کتاب «مطالعات فرهنگی بدن» منتشر شد
کتاب «مطالعات فرهنگی بدن» نوشته نائل ریچاردسون و آدام لاکس، با ترجمه حسین حسنی عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، از سوی انتشار نیو و با همکاری نشر معیار علم منتشر شد.
این کتاب به‌منزله درآمدی مقدماتی بر عمده‌ترین بحث‌های کلیدی در دوران معاصر درباره مطالعات بدن است. تصویر بدن در رسانه‌ها، سایبورگها و بدنهای مجازی آنلاین، مقاومت و منازع قدرت بر مبنای بدن، سالمندی، جراحی زیبایی، ساخت بدن در ورزش و تغییر ظاهر بدن ازجمله موضوعات محوری در این کتاب است. این کتاب شامل یک پیشگفتار و شش فصل است و واژه‌نامه‌ای نیز که مهم‌ترین اصطلاحات مرتبط در آن تعریف‌شده، به انتهای کتاب افزوده‌شده است.
همان‌طور که ریچاردسون و لاکس در کتاب خود اشاره‌کرده‌اند، یکی از موضوعات محوری در فرهنگ معاصر بدن است. رسانه‌های گوناگون ازجمله تلویزیون به‌طور دائم آکنده از برنامه‌هایی است که هدف آنها بهبود ظاهر و افزایش کارایی بدن است. انواع گوناگون برنامه‌های بازآرایی بدن که از تلویزیون و رسانه‌های دیگر پخش می‌شوند به افراد می‌گویند که بدن آنها چگونه باید عمل کند و چگونه باید به نظر برسد. شیوه پوشیدن لباس، میزان وزن ایده‌آل، نحوه گذران اوقات فراغت و حتی نحوه پیر شدن از طریق رسانه‌ها به افراد آموزش داده می‌شود.
یکی از بحث‌های کلیدی در فصل اول کتاب دوآلیسم دکارتی است که طی آن همیشه بین سر / ذهن و بدن تمایز وجود داشته است. گرچه سر منبع اندیشه و خرد است اما بدن همیشه با احساسات سرکش و افراطی مرتبط می‌شود و این دوآلیسم در همه گفتمان‌ها از پزشکی، حقوق و دین گرفته تا بازنمایی‌های ادبی و هنری به کار می‌رود. به همین سبب همیشه این ایده مطرح بوده است که برای انسان بودن، بدن باید سرکوب و تأدیب شود. این دیدگاه مبنای همه آئین‌های مدنی است که فرهنگ‌ها آنها را ارزشمند تلقی می‌کنند.
محور فصل دوم کتاب همنوایی و مقاومت بر مبنای بدن است. در این فصل با تکیه‌بر نظریات میشل فوکو در مورد نحوه معنادار شدن بدن در گفتمان‌های قدرت و تأثیرپذیری این گفتمان‌ها از مسائل جنسیت، طبقه و نژاد موردبحث قرار می‌گیرد. به اعتقاد فوکو بدن مستقیماً در میدان سیاسی درگیر است و روابط قدرت از طریق الزام به عملکرد پذیرفته با بدن سروکار دارند. گرچه شاید فرهنگ همنوایی با برخی گفتمان‌ها را الزامی بداند اما همیشه امکان مقاومت وجود دارد و وقتی مقاومت آغاز شود، تقریباً همیشه با بدن آغاز می‌شود.
در فصل سوم کتاب تجارت چندین میلیارد دلاری صنعت زیبایی موردبحث قرار می‌گیرد. طی دوران اخیر نگرانی در مورد زیبا شدن به نحو فاحشی افزایش‌یافته است. نائومی ولف می‌گوید اکنون زیبایی به‌منزله دغدغه اصلی به زنان فروخته می‌شود. در این فصل درباره لاغری و رژیم غذایی بحث می‌شود و طی آن این موضوع مورد توجه قرار می‌گیرد که چرا این تلقی ایجادشده است که بدن زنانه همیشه باید کامل باشد. یک بحث کلیدی دیگر در این فصل سالمندی است. در اینجا بحث می‌شود که سالمندی صرفاً امری زیست‌شناختی نیست بلکه فرهنگی نیز هست. گرچه بدن‌ها از نظر زیستی مسن می‌شوند اما نحوه شناسایی آن بسته به فرهنگ‌های مختلف است و از عواملی همانند جنسیت، سکسوالیته، نژاد و طبقه نشأت می‌گیرد.
در فصل چهارم در مورد بدنهای عجیب‌الخلقه بحث می‌شود که روی دیگر سکه زیباگرایی است. در این بخش نمایش‌های تاریخی بدنهای عجیب‌الخلقه موردبحث قرار می‌گیرد که برخلاف اصول بدن آرمانی قرار دارند و از آن تبعیت نمی‌کنند. در این فصل سیاست‌های تصویرگری از عجیب‌الخلقه سازی در فرهنگ معاصر مورد کاوش قرار می‌گیرد. همچنین در این فصل به‌عنوان نمونه برخی از برنامه‌های تلویزیونی همانند بدنهای شرم‌آور تا عمل فرهنگی بدن‌سازی افراطی و رقابتی تحلیل‌شده‌اند.
در فصل پنجم برخی کردارهای مرتبط با تغییر بدن از قبیل خال‌کوبی، تیغ‌زنی به پوست بدن، سوراخ‌کاری و بدن‌سازی مورد توجه قرارگرفته است. در این فصل بحث می‌شود که همه انسان‌ها به شکلی بدن‌ساز هستند؛ به این معنا که همه آنها در پروژه‌های گوناگون بدن درگیر هستند و بدن‌هایشان را برای همنوایی با معیارهای هژمونیک می‌سازند. اما بدن‌هایی هم وجود دارند که در برابر هژمونی فرهنگی مقاومت می‌کنند. در این فصل کنش‌های مقاومت با جزئیات بیشتر موردبحث قرار می‌گیرد.
موضوع اصلی فصل ششم کتاب سایبورگها هستند. مطالعات بدن بیش‌ازپیش به رابطه بین انسان و ماشین توجه نشان می‌دهد. سایبورگها تمایز بین انسان و ناانسان را به شکل فزاینده محو می‌کنند. در این فصل از کتاب اهداف متفاوتی دنبال می‌شود. ازجمله تمایز میان مقوله‌های مختلف ربات، اندروید و سایبورگ که غالباً درکی مغشوشی از آنها وجود دارد. هدف دیگر این فصل، بحث درباره بازنمایی‌های آرمان‌شهری و کابوس شهری از سایبورگ در رسانه‌ها و در فضای سایبر واقعی از طریق فیس‌بوک و زندگی دوم و مواردی از این قبیل است.
حوزه پژوهشی مطالعات بدن یکی از حوزه‌های جذاب در بحث‌های دانشگاهی دوران معاصر است. این حوزه با رشته‌های گوناگون ازجمله مطالعات فیلم و مطالعات رسانه و جامعه‌شناسی گرفته تا مطالعات ورزش و فرهنگ دیداری و تاریخ هنر و مطالعات جنسیت پیوند خورده است. ازاین‌رو مطالعه این کتاب برای پژوهشگران، دانشجویان و مدرسان این حوزه‌ها می‌تواند سودمند باشد.
