اعتیاد آیینی

پاسخ این پرسش‌ها در این مجال نمی‌گنجد، بلکه در جای خود به موضوع نسبت کودکان با #مناسک_دینی پرداخته‌ام و این‌جا فقط بر اهمیت اقناع عقلی و #کندوکاو ذهنی کودک در این‌باره تأکید می‌کنم.

اقناع عقلی؛ یعنی پاسخ‌گویی به چرایی مناسک دینی و کارکرد آنها و پاسخ به این سؤال که این کارها به چه کار می‌آیند؟

سال 95 مقاله‌ «سوگواری‌های جدلی الطرفین» [1] را نوشتم و در آن ادعا کردم #عقلانیت_نظری آتش اختلافات را بر سر مشروعیت و نامشروعیت برخی از #مناسک_دینی فرونمی‌نشاند، بلکه فقط #عقلانیت_عملی و توجه به کارکرد مناسک این اختلافات را از میان خواهد برد.

آن زمان کتاب «درنگ در آیین‌ها از دیدگاه فلسفی» [2] را ندیده بودم، اما این کتاب نیز در دَه مقاله خود بر منظر #کارکردگرایی و توجه به معقولیت عملی مناسک متمرکز است و به‌ویژه مقاله دهم آن با عنوان «ریشه‌های آیینی عقلانیت اخلاقی» بر همین نکته تأکید می‌کند.

نویسنده از #پلوتارک نقل کرده است: «هنگامی که قاطرچی‌ها از شراب درون کاسه‌های مقدس درخواست کردند، کاهن معبد آتنا پولیاس (بانوی نگهبان شهر) به آنان گفت: نمی‌دهم؛ زیرا می‌ترسم این آیین به عادت بدل گردد».
آیین فقط تکرار مکانیکی عمل نیست، بلکه عملی که به ادب و رسم تبدیل می‌شود، همواره باید با وضع و حال کنش‌گران متناسب باشد و به تعبیر دیگر اعمال آیینی باید «کارساز» باشند (ص 213) و به تعبیر ساده‌تر و عامیانه، باید به درد بخورند و گرهی را باز کنند؛ یعنی نباید عادت شوند.

#نوحه_خوانی #سینه_زنی #زنجیرزنی #بیرق_گردانی #قمه_زنی و… از سر اعتیاد، عاطفه را اشباع می‌کند، اما عقل را اقناع نمی‌کند. اگر کارکرد مناسک را بکاویم، در هر آیینی شرکت نمی‌کنیم و پس از شرکت در آیین برگزیده‌مان، #تحول_اخلاقی در خود حس می‌کنیم.
مناسک منبع «فضیلت»اند مشروط به اینکه با «معرفت» درباره چرایی آنها کاوش کنیم.
افسوس که برخی از مراجع فرهنگی جامعه ما فقط صورت و لاشه عمل را می‌خواهند و بر معنا و جان آن چشم می‌پوشند!
خواجه پندارد که خدمت می‌کند
بی‌خبر از معصیت جان می‌کند

#الهیات_برای_کودکان
#دین_آنلاین

ارجاعات:

1. www.dinonline.com/6856
2. Kevin Schilbrack, Thinking Through Rituals, Routledge, 2004.