آیتالله هاشمی رفسنجانی: افراط و خشکه مقدسی رو به انزوا می‌رود
«مقصد اعتدال، واقع گرایی اسلامی است.کارهای شعاری در آینده کم می‌شود. انبوه توده‌ها را برای یک هدف خاص به صورت موجی بسیج کردن در آینده سخت می‌شود. مبنای آینده گردش صحیح‌تر و شفاف‌تر اطلاعات با هدف اقناع حداکثری مردم خواهد بود… »
به گزارش ایسنا، این جملات گزیده‌ای از سخنان رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در مصاحبه‌ای تحت عنوان «شرح اعتدال» است که در آن به بررسی آینده واقع‌گرایی اسلامی در ایران پرداخت. خلاصه‌ای از این گفت‌وگوی مشروح به شرح زیر است:
آیتالله هاشمی رفسنجانی در پاسخ به سوالی درباره آینده کشور در 4 سال آینده و این‌که آیا روال گذشته ادامه خواهد یافت و مردم با طیف وسیعی از شعارهای و وعده‌ها روبرو خواهند بود و یا باید جامعه منتظر رویه دیگری باشد؟ گفت: قطعا کارهای شعاری در آینده کم می‌شود. شعارهای بلند و عمل‌های کوچک مهم‌ترین شاخص جریان‌های تندرو است. جامعه هم به طرف اعتدال بیشتر خواهد رفت. مردم در حال تحصیل هستند. دانش و اطلاعات آن‌ها زیاد می‌شود. کارهای شعاری از این نوع این انبوه توده‌ها را برای یک هدف خاص به صورت موجی بسیج کنند، در آینده سخت می‌شود. مبنای جامعه آینده ایران اسلامی گردش صحیح‌تر و شفاف‌تر اطلاعات با هدف اقناع حداکثری مردم خواهد بود.
وی درباره وجود جریانات افراطی و تندرو تحت لوای شعائر اسلامی و تاثیرات آن نیز اظهار کرد: این‌ها به اشتباه واقع‌گرایی اسلامی را با سکولاریزه شدن اشتباه می‌گیرند؛ چراکه حرکت اعتدال به به سمت اسلامی شدن منطقی است. مقصد اعتدال، واقع‌گرایی اسلامی است. با گسترش اعتدال در جامعه و افزایش و اقبال هرچه بیشتر مردم به آن، قطعا جایگاه متزلزل خشکه مقدسی‌ها بیش از پیش تحلیل خواهد رفت. از طرف دیگر نیز برخی اسلام‌شناس‌ها، حوزه‌ها و حتی افراد حزب‌اللهی هم کم‌کم احساس می‌کنند بعضی سخت‌گیری‌ها جواب نمی‌دهد و از جامعه اسلامی چیزی جز عده‌ای قلیلی برای‌شان باقی نمی‌ماند.
وی هم‌چنین در پاسخ به این‌که آیا اعتدال می‌تواند پلی میان آرمانگرایی و واقع‌گرایی شود تا آرمانگرایی به توهم منتهی نشود؟ با تاکید بر این‌که «حتما باید این‌گونه باشد» خاطرنشان کرد: اصلا فلسفه نوآوری تاریخی و بدیع حضرت امام(ره) در تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام همین موضوع بود تا ریل انقلاب اسلامی به سوی آرمانگرایی متوهمانه منحرف نشود. مهم‌ترین شاخص اعتدال در حضرت امام(ره) توجه خاص ایشان به نگاه کارشناسی بود. در خاطرم جمله‌ای تاریخی از ایشان هست که «نظر کارشناسی مجمع را حتی اگر خلاف نظر خودم هم باشد می‌پذیرم.» از اعتدال امام(ره) درس‌های بزرگی در تاریخ ثبت شده است . از ده‌ها فتوای نوآورانه و بدیع فقهی نظیر فتوای شطرنج و موسیقی تا آن حرکت بی‌بدیل سیاسی در قبول قطعنامه 598 که هم منجر به تامین مصلحت مردم و پیشرفت ایران اسلامی گردید و هم مایۀ سقوط و زوال صدام شد.
رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در توضیح بیشتر «واقع‌گرایی اسلامی» اظهار کرد: در واقع‌گرایی اسلامی نه اسلام فراموش می‌شود و نه آرمان‌ها. در مسیر واقع‌گرایی اسلامی آرمان‌های ما هم اسلامی‌تر می‌شوند و هم واقع‌بینانه‌تر. شما فقط کافی است در مقطع تاریخی قبول قطعنامه 598 نتایج واقع‌گرایی اسلامی و اعتدال تصمیم‌گیری در حضرت امام(ره) را بررسی کنید و در نقطه مقابل آن تصور کنید که اگر قرار بود تصمیمات نظام بر مبنای آرمانگرایی افراطی اتخاذ می‌شد چه سرنوشتی در انتظار ایران اسلامی بود؟. معلوم است که آرمانگرایی محض و خالی از واقع‌گرایی ممکن بود چه بلایی بر سر کشور بیاورد. از یاد نبریم که هیچگاه در تاریخ اسلام پیروزی و پیشرفتی حاصل نشده جز با اعتدال و واقع‌گرایی اسلامی . از افراطی‌گری نیز هیچگاه خیر و برکتی برای جوامع اسلامی حاصل نشده و نخواهد شد.
وی درباره جایگاه واقع‌گرایی در مبنای اسلامی گفت: اصل اسلام واقع‌گراست. این واقعیت برای من خیلی روشن است. در بحث‌های قبلی که سر مسایل اقتصادی و معیشتی داشتیم، گفتیم که اسلام واقع‌گراست و نمی‌خواهد آن‌چه را که خداوند در فطرت انسان گذاشته، ندیده بگیرد. معنای دین فطری این است. به جلو که می‌رویم، با تغییر شرایط باید تغییر موضع بدهیم. پیامبر(ص) و ائمه(ع) ما این‌گونه بودند. حتی نسخ در احکام قرآن هم هست. مبانی ما واقعا قوی است. یعنی هرچه پیش می‌رویم، به طرف شناخت بهتر است. با منطبق کردن اسلام با شرایط روز و براساس اعتدال پیش می‌رویم. افراد افراطی از هر دو طرف همیشه خواهند بود. بعضی‌ها به این مقدار اعتدال قانع نمی‌شوند اما مزاج جامعه به طرف اعتدال می‌رود.
وی هم‌چنین در پاسخ به این‌که آیا اعتدال و واقع‌گرایی اسلامی به دولت سکولار منتهی نخواهد شد؟ گفت: من اطمینان دارم که این اتفاق نخواهد افتاد مشروط بر آن‌که از مسیر اعتدال اسلامی خارج نشویم. اعتدال یعنی این‌که روحانیت و نیروهای مذهبی به عنوان اصیل‌ترین اقشار جامعه همان‌طور که اگر ببینند دین و مصالح جامعه در خطر است، صبر نمی‌کنند و بدرستی انتقاد و حتی تهاجم می‌کنند فراموش نکنند که چون قدرت هم با روحانیت است و الان هم مسوول هستند، باید از مساجد تا بالاترین ارکان خود را موظف به پیگیری «حق النّاس» و حتی تحمل انتقاد مخالفین خود را بدانند.
هاشمی رفسنجانی در ارزیابی از نقش واقع‌گرایی اسلامی در آینده جهان اسلام نیز خاطرنشان کرد: یقینا در آینده جهان اسلام به این تفکر و تلقی اسلامی نگاه ویژه‌ای خواهند داشت. شاید به همین خاطر باشد که از زمان تشکیل مجمع تا امروز افراطی‌ها هرگز تصور مثبتی نسبت به جایگاه آن نداشته و ندارند؛ چراکه اصولا در دایره خارج از اعتدال اسلامی و اسلام واقع‌گرا، تشخیص مصلحت محلی از اعراب ندارد ولی با تحکیم جایگاه واقعی‌گرایی اسلامی در روش و منش سیاست خارجی جمهوری اسلامی در زمانه‌ای که اکثر کشورهای اسلامی از تندروی‌ها و افراط‌گر‌ی‌ها در رنج‌اند حتما شاهد اقبال خوبی به واقع‌گرایی اسلامی از سوی جمهوری اسلامی خواهیم بود.
«مقصد اعتدال، واقع گرایی اسلامی است.کارهای شعاری در آینده کم می‌شود. انبوه توده‌ها را برای یک هدف خاص به صورت موجی بسیج کردن در آینده سخت می‌شود. مبنای آینده گردش صحیح‌تر و شفاف‌تر اطلاعات با هدف اقناع حداکثری مردم خواهد بود… »
البته درد ایشان چیز دیگری است