حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا نوراللهیان: مدرسه کربلا صحنه فتوت است/ ابوالفضل (ع) جلوه جوانمردی در شب عاشورا
استاد حوزه و پژهشگر دینی با بیان اینکه مدرسه کربلا صحنه فتوت است، اظهار کرد: شب عاشورا سیدالشهدا (ع) آن سخنرانی بسیار عجیب، انسانی، مملو از واژه‌های جوانمردی و کرامت نفس را بیان کردند. نخستین کسی که در آن جلسه بلند شد و فرمود شما را در این بیابان تنها نمی‌گذاریم حضرت ابوالفضل (ع) بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا نوراللهیان «فتوت» را یک علم دانست و گفت: بزرگانی که در زمینه فتوت صحبت کرده‌اند و یا کتاب‌ها نوشته‌اند، این موضوع را یک علم به حساب آورده‌اند.
وی ادامه داد: موضوع فتوت نفس انسانی است. روح و جان انسان به فتوت رسیده مورد بحث در این کتاب‌ها و مقالات قرار می‌گیرد. فتوت به معنای نوری است از عالم قدسی که به پرتو فیض او صفات ملکوتی و سمات ملکوتی در باطن صاحبش ظاهر می‌گردد.
این پژوهشگر دینی با اشاره به ویژگی‌های انسان دارای فتوت، اظهار کرد: سهروردی ۱۲ رکن را ذکر می‌کند. یک رکن باطنی دارد که اولین آنها «سخاوت» است. انسانی به فتوت رسیده که از بخل عبور کرده و به جود و سخاوت رسیده است. دومین مورد «قناعت» است. انسان جوانمرد در زمینه آنچه مربوط به خود هست، زندگی قانعی خواهد داشت.
«عفو و مرحمت» در معرفی سیمای یک جوانمرد بسیار مهم است. «نفی غرور و نخوت» یعنی غرور که زمینه جوانمردی را از بین می‌برد نباید در او دیده شود. همچنین «تواضع» و «توجه کامل به مقام قرب و وصل» یعنی چنان جارو بزنید دل را که تختگاه سلطان عشق شود.
فتوت به شعار و محاسن بلند نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین نوراللهیان با بیان مراحل فتوت، خاطرنشان کرد: فردی که می‌خواهد به فتوت برسد، به شعار دادن و تغییر محاسن و لباس و پوشش نیست. او ابتدا باید در درون نفس خود یک حالت طهارت و پاکی نفس را تمرین کند.
او باید دل را از هرآنچه که ناپسند است تصفیه و همچنین درون را تخلیه کند؛ تا بتواند به صفات برجسته جوانمردی دست یابد. از حضرت رضا (ع) پرسیدند فتوت چیست؟ حضرت می‌فرماید «فتوت این است که تو آسمانی نگاه کنی و به خلق خدا تا می‌توانی نیکی کنی». در واقع یعنی از همه آنچه منیّت و نفس پرستی است فاصله بگیری.
حجت‌الاسلام نوراللهیان در خصوص نشانه‌های تشرف به فتوت گفت: کسانی که بیشتر سعی کرده‌اند فتوت را در درون خود شاخ و برگ بدهند؛ «شَدّ» را نشانه آن دانسته‌اند.
شدّ کمربند همت بستن به دست استادی است که به او شَدّی می گویند. تا شخص مستعد میان بستن شود و بتواند آن گونه که باید در جامعه شناخته و ظاهر شود، این مراسم را یک مراسم مهم می‌دانند و معتقدند از سنن نبی اکرم (ص) است که برای علی بن ابیطالب (ع) این اتفاق توسط پیامبر (ص) افتاد.
وی با اشاره به اینکه در قرآن این واژه چندین بار تکرار شده است، تصریح کرد: در آیه 60 سوره انبیاء آمده وقتی ابراهیم (ع) بت‌ها شکسته و وسیله شکستن بت‌ها را بر گردن بت بزرگ انداخت، حاکم به شدت ناراحت شد و گفت این کار کیست؟
جواب دادند جوانمردی که به او ابراهیم (ع) می گویند. امام صادق (ع) می‌فرمایند که من در جلسه‌ای حضور داشتم و کسانی از شاگردان من بودند و به آنها پیشنهاد کردم که فتوت را معنا کنید. کسانی که در جلسه بودند از جمله سلیمان بن جعفر هذلی گفت «ما به یک جوان فتا می گوییم».
حضرت فرمود، اصحاب کهف سنشان بالا بود ولی قرآن به آنها جوانمرد می‌گوید. کسی که توانسته است مراحل ارتباط و اتصال با پروردگار آفرینش را طی کند در هر سنی که باشد جوانمرد است.
بهترین تعریف فتوت چیست؟
این پژوهشگر مسائل دینی صریح کرد: در روایات در مورد امیرالمؤمنان (ع) هست که «لافتی الّا علی». ابن ابالحدید می‌گوید بهترین تعریفی که من می دانم در مورد فتوت هست این است که «آنچه بر خود نمی‌پسندی بر دیگری نپسند».
این از ویژگی‌های فتوت است که انسان خودبین نباشد و انسانی فکر کند و به جامعه انسانی نگاه خدمت داشته باشد. زینت و جمالی برای انسان برتر از مردانگی و فتوت نیست. اگر انسان توانست نفس و روح و جان خودش را از کارهای کوچک و زشت فاصله بدهد، این معنای فتوت است.
وی تأکید کرد: مدرسه کربلا صحنه فتوت است. تاسوعا و عاشورا عرصه‌ای است که جوانمردانی توانسته‌اند مردانگی و تملک نفس و خصائل پسندیده انسانی را به منصه ظهور بگذارند.
حضرت ابوالفضل (ع) به دریا پا نهاد و خشک لب بیرون شد از دریا؛ فتوت بین، جوانمردی نگر، همت تماشا کن. تاسوعا به نام او محافل برگزار میشود، و نیز احساس و عشق وافر در میان مسلمانان و شیعیان جلوه می‌کند. جلوه‌های فتوت در حضرت قمر بنی هاشم (ع) بسیار فوق العاده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین نوراللهیان گفت: هشتم محرم از طرف لشکر دشمن برای قمر بنی هاشم (ع) یک پیام آمد و دیدند شمر که از قبیله مادر اوست آمده و می‌گوید من یک نامه سر به مهر شده مطمئن آورده‌ام که شما چهار برادری که در کنار حسین (ع) ایستاده‌اید در امان کامل هستید و می‌توانید زندگی راحتی در مدینه داشته باشید.
چنان ابوالفضل العباس (ع) در این صحنه برخورد جوانمردانه‌ای کرد که وقتی برگشت امام او را به صحبت گرفتند و نمی‌خواست گزارش کند. گفت برای من امان نامه آورده بودند و من گفتم دست‌هایی که این امان نامه را آورده بریده باد.
وی اضافه کرد: زینب (ع) خودش نقل می‌کند که من دیدم برادرم سرنیزه به دست گرفته و شمشیر هم در کناش هست و به آن تکیه داده و خوابش برده است و گفتم صدای شیهه‌های اسب دشمن می‌آید و چه تصمیمی باید بگیرید؟
حضرت فرمودند که به برادرم عباس (ع) بگویید که اینجا بیاید. خواهر دوید و برادرش را صدا کرد. حضرت فرمود «سوار شو، جان من فدای تو. تا آنها را ملاقات کنی و بپرسی در پی چه هستند». حضرت قراردادی از آنها آورد که شب جنگ شروع نشود.
جلوه‌های فتوت در شب عاشورا
رئیس سابق سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور یادآور شد: شب عاشورا سیدالشهدا (ع) آن سخنرانی بسیار عجیب، انسانی، مملو از واژه‌های جوانمردی و کرامت نفس را بیان کردند.
نخستین کسی که در آن جلسه بلند شد و فرمود شما را در این بیابان تنها نمی‌گذاریم حضرت ابوالفضل (ع) بود. آنچنان جوانمردی از بیان و کلام آن حضرت شنیده شد که اصحاب یکی یکی بلند شدند و هریک کلمات گران‌بهایی را گفتند. ما این نشانه‌ها را در این انسان بزرگ دیده‌ایم.
وی افزود: عبیدالله بن عباس، پسر ابوالفضل العباس (ع)، روزی آمد امام سجاد (ع) را ببیند. حضرت وقتی او را دیدند فرمودند که یکی از روزهای سخت برای رسول الله (ص) روز احد بود که در آن حمزه عموی پیامبر به شهادت رسید و یکی دیگر از روزهای سخت برای پیامبر اکرم (ص) روزی بود که در موته جعفر بن ابیطالب شهید شد.
ولی عاشورا از همه آن صحنه‌ها سخت‌تر بود. چون 30 هزار نفر حمله کرده بودند. خدا پدرت ابوالفضل (ع) را رحمت کند که او ایثار و جوانمردی را به اوج رسانید و با نفس و جانش از برادرش حمایت کرد. تا اینکه دو دست او قطع شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین نوراللهیان در پایان گفت: قبل از قطع شدن دست سیمای دیگری از جوانمردی بروز می‌کند. آنجا که به دریا پانهاد و خشک لب بیرون شد از دریا، این گونه صحبت کرد «ای نفس، کوچک شو. حسین تشنه است».
وقتی دست‌های ابوالفضل (ع) قطع شده بود باز با واژه جوانمردی از این جهان وداع و به عالم معنا و شهادت پرواز کرد. آنجا هم فرمود حالا که مشک آب هم به زمین ریخته است، برای زنده بودن هیچ گونه انتظار و امیدی ندارم.
