چرا تیم آموزشی ـ فرهنگی دولت ناقص ماند؟

تقریبا تصور عمومی بر این اساس است که در شرایط کنونی اقتصاد اهمیت زیادی دارد و در این زمینه، انتظاری که از دولت جدید می‌رود ایجاد نوعی تعادل اقتصادی است که در سایه آن، با بالا رفتن همزمان تولید و قدرت خرید مردم، اوضاع اقتصادی بهتر و بهتر شود. برای این کار هم رسیدگی به امر مدیریت و هم رفع مشکل تحریم‌ها در دستور کار دولت جدید خواهد بود. با توجه به تیم اقتصادی نیرومند دولت جدید که مورد تایید مجلس هم قرار گرفت، انتظار می رود اوضاع اقتصادی رو به بهبود باشد، به خصوص که دولت جدید، چندان ریسک پذیر نیست و کاری نخواهد کرد که مانند جریان یارانه ها، اساس اقتصاد را بلرزاند. تیم سیاسی دولت نیز به خصوص در زمینه سیاست خارجی می‌تواند کمک بسیار خوبی برای این بخش باشد.

اما در حوزه فرهنگ اوضاع متفاوت است.
اولا و از هم اکنون سه وزیری که رأی نیاوردند هر سه به حوزه فرهنگ و جوانان تعلق دارند: آموزش و پرورش، علوم و همین طور ورزش که آن هم یک رکن اصلی در حوزه فرهنگ است. از تیم فرهنگی دولت، فقط وزیر ارشاد رأی آورده است که برای کلیت دولت چندان خوشایند نیست. در این زمینه، باید تأمل بیشتری صورت می گرفت و هنوز هم دیر نشده است.

علاوه بر این، حوزه فرهنگ به ویژه آن مقدار که به فرهنگ عمومی و از جمله مسائل مذهبی باز می گردد، دو مسأله مهم هست.
نخست اهمیتی که بسیاری از مردم به این حوزه می‌دهند و تقریبا از کلیات آن آگاه و حتی درگیر هستند و بنابرین مراقب اند و منتقد.

دوم آن که مخالفان دولت روحانی اکثرا از جمله کسانی هستند که اصلی ترین بهانه اعتراضشان به جز مسائل سیاسی، در حوزه مسائل فرهنگی است. اینها اغلب فکر میکنند دیندارتر از بقیه هستند و گویی جریان دین و مذهب را در جامعه ففط اینان نمایندگی می کنند. جالب است که این جناح به هیچ روی مورد تایید مراجع تقلید نیستند و تقریبا همه مراجع، آنان را به عنوان افراطی می شناسد. با این حال این جماعت که طی این سالها با رانت و غیر رانت، امکانات فرهنگی را در اختیار گرفته اند و به علاوه، برخی از مجامع مذهبی از جمله مراکز مذهبی و مداحی و برخی از نهادها را در اختیار دارند، در اندک زمانی از این زاویه، دولت را مورد حمله قرار خواهند داد.

اما صرف نظر از اینها، فرهنگ، یکی از آسیب پذیرترین حوزه‌هاست، زیرا
اولا فرهنگ به شدت تحت تاثیر وضعیت جهانی است و با توجه به ضعف کلی ما، هر آن احتمال تأثیر پذیری در حوزه های منفی از سوی فرهنگ های بیگانه از جمله غربی وجود دارد.
ثانیا، به دلیل دشواری های اقتصادی و اجتماعی، تغییرات اجتماعی شدید، مهاجرت های بی رویه از روستاها به شهرها، و همین طور بحث مواد مخدر و غیره، آسیب پذیری این حوزه بسیار عمیق است.
بالا بودن نسل جوان در کشور، بیکاری فراگیر، پایین بودن سطح علمی کشور به خصوص در تحصیلات تکمیلی، و وقت های اضافی بی اندازه برای دانشجویانی که در شهرهای بزرگ و کوچک و غالبا دور از خانواده زندگی می کنند، همه و همه زمینه ای برای آسیب پذیری در حوزه فرهنگ عمومی است.

در کنار همه اینها، مراجع دینی هم، از دولت جدید انتظار دارند در حوزه فرهنگ و جوانان، در کنار بحث اقتصاد و پایین آوردن هزینه های زندگی، فعالیت جشمگیر و قابل توجه داشته باشد. مراجع که در سراسر دولت قبلی به دلیل مواضع غلط فکری ـ مذهبی، منتقد آن دولت بودند، و با انتقاد و فاصله گرفتن از‌ آن نقش موثری در پیروزی تفکر اعتدال داشته اند، اکنون منتظر هستند تا در حوزه فرهنگ دینی از یک سو شاهد طرح مسائل ناهنجار نباشند و از سوی دیگر، برای تقویت فرهنگ دینی تلاش قابل ملاحظه ای را ببینند.

بدون شک رابطه مثبت و مهمی بین تقویت فرهنگ دینی از یک سو، و تقویت اخلاق عمومی در جامعه اسلامی وجود دارد که می توان از آن به عنوان اهرمی برای کاهش آلام فرهنگی استفاده کرد، منوط و مشروط به آن که از تفکر اعتدالی دینی استفاده شود.

یک تفکر مذهبی اعتدالی که حاصل جمع دیدگاه های روشنفکرانه رهبری، به علاوه هاشمی، روحانی و خاتمی باشد، درچارچوب اصول پذیرفته شده مذهب و اخلاق دینی، می‌تواند یک بار دیگر تجربه مثبتی از حکومتی دینی این بار با نگاه اعتدال برجای بگذارد و سخنان انتقادی دشمنان این دولت و حکومت را که امروزه روز یکی از آرام ترین دولت های خاورمیانه و مبتنی بر آرای مردم را دارد، خنثی کند.
رأی نیاوردن سه وزیر که در حوزه تعلیم و تربیت به معنای خاص و عام آن فعالیت دارند این پیام را داشت که تیم فرهنگی ـ آموزشی دولت در همین آغاز راه دچار مشکل شده و برای حل آن نیاز به تأمل جدی دارد.رسول جعفریان