یک نویسنده: رجوع به قرآن از دغدغه‌های گلشیری هم بود
به بهانه‌های واهی خودمان را از کتب مقدس محروم کرده‌ایم
منیرالدین بیروتی، داستان‌نویس و برنده دو دوره جایزه ادبی هوشنگ گلشیری، با تاکید بر لزوم رجوع داستان‌نویسان به قرآن، گفت: رجوع من به قرآن از همان زمانی شروع شد که با گلشیری آشنا شدم؛ این مسئله به نوعی از دغدغه‌های او نیز بود.
منیرالدین بیروتی، داستان‌نویس و منتقد ادبی که دو جایزه از بنیاد جایزه ادبی هوشنگ گلشیری دریافت کرده است با اشاره به رجوع خود به قرآن گفت: از همان زمانی مراجعه به قرآن را شروع شد که با هوشنگ گلشیری آشنایی پیدا کردم و فهمیدم او نسبت به قرآن دغدغه‌هایی دارد.
بیروتی در این نشست که در مدرسه اسلامی هنر در قم برگزار شد گفت: ترویج دهندگان امر دین می‌کوشند احکام و معارف دینی را زیبا جلوه دهند. انسان نیز برای آنکه بتواند حیات خود را ادامه دهد ناگزیر از درک این زیبایی است. این پوچیِ که امروز دامن ادبیات را گرفته، ناشی از غفلت از این وجه زیبایی‌شناسانه است.
این داستان نویس به ضرورت رجوع به قرآن برای داستان‌نویس پرداخت و توضیح داد: زمانی که فردی همچون «نورتروپ فرای» تمام سنت ادبی، اروپا را محصول زیست با کتاب مقدس می‌داند و نویسندگان بزرگ غربی همچون فاکنر همواره خود را مدیون کتاب مقدس می‌داند، باید از خود پرسید که کتاب مقدس برای یک داستان‌نویس چه ارمغانی دارد که چنین سنت‌های ادبی از دل آن بیرون آمده است.
وی افزود: همین حالت در ادبیات کلاسیک ما اتفاق افتاده است؛ جایی که ستون اصلی بسیاری از آثار فاخر ما همچون مثنوی، تذکره‌الاولیاء، رساله قشیریه و کتب دیگر قرآن کریم بوده است.
بیروتی تاکید کرد: اگر امروز بخواهیم صرفا از بعد تکنیک‌یابی به متن قرآن رجوع کنیم، چیز دندان‌گیری نصیبمان نخواهد شد. شاید علتی که سبب رجوع داستان‌نویسان غربی به کتاب مقدس بود، درک جاودانگی مفاهیم کتاب مقدس بود.
وی تصریح کرد: هر نویسنده‌ای در پی بیان چیزی است که ماندگار و جاودانه باشد و از آنجا که ماندگارترین سنت‌های بشری را باید در کتاب‌های مقدس یافت، پس نویسنده نیز با رجوع به کتاب مقدس در پی کشف راز جاودانگی است. برای مثال جیمز جویس در «چهره مرد هنرمند در جوانی» و «اولیس» بارها و بارها از عبارت‌های کتاب مقدس بهره می‌برد.
بیروتی رجوع به قرآن برای نویسنده امروز را بسیار ضروری ارزیابی کرد و گفت: رجوع به قرآن برای نویسنده امروز ضروری است؛ اما نه با آن رویکردی که نویسندگان غربی به کتب مقدس خود رجوع می‌کردند. ما ابتدا باید بدانیم از کتاب مقدس خود چه می‌خواهیم و جامعه ما امروز نیازمند چه چیزی است. البته گفته شد که گام مقدماتی این است که از داستان چه می‌خواهیم، سپس با کشف این مسئله باید دید کتاب مقدس چگونه می‌تواند آن خواسته ما از داستان را برآورده سازد.
وی افزود: این مسئله چنان برای داستان‌نویسان غرب جدی بود که بی‌دینان نیز برای گره گشودن از دردهای خود مراجعه مداوم به کتب مقدس داشتند، اما ما امروز به بهانه‌های واهی خود را از این منبع شگفت‌انگیز محروم کرده‌ایم.
نویسنده رمان «چهار درد» در پایان یادآور شد: کتب مقدس سرچشمه‌هایی هستند که زندگی از آنها می‌تراود و هر انسانی برای زیباتر زیستن و زیباتر نمایاندن جهان نیازمند گفت‌وگویی مداوم با متون مقدس است.
هوشنگ گلشیری در عمر ادبی خود پیوسته در تلاش بود روش‌هایِ تازهٔ داستان‌نویسی را از دل ادبیات کلاسیک فارسی، قرآن، تاریخ بیهقی و… بیابد و همواره در برابر گرته‌برداری و تقلید صرف از شیوه‌های روایی ادبیات غرب، مقاومت می‌کرد.
- این گزارش با نگاه به گزارش ایبنا از این نشست تهیه شده است.
