تحلیلی بر اعتراضات اسرائیل؛ عبور نارضایتی‌ها از نتانیاهو به تمام حاکمیت
روزهای اخیر باز سرزمین‌های اشغالی شاهد تظاهرات و تجمعات گوناگونی است. تجمعاتی که بیشتر در قدس اشغالی روبروی منزل نتانیاهو و یا شهر تل آویو رخ داده است. معترضان با پلاکاردهایی با نوشته‌های جُرم‌وزیر «Crime Minister» به جای کلمه نخست‌وزیر «Prime Minister» و «بهار اسرائیلی»، الهام گرفته از «بهار عربی» خواهان استعفای نتانیاهو هستند.
بنا به گفته رسانه‌های اسرائیلی تجمعات در برخی شبها به 6 هزار نفر هم رسیده است. اعترضات این‌بار متأثر از ناکامی نتانیاهو در ثبات امنیتی، افزایش چالش‌های اقتصادی و تنش‌های سیاسی در دولت وحدت ملی رنگ و بوی متفاوت‌تری گرفته است.
چالش اعتراضات؛ فراتر از نارضایتی از نتانیاهو
تظاهرات این بار برخلاف اعتراضات سال‌های اخیر که ضد نتانیاهو و واکنش به پرونده‌های فساد او بود، فراتر از شخصیت نتانیاهو و کابینه اوست. تشدید فشارهای اقتصادی و بیکاری و عدم رضایت در تقابل با کرونا در کنار چالش‌ها و تضادهای هویتی در سرزمین‌های اشغالی، موجب شده اعتراضات و نارضایتی با حاکمیت رسیده است.
در این خصوص بنی گانتز وزیر دفاع اسرائیل در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفته است: خشونتی که شاهد آن هستیم برای من نگران کننده است و نشانه سرازیری است که می‌تواند ما را به سوی جنگ داخلی سوق دهد. از همه طرف‌ها می‌خواهم تا تبلیغات منفی را متوقف کنند، زیرا اوضاع خطرناک خواهد شد. این نگرانی حتی در میان سرسخت‌ترین مخالفان نتانیاهو و رهبر اپوزیسیون کابینه در کنست هم وجود دارد. یائیر لاپید رئیس فراکسیون مخالفان دولت نتانیاهو در یک مصاحبه تلویزیونی گفته: خشونت و خونریزی‌هایی که در تل آویو شاهد آن بودیم، دستان نتانیاهو را آلوده می‌کند. هر کسی که به تبلیغات علیه تظاهرکنندگان بپردازد، در مقابل خون دریافت خواهد کرد و اسرائیل را به سوی جنگ داخلی خواهد کشاند.
هم چنین محمد النوبانی نویسنده فلسطینی در یادداشتی نوشته است: بسیاری از مسئولان اسرائیل از جمله روون ریولین رئیس (رژیم صهیونیستی) درباره اینکه تظاهرات در خیابانهای اسرائیل علیه بنیامین نتانیاهو به جنگ داخلی تبدیل شود ابراز نگرانی کرده‌اند، تظاهراتی که در پی ناکامی در مدیریت شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی و اجتماعی بی سابقه ناشی از آن به راه افتاد؛ اما آیا ممکن است چنین جنگی در رژیمی استعمارگر به وقوع بپیوندد که جنبش صهیونیست از نخستین لحظات تشکیل آن تلاش کرد درگیری‌های داخلی، به ویژه طبقاتی این رژیم را به نفع تناقض اصلی پنهان کند که ویژگی آن درگیری با ساکنان اصلی این سرزمین و جنبش آزادی بخش ملی در کشورهای عربی همسایه بود؟
تظاهرات فعلی در اسرائیل وضعیتی گذرا و موقت نبوده و از یک درخواست حیاتی به مطالبات سیاسی تبدیل شده است و با درخواست از نتانیاهو برای استعفا و اجرای مجدد انتخابات کنست و احتمال کمک گرفتن نتانیاهو از گروه‌های تندرو و راستگرای طرفدار وی در جامعه صهیونیست برای مقابله با تظاهرکنندگان در گردابی از خشونت سیاسی به اوج رسیده که از تشکیل اسرائیل در سال 1948 سابقه نداشته و ممکن است در مرحله‌ای به حد جنگ داخلی برسد.
تکرار احساس نگرانی و به کار بردن لفظ جنگ داخلی از سوی کسانی که تا ماه‌ها قبل‌تر مشوقان تظاهرات علیه نتانیاهو به منظور کاهش محبوبیت و قدرت نخست وزیر یک دهه گذشته اسرائیل بودند، نشان می‌دهد که تظاهرات این بار متفاوت‌تر شده است. تفاوتی که متأثر از عبور نارضایتی از دولت (state) به سوی حاکمیت (government) است.
یکی از اصلی‌ترین دلایل سوق نارضایتی از سطح دولت به حاکمیت در سرزمین‌های اشغالی، تداوم یک دهه سکانداری دولت راست گرا، تصویب قوانین دولت- ملت یهود، تشدید اشغالگری‌ها و… در کنار احساس تبعیض میان اقلیت‌های هویتی و نژادی در سرزمین‌های اشغالی است.
گفتنی است ذکر این نکته هم حائز اهمیت است که به اعتقاد برخی تحلیل گران اسرائیلی، نبود یک اپوزیسیون قوی در کنست برای مخالفت با دولت در وضعیت کنونی و حضور و ائتلاف مهم‌ترین خاستگاه اجتماعی چپ و نظامی‌ها در کابینه نتانیاهو بر تشدید عمق اعتراضات و نارضایتی‌ها مؤثر بوده است.
انتخابات چهارم؟
اما روی دیگر وضعیت کنونی اسرائیل بی ثباتی سیاسی است. همانگونه که بالاتر هم گفته شد، در صورت فروپاشی کابینه ائتلافی و آغاز فرآیند حرکت به سمت انتخابات چهارم در کمتر از 2 سال، چالش نارضایتی و جدال داخلی بسیار جدی‌تر خواهد شد.
در روزهای اخیر تنش میان نتانیاهو و گانتز برای تصویب بودجه به اوج خود رسیده است. درحالیکه تنها چند روز به مهلت نهایی تصویب قانون بودجه اسرائیل باقی مانده، روز به روز بر اختلافات دو حزب اصلی کابینه وحدت ملی افزوده می‌شود. شبکه 7 تلویزیون رژیم صهیونیستی از درگیری لفظی بنیامین و بنی گانتز در جریان یکی از نشست‌های کابینه اضطرار ملی اسرائیل خبر داد که عمق تنش را نشان می‌دهد. گانتز در این نشست کابینه «بی بی» را به فریب دادن حزب آبی و سفید متهم کرده گفته است: «از همان روز اول هیچ تمایلی به پایبندی به توافق دو حزب نداشتی.» نتانیاهو اما در پاسخ به او به کنایه گفته: «ممکن است کسی صدا را زیاد کند؟ صدایت را نمی‌شنوم!»
این بار اختلاف بر سر آن است که نتانیاهو اصرار دارد باید بودجه سال جاری بسته شود، ولی گانتز خواستار تصویب بودجه برای امسال و سال آینده است. کمااینکه این مسئله در متن توافق ائتلافی ذکر شده است. نتانیاهو در پی تشکیل یک کابینه راستگرای محدود است. برآوردها از این حکایت دارد اگر نتانیاهو نتواند کابینه جایگزین یا محدود تشکیل دهد، برای چهارمین بار انتخابات برگزار خواهد کرد.
برخی تحلیل گران اصرار نتانیاهو برای تصویب بودجه یک ساله را ناشی از آن می‌دانند که وی تمایلی به تداوم دولت وحدت ملی حتی تا یک سال آینده هم ندارد.
گفتنی است انتخابات چهارم نه تنها می‌تواند آغازی بر جنگ داخلی در میان شکاف‌های اجتماعی باشد، بلکه اقتصاد رژیم را هم بیش از پیش تحت تأثیر قرار می‌دهد. دی تایمز آو اسرائیل نوشت امیر یارون مدیرکل بانک مرکزی رژیم صهیونیستی طی اظهاراتی جدی و هشدارآمیز به مسئولان گفته است که با برگزاری دور چهارم انتخابات اقتصاد این رژیم به شدت دچار افت می‌شود.
