرور فرهنگی‌شان پاس می‌دانستند.

هفته پیش، همه این رویدادها با دیدن تصویری در توئیتر بار دیگر به یادم آمد. شاون ژانگ یکی از پیشگامان افشاگری درباره شبکه گسترده بازداشتگاه‌های مسلمانان در سین کیانگ تصویر ماهواره‌ای را مربوط به قبل و بعد از تخریب مسجد کریا در منطقه هوتان در توئیتر به نمایش گذاشته بود. قدمت این بنای بزرگ معماری به سال 1237 باز می‌گردد و در دهه‌های 80 و 90 میلادی به طور گسترده بازسازی گردیده بود. ناظران رفتار دولت چین را در منطقه سین کیانگ «وضعیت بولدوزری» نامیده‌اند. مساجدی همچون مسجد کریا یکی از اهداف اولیه این اعمال علیه به اصطلاح مقابله با افراط گری مذهبی بودند. یک گزارشگر که منطقه شرقی قومول را در سال 2017 بازدید کرده بود خبر از نابودی 200 مسجد از 800 مسجد آن منطقه داده بود و همچنین برنامه ریزی برای تخریب بیش از 500 مسجد در سال 2018.

مساجد تنها اهداف این اقدامات نیستند. برخی شهرهای باستانی همچون کاشغر در راستای صنعت توریسم مورد ادعای چین در سین کیانگ نابود شده و از نو بازسازی گشته‌اند. سیاست بولدوزی به سراغ مردم، جوامع و فرهنگ‌هایشان نیز رفته است. هر نوع عمل مذهبی در سین کیانگ ممنوع گردیده است. یک فهرست رسمی کارهایی از قبیل سیگار نکشیدن، ننوشیدن الکل و تماشا نکردن تلویزیون را جزو نشانه‌های افراط گرایی دانسته است. افرادی که بر این اساس شناسایی شوند به بازداشتگاه‌های مذکور فرستاده می‌شوند. این بازداشتگاه‌ها مخفی بوده ولی محققان دریافته‌اند که بیش از یک میلیون مسلمان اویغور و قزاق در آنها نگهداری می‌شوند و تحت رژیم طاقت فرسای مطالعه و خودانتقادی به همراه خشونت و شکنجه سیستماتیک قرار دارند. دولت چین در فعالیت تبلیغاتی خود دربرابر جامعه بین الملل مدعی است وجود این مراکز آموزشی برای براندازی خشونت افراط گرایی و احیای ثبات در منطقه لازم است. برای من چنین روایتی با وجود دوستان اویغورم که ناپدید شده‌اند توهین آمیز است. در میان بازداشتی‌ها افراد دانشگاهی، ستارگان پاپ، کمدین ها و شاعران هم قرار دارند. افرادی که همچون مساجد تخریب شده نمادهای هویت و غرور اویغورهایند. این وقایع مرا به یاد دوران وحشت استالینیستی در دهه 30 میلادی می‌اندازد.

ما شاهد آن هستیم که چین با اعمال محدودیت‌های جدیدی در استفاده از زبان اویغوری، گذراندن درس‌های اجباری به زبان چینی، رواج ازدواج بین قومی و جابجایی مستمر اویغورها و غیره، فرهنگ و هویت آنها را هدف قرار داده است. دولت چین با استفاده از جنگ جهانی غرب علیه تروریسم سعی در پوشاندن رفتارهای خود دارد. بسیار ناامید کننده است که بلندترین صداها در انتقاد نسبت به چین از جانب راست‌های امریکایی شنیده می‌شود که آنها هم در پی اهداف خودشانند. ما نیاز به صداهای بیشتری از جانب چپها در این زمینه هستیم که تعقیب و آزار مسلمانان سین کیانگ را در دامنه اسلام هراسی جهانی قرار بدهند. کشورهای مسلمانی که بابت طرح یک کمربند و یک جاده (BRI) طرف حساب چین هستند در ارتباط با محکوم کردن پکن تلاش نمی‌کنند اما وضع دولت‌های غربی در این زمینه چندان بهتر نیست؛ اخیراً شاهد آن بودیم که ایتالیا به پشتیبانی از این طرح وارد گردید. ما مدیون افراد شجاعی هستیم که با وجود تهدید مستقیم نیروهای امنیتی چین همچنان جهان را در جریان این وضعیت قرار می‌دهند.