سلسله مراتب اخوان المسلمین
در سال 1928 میلادی جماعت اخوان المسلمین تشکیل شد و مقرّ اصلی آن شهر قاهره است که اگر شرایط ویژهای به وجود بیاید مکان این مقرّ به شهر دیگری منتقل میشود.
اخوان المسلمین یک سازمان اسلامی جامع است که برای برپایی دین خدا روی زمین و تحقق اهدافی که اسلام به منظور آن آمده است، تلاش میکند. سلسله مراتب و قوانینی برای جماعت اخوان المسلمین وجود دارد؛ از رهبر این جماعت تا اعضای آن فعالیت در این گروه را سازماندهی میکنند در ساختار جماعت اخوان المسلمین پنج نهاد اصلی وجود دارد که عبارتند از:
یک: مرشد عام
دو: دفتر ارشاد عمومی
سه: مجلس شورای عمومی
چهار: مجالس شورای استانها
پنج: دفاتر اداری استانها
براساس ماده نهم سلسله مراتب داخلی اخوان المسلمین که در سال 1948 شاهد تغییراتی شد، رهبر این جماعت رتبه نخست را در جماعت در اختیار دارد و رئیس این جماعت است. در عین حال وی بر دو دستگاه قدرت در این جماعت یعنی «دفتر ارشاد عمومی» و «مجلس شورای عمومی» ریاست میکند.
مجلس شورای اخوان المسلمین
مجلس شورای اخوان قوه مقننه جماعت اخوان مصر است و کار آن بررسی سیاستهای کلی که این جماعت در پی میگیرد و تصویب آنها و نیز بررسی برنامه عمومی و ابزارهای اجرایی لازم برای آن و نیز بررسی گزارشهای سالیانه است که دفتر ارشاد آنها را ارائه میکند. مجلس شورای اخوان از حداقل 75 و حداکثر 90 عضو تشکیل میشود که به صورت انتخابات مخفیانه از میان اعضای مجالس شوراهای استان انتخاب میشوند. شرایط عضویت در مجلس شورای اخوان المسلمین:
مصری و سی سال به بالا باشد. از زمان عضویتش در جماعت اخوان پنج سال گذشته باشد عضو مجلس شورای استان باشد، اعضای خارج از کشور از این شرط مستثنی هستند. دارای صفات اخلاقی و علمی شایسته عضویت در مجلس باشد. مدت زمان عضویت در مجلس شورای اخوان چهارسال است که از زمان برگزاری نخستین دوره مجلس پس از انتخاب اعضایش آغاز میشود. با پایان این چهار سال دوره اعضای مجلس شورا نیز به پایان میرسد.
دفتر ارشاد عمومی
دفتر ارشاد عمومی عبارت از رهبریت عالی اجرایی اخوان المسلمین است. این دفتر بر سیر دعوت و هدایت سیاستها و اداره جماعت اشراف دارد. دفتر ارشاد عمومی همه امور جماعت را رتق و فتق میکند و همه امور بخشها و تشکیلات اخوان را سازماندهی میکند. اعضای این دفتر از طریق رأی گیری مخفیانه انتخاب میشوند و مدت عضویتشان در آن فقط چهار سال هجری است. این دفتر به جز رهبر جماعت از 16 عضو تشکیل میشود، به طوری که از هر بخش جغرافیایی یک عضو باید در آن وجود داشته باشد. شرایط عضویت در دفتر ارشاد عبارتند از: عضو باید سی سال به بالا داشته باشد. از پذیرش عضویتش در جماعت 10 سال گذشته باشد. عضو مجلس شورای جماعت باشد. دارای صفات اخلاقی باشد. مکان دفتر ارشاد و محل برگزاری نشستهای آن در قاهره است و اگر ضرورت ایجاب کند و براساس دستور رهبر اخوان یا اکثریت اعضای این دفتر به مکانی دیگر منتقل میشود. همچنین رهبر اخوان المسلمین از دفتر ارشاد برای خود یک دبیرکل و یک مسئول مالی انتخاب میکند.
مرشد اخوان المسلمین
رهبر اخوان المسلمین از طریق مجلس شورای عمومی انتخاب میشود و باید از زمان پیوستنش به جماعت به عنوان «برادر فعّال» کمتر از پانزده سال هلالی نباشد و سنّ وی نیز کمتر از چهل سال هلالی نباشد. پس از انتخابش اعضای جماعت با وی بیعت میکنند. رهبر اخوان المسلمین پس از انتخابش برای رهبری این جماعت باید از همه کارهایش فارغ شود و برای رهبری جماعت فعالیت کند. وی نمیتواند در هیچگون فعالیتی به جز فعالیتهای علمی و ادبی آن هم پس از موافقت دفتر ارشاد با این فعالیتها شرکت کند. رهبر اخوان به مدت شش سال در این سمت باقی میماند که یک بار این مدت قابل تمدید است. رهبر اخوان میتواند یک معاون یا بیشتر برای خود از میان اعضای دفتر ارشاد عمومی انتخاب کند. علاوه بر آن در صورتی که رهبر اخوان از دنیا برود یا نتواند مأموریتهایش را انجام دهد، معاونش کارهایش را به عهده میگیرد تا آنکه اعضای مجلس شورای عمومی برای انتخاب رهبر جدید گردهم جمع شوند. همچنین مجلس شورای عمومی میتواند رهبر جماعت اخوان را در صورتی که برخلاف وظایف عمل کند، از مقامش کنار بزند.
مجالس شورای استانها
هر استان یک مجلس شورا تشکیل میدهد و تعداد اعضای آن را دفتر ارشاد مشخص میکند. اعضای فعال در هر استان براساس تدابیری انتخاب میشود که دفتر ارشاد معین میکند.
منطقه
دفتر اداری به مناطق تقسیم میشود و هر منطقه از همه شعبههای واقع در یک دایره مرکز یا بخش (سه تا ده شعبه) تشکیل میشود. مجاز است که مرزهای منطقه از مرزهای مرکز یا بخش وسیعتر یا کوچکتر باشد. برای هر منطقهای مرکزی است که آن را اداره میکند که ریاست آن را رئیس شعبه اصلی به عهده دارد یا کسی که مرکز عمومی شورای اداره شعبه انتخاب میکند، یا از برادران فعّال شایسته به عهده میگیرد. هر مرکز نیز یک معاون و یک دبیر و دبیرصندوق دارد و رؤسای شعب داخل منطقه نیز از جمله اعضای مرکز هستند.
شعبه
هر منطقه به شعبهها تقسیم میشود و شعبه کوچکترین واحد اداری است که دارای شورای اداری است که از جمله اعضای آن رئیس شعبه، معاونش، دبیر و مسئول صندوق است. هر شعبه مجمع عمومی دارد. شعبه همه اخوانیها را شامل میشود که دارای شعبه هستند.
دفتر اداری
دفتراداری سازمانی اجرایی است که مسئول اجرای مأموریت دعوت در هر استان براساس سیاست کلی جماعت و ارشادهای دفتر ارشاد است. هر استان دارای یک دفتر اداری است. دفتر اداری هر استان از میان اعضای خود یک دبیرکل و یک مسئول صندوق انتخاب میکند.
خانواده
اعضای شعبه به خانوادهها تقسیم میشوند و برای هر خانواده رئیسی انتخاب میشود تا در فضایی ایمانی و تربیتی به سر ببرند و بتوانند اخلاق و فهمشان را از اسلام بالا ببرند.
در سال 1928 میلادی جماعت اخوان المسلمین تشکیل شد و مقرّ اصلی آن شهر قاهره است که اگر شرایط ویژهای به وجود بیاید مکان این مقرّ به شهر دیگری منتقل میشود.