آزادی سیاسی و عدالت در ایران از آرمانهای شهید همت بود

محمد ابراهیم همت در روز ۱۲ فروردین سال ۱۳۳۴ در شهرضای اصفهان بدنیا آمد و در همان شهر نوجوانی خود را با تحصیل گذراند و در سال ۱۳۵۲ دیپلم گرفت و در همان سال هم وارد دانشسرای تربیت معلم اصفهان شد و مدرک فوق دیپلم خود را در سال ۱۳۵۴ اخذ کرد. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت هایی بر ضد رژیم پهلوی داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی  در ایجاد نظم و دفاع از شهر و راه‌اندازی کمیته انقلاب اسلامی شهرستان شهرضا نقش اساسی داشت. او از جمله کسانی بود که سپاه شهرضا را با کمک دو تن از برادران خود و سه تن از دوستانش تشکیل داد. در جریان عملیات خیبر، همچنان که نیروهای ایرانی در برابر ارتش عراق مقاومت می‌کردند هنگامی که همت برای بررسی وضعیت جبهه جلو رفته بود بر اثر اصابت گلولهٔ توپ در نزدیکی‌اش همراه با معاونش اکبر زجاجی، در غروب ۱۷ اسفند ۱۳۶۲ در محل تقاطع جاده‌های جزایر مجنون شمالی و جنوبی کشته شدند.

نکته جالب توجه در مورد محل دفن این سردار شهید این است که قرار بود در قطعه ۲۴ بهشت زهرا دفن شود ولی به اصرار خانواده در زادگاهش و در کنار امامزاده شاهرضا دفن شد. با این حال در (قطعه: ۲۴ ردیف:۷۷ شماره:۵۲۴) بهشت زهرا و در کنار مصطفی چمران، عباس کریمی و رضا چراغی سنگ مزاری برای وی نصب کرده‌اند و بسیاری تصور می‌کنند که او در بهشت زهرا دفن شده‌است.

پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران به مناسبت هفته دفاع مقدس، به سراغ مصطفی همت، فرزند سردار شهید محمدابراهیم همت رفته است تا درباره دغدغه های خانواده همت و آنچه درباره اندیشه ها و نگاههای شهید همت می دانند برایمان بازگو کنند…

 
آقای همت! فکر میکنید امروز چه مسئله ای بیش از مسائل “محمد ابراهیم همت” را آزار می‌دهد؟

اجازه بدهید سوال شما را اینگونه مطرح کنم: اگر شهدا از خاک بر می‌خواستند ، از چه چیزی بیشتر از همه ناراحت می شدند ؟ در این صورت جواب من این است که بیش و پیش از هر چیزی از نامهربانی ها و ناجوانمردی هایی که طی سال های گذشته در حق خانواده هایشان روا گردیده ناراحت می شدند. می توانم با اطمینان بگویم شهدا بیش از هر چیزی عاشق خانواده و همسر و فرزندانشان بودند و اگر می دیدند پس از شهادتشان چه بر آن ها گذشت و برخی چه رفتاری با آنها کردند و چه ها بر سرشان آوردند ، خون گریه می کردند .. شهید همّت کسی است که در آخرین ملاقاتش با خانواده ، با گریه به فرزندان خردسالش می گوید “بابایی باید خیلی بی غیرت باشه که بذاره دست دشمن به شماها برسه” …

 چنین شخصی بیش از هر شخص خانواده دوستی ، نگران خانواده اش بوده و به همین دلیل برای محافظت از خانواده اش حاضر می گردد جان خود را فدا کند . البته این بدین معنی نیست که شهدا فقط برای خانوادهء خودشان کشته شدند ، کما اینکه اگر اینگونه بود مثل خیلی های دیگر براحتی از حضور در میدان جنگ با دشمن متجاوز می گریختند و دست زن و بچه شان را می گرفتند و به کشوری دیگر می رفتند یا در گوشه ای امن از همین خاک پناه می گرفتند . نتیجهء شهادت شهدا ، بیش از خانوادهء خودشان از خانوادهء کسانی حمایت کرد که به جبهه نرفتند و آسیبی ندیدند و امروزه برخی از آن ها بسیار مدعی هستند ..

 

بعد از غم سختی های خانواده ، به نظر بنده عدم تحقق برخی اهداف و آرمان های ایشان مایه ناراحتیشان می شد . یکی از این آرمان ها گسترش آزادی سیاسی و عدالت در ایران بود که امروزه با آرمان های شهدا کم و بیش فاصله دارد . شهدا و اینجا بطور اخص شهید همّت انسان هایی بودند که حتی از جنگیدن با عراق و کشته شدن دشمنشان ناراحت می شدند و آن را برادرکشی می دانستند که البته بدلیل وجود ظالمی همچون صدام ، گریزی هم از آن نبود . اما امروزه متاسفانه تفکری قدرت پیدا کرده که به هموطنانش هم به دیده دشمن خونی می نگرد و در برابر کوچکترین انتقادی صحبت از بگیر و ببند و سرکوب می کند . صاحبان همین تفکر که اکثریت قریب به اتفاقشان سبقه انقلابی و ایثارگری مشخصی ندارند ، به یاران قدیمی انقلاب و دفاع مقدس ، با کوچکترین انتقادی انگ “ضد انقلاب” زدند و می زنند و زمینه زندانی شدن برخی از آن ها را فراهم کردند . حال در نظر بگیرید وقتی با السابقون چنین برخوردی می کنند با دیگران چه ها می کنند .. البته خوشبختانه در انتخابات اخیر قدرت این جریان کاهش پیدا کرد و این جای امیدواری دارد .

 خیلی ها در جامعه به فرزندان شهدا، علی‌الخصوص سرداران شهید دید دیگری دارند. یعنی معتقدند فرزند یک قهرمان مثل “حاج همت” باید لزوما یک قهرمان باشد. با تصوراتی از این قبیل چه می‌کنید؟

 به نظرم ارتباطی با هم ندارد . البته بنده میتونم عرض کنم نه یک قهرمانم نه یک فرد عادی . فرزند شهید شدن یک شرایطی در پی دارد که فرزند شهید را از افراد عادی متفاوت می کند . شما همیشه زیر ذره بینید ، خیلی جاها باید به دلیل ظلم های کلامی و عملی احتمالی برخی ، این فرزند شهید بودن را مخفی کنید . در صورت انجام کوچکترین اشتباهی بدلیل فرهنگ غلط موجود ، اشتباه شما به کل خانواده های ایثارگران تعمیم داده میشود . اگر به پست و مقامی برسید خیلی ها آن را می گذارند به حساب فرزند شهید بودن.

 آیا درباره یک فرد عادی هم اینگونه قضاوت می گردد ؟ حال اگر فرزند “شهید همّت” باشید چنین مواردی افزایش بسیار بیشتری پیدا میکند . خیلی ها را شما نمی شناسید اما اغلب افراد شما را می شناسند و اعمال شما را تحت نظر دارند . اسم پدرتان همه جا شنیده می شود و در چندین شهر اسمش روی بزرگراهها و موسسات مختلف قرار گرفته و این امر نامهربانی های برخی را در پی دارد و با کوته نظری بیش از حدشان ، اسم این بزرگراهها و موسسات را که می بینند نتیجه می گیرند که به شما امکانات زیادی تعلق گرفته !!! حال چگونه به این نتیجه می رسند الله اعلم… یا مثلا برخی سعی می کنند با نزدیک شدن به شما از امتیازی که فکر میکنند حکومت به شما میدهد سