دولتی به نام حزب الله
نگاهی گذرا به مؤسسات فرهنگی، اجتماعی و خدماتی حزبالله لبنان
1. شبکه تلویزیونی المنار
این شبکه در سال 1991 تأسیس شد. در حالی که تمام تشکیلات آن در یک اتاق کوچک در منطقه ضاحیه (جنوب بیروت) جا شده بود. روزانه فقط شش ساعت برای اهالی همان محل برنامه پخش میکرد. فرستنده آن هم بر فراز مناره مسجد رسول اعظم(ص) ضاحیه نصب شده بود. به همین خاطر هم شد «المنار». اما به مرور المنار حوزه فعالیتش را گسترش داد؛ به طوری که از سال 2000 شبکهای 24ساعته شد که در تمام نقاط دنیا قابل دسترسی است و در چند کشور دفتر رسمی و خبرنگار دارد.
2. هیأت پشتیبانی از مقاومت
این مؤسسه از سال 1990 و با شعار «همه خانههایمان برای مقاومت» شروع به کار کرد و هدف اصلی آن ترویج فرهنگ و روحیه مقاومت در میان همه اقشار جامعه بهخصوص کودکان و نوجوانان است. ازجمله وظایف مهم این هیأت، جمعآوری کمکهای مادی مردمی جهت حمایت از مقاومت است و تلاش میشود همه اقشار جامعه را در این امر شریک کنند. به این منظور صندوقهایی به شکل قدس در امکان مختلف عمومی، مدارس، کارخانهها و مؤسسات قرار گرفته است. همچنین افرادی به طور ماهانه مبالغ مشخصی به این هیأت کمک میکنند. برگزاری مسابقات، همایشها و کنفرانسها، چاپ سررسید و تقویم، ساخت سرود و کلیپ، راهاندازی پایگاههای اینترنتی و… ازجمله فعالیتهای «هیأت دعمالمقاومه» است که همگی با محور مقاومت اسلامی تولید و ارائه میشوند.
3. مدارس المهدی(عج)
این مدارس زیرمجموعه مؤسسه تعلیم و تربیت اسلامی است که از سال 1993 فعالیت خود را با افتتاح نخستین شعبه در جنوب لبنان آغاز کرد و در حال حاضر 14 شعبه دارد: هفت شعبه در مناطق جنوبی، چهار شعبه در منطقه بقاع، دو شعبه در بیروت و یک شعبه در شهر مقدس قم – که برای فرزندان طلاب لبنانی ساکن این شهر راهاندازی شده – و در مقاطع مختلف تحصیلی هزاران دانشآموز را پوشش میدهند.
تربیت براساس اصول اسلامی و تقویت روحیه ملی و دفاع از وطن از اهداف این مدارس است. بخشی از هزینههای این مدارس از سوی مراجع عظام تأمین میشود. همچنین خانواده شهدا در اولویت ثبتنام قرار دارند.
4. پایگاه خبری الانتقاد
این هفتهنامه ابتدا تحت عنوان «العهد» در سال 1984 میلادی شروع به کار کرد و نخستین رسانه مکتوب در لبنان علیه اشغالگری صهیونیستها بود. از سال 2001 نام آن به «الانتقاد» تغییر یافت و دایره توزیع آن از مرزهای لبنان فراتر رفت و حتی در داخل مناطق اشغالی نیز توزیع میشد. در حال حاضر این هفتهنامه تبدیل به یک پایگاه خبری اینترنتی شده که اخبار منطقه و بهخصوص محور مقاومت را به طور گسترده به سه زبان عربی، فرانسوی و انگلیسی پوشش میدهد.
5. مؤسسه اسلامی بهداشت و درمان
این هیأت از سال 1984 شروع به کار کرده و در سال 1988 مجوز رسمی فعالیت خود را از وزارت کشور لبنان دریافت کرد. ازجمله اهداف تأسیس این مؤسسه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خدمترسانی به محرومان و مستضعفان بهخصوص کسانی که در مناطق دورافتاده و کمامکانات زندگی میکنند.
خدمترسانی به جانبازان و خانوادههای شهداء و مجروحان.
حضور در صحنه عملیاتها و ارائه خدمات اورژانسی.
کمک به دولت لبنان در ریشهکن کردن بیماریهای واگیردار و تأمین سلامت عمومی جامعه.
در حال حاضر 47 مرکز درمانی در لبنان شامل بیمارستان، درمانگاه و آزمایشگاه زیر نظر این مؤسسه مشغول به فعالیت هستند که پرسنل آنها از فعالترین کادرهای پزشکی و درمانی در لبنان هستند.
6. مؤسسه شهید
این مؤسسه فعالیت خود را از سال 1982 همزمان با حمله رژیم صهیونیستی به لبنان آغاز کرد و از سال 1987مجوز رسمی وزارت بهداشت لبنان را دریافت کرد. هدف از تأسیس این مؤسسه حمایت و خدماترسانی به خانواده شهدا و اسرای حزبالله است. فراهم کردن امکانات درمانی، آموزشی، مسکن و… برای والدین، همسران و فرزندان شهدا و اسرا از اقدامات مؤسسه شهید است.
یکی دیگر از وظایف آن جمعآوری آثار و وصیتنامه شهدا و برگزاری مراسم یادبود و بزرگداشت است.
7. گروه پیشاهنگی امام مهدی(عج)
«کشافه الامام مهدی(عج)» گروه پیشاهنگی حزبالله است که فعالیتهای متنوعی را در برنامه خود دارد. اعضای این گروه پیشاهنگی را عمدتاً دانشآموزان مدارس المهدی(عج) تشکیل میدهند که در ایام تعطیل هفته با حضور در مراکز مربوطه آموزشهای خاصی را دریافت کرده، همچنین در برنامههای فرهنگی، مذهبی، اجتماعی و خدماترسانی شرکت میکنند. ازجمله آموزشهای ویژه این گروه آموزشهای نظامی است که مقدمه ورود آنها به بخش نظامی حزبالله را فراهم میکند. در حال حاضر کشافه المهدی نماینده کشافههای لبنانی در اتحادیه جهانی پیشاهنگی است و تعداد اعضای آن برابر است با مجموع دیگر گروههای پیشاهنگی لبنانی.
8. مؤسسه قرضالحسن
«مؤسسه قرضالحسن» در سال 1982 تأسیس شد و در سال 1987 از وزارت کشور لبنان مجوز فعالیت رسمی گرفت. احیای سنت قرضالحسنه، کمک به افراد نیازمند و ترویج روحیه تعاون و همکاری از اهداف این مؤسسه است که با اموال افراد صاحب حساب و نیز افراد خیّر سرمایهدار تأسیس شده است. تمامی تسهیلات مالی و وامهای مؤسسه بدون بهره است. اگرچه در اثر جنگ 33روزه بیشتر شعب موسسه قرضالحسن منهدم شدند اما در همان سال بیش از 30هزار وام اعطا شد.
9. رادیو النور
«اذاعه النور» فعالیت خود را از سال 1988 آغاز کرد و در مدت کوتاهی به موفقیتهای بزرگ و شاخصی دست یافت. پوشش اخبار لبنان، مقابله نرم با رژیم صهیونیستی و زیر سؤال بردن مشروعیت آن، برگزاری مباحثههای سیاسی، اقتصادی، علمی و اجتماعی ازجمله برنامههای این رادیو است. برنامههای مذهبی نیز جایگاه ویژهای در این رادیو دارد. رادیو النور برنامههای ویژهای نیز برای جوانان لبنانی دارد. گفتنی است در جنگ تموز (33روزه) ساختمان آن به طور کامل منهدم شد اما پخش برنامههایش هرگز متوقف نشد.
10. جمعیت خیریه اسلامی امداد
حمله رژیم صهیونیستی به لبنان مشکلات اقتصادی زیادی برای مردم این کشور به وجود آورد و بسیاری از مردم کار یا امکانات زندگی خود را از دست دادند. این جمعیت در سال 1987 و با بالا گرفتن مشکلات اقتصادی در لبنان جهت خدمترسانی به محرومان و ایتام تأسیس شد. نکته مهم در فعالیتهای این خیریه تحت پوشش قرار دادن همه مستضعفان بدون توجه به طائفه و مذهب آنان است. کمکهای نقدی ماهانه، تأمین مسکن، خدمات پزشکی، تأمین مایحتاج زندگی، تأسیس مدارس برای ایتام و برنامههای فرهنگی و تربیتی ویژه برای آنان و فراهم کردن زمینه ازدواج محرومان و ایتام ازجمله برنامههای جمعیت امداد است.
11. جمعیت خیریه جانبازان
به موازات شروع به کار مقاومت اسلامی در لبنان، این جمعیت هم فعالیت خود را آغاز کرد و با گستردهتر کردن فعالیتهایش در سال 1992 موفق به اخذ مجوز رسمی از دولت لبنان شد. تأمین امکانات درمان و ارائه خدمات پزشکی به مجروحان جنگی از لحظه مجروحیت، اعطای دارو، ویلچر، دست و پای مصنوعی و… به آنها و فراهم کردن زمینههای شغلی و کاری ازجمله خدمات این جمعیت به جانبازان و مجروحان لبنانی است. مراکز و مؤسسات وابسته به این جمعیت در سراسر لبنان گسترش داشته و تمامی مجروحان جنگی اعم از حاضران در میدان نبرد یا کسانی که به واسطه بمباران منازل و امکان عمومی مجروح شدهاند، تحت پوشش آن قرار دارند.
12. جمعیت معارف فرهنگی اسلامی
این جمعیت جهت پاسخگویی به نیازهای مذهبی و فرهنگی شیعیان و ارائه آموزشهای دینی به آنان راهاندازی شده و مراکز متعددی در زیرمجموعه آن فعالیت میکنند. ازجمله مرکز مطالعات اسلامی امام مهدی(عج) که در سال 1989 در بیروت تأسیس شد و هدف آن آموزش علوم اسلامی در سطوح مختلف و ارائه مدرک معتبر است. مؤسسه دیگر، مرکز فرهنگی امام خمینی(ره) است که در ضاحیه و در سال 1991 راهاندازی شد و در حال حاضر چندین شعبه در لبنان دارد. هدف این مرکز، نشر فرهنگ اسلامی، ترویج و ترجمه آثار امام خمینی(ره)، آیتالله خامنهای و انقلاب اسلامی ایران و نیز انتشار کتاب است. همچنین این موسسه مجله «بقیهالله» را منتشر میکند که هدف آن معرفی و ترویج اندیشههای اصیل و ناب اسلامی است.
13. مؤسسه جهاد سازندگی
از سال 1988 مؤسسه جهاد سازندگی در لبنان فعالیت خود را آغاز کرد و تاکنون منشأ برکات زیادی برای مردم بوده است. حوزه فعالیت این مؤسسه بسیار گسترده است و در زمینههای فنی، عمرانی، کشاورزی ، آبخیزداری، دامپروری و… فعالیت میکند. برای نیل به این اهداف، مؤسسه اقدام به جذب نیرو و ارائه آموزشهای ویژه در رشتههای مختلف میکند.
همچنین بخشی از آموزشهای فنی در مدارس المهدی(عج) زیر نظر این مؤسسه انجام میپذیرد. ساخت مسجد، بیمارستان، درمانگاه و مدرسه، تعمیر و بازسازی اماکن ویران شده در اثر حمله صهیونیستها، صحرازدایی، کشاورزی، اصلاح بذر و سمپاشی، پرورش ماهی و زنبورعسل، آبرسانی و برقرسانی به مناطق محروم و احداث مراکز تفریحی و کاشت گل و درخت در معابر شهری، بخشی از فعالیتهای مؤسسه جهاد البناست. این مؤسسه ماهنامهای با عنوان «همه با هم» را منتشر میکند. همچنین هر سال نمایشگاه بزرگی از فعالیتها و اقدامات خود برای بازدید عموم دایر میکند.
14. مؤسسه وعد
این مؤسسه با هدف بازسازی و ترمیم اماکن و ساختمانهای تخریب شده ضاحیه جنوبی بیروت تأسیس شده و از زمان تأسیس خود فعالیتهای بسیار زیادی را به سرعت انجام داده است.
شعار آن «زیباتر از قبل میسازیمت» است. این مؤسسه از فردای پایان جنگ 33روزه در سال 2006 به سرعت فعالیت خود را آغاز کرد و در مدت حدود یک سال موفق شد عمده ساختمانهای مسکونی، اداری و آموزشی ضاحیه را بازسازی کند؛ امری که مورد توجه و تعجب همه کارشناسان قرار گرفت. مؤسسه وعد زیرمجموعه مؤسسه جهاد سازندگی است.
15. مؤسسه رسالات
این مؤسسه اگرچه به نسبت دیگر مجموعههای پیشگفته عمر کوتاهتری دارد اما در همین مدت، منشأ اقدامات متفاوت، متنوع و ماندگاری شده است. رسالات با هدف گسترش فرهنگ مقاومت با ابزار هنر و ثبت و نگهداری دستاوردهای آن تأسیس شده است. فعالیت در حوزههای ساخت فیلم کوتاه و بلند، مستند، تئاتر، عکاسی، نقاشی، موسیقی، داستان و… زمینه کاری این مؤسسه را شکل میدهد. مجموعه فیلم کوتاه سیاه و سفید، فیلم سینمایی 33روزه و… و مجموعه کتابهای داستان قلم الرصاص که در سال 89 جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی را دریافت کرد، ازجمله محصولات رسالات هستند. یکی از اولویتهای این مؤسسه، تربیت هنرمند متخصص در هر یک از زمینههای فوق به کمک استادان داخلی و خارجی است. برگزاری نمایشگاههای هنری، جشنوارههای سینمایی و… از دیگر فعالیتهای رسالات است.
(ماهنامه همشهری دیپلماتیک، شماره 75)
نگاهی گذرا به مؤسسات فرهنگی، اجتماعی و خدماتی حزبالله لبنان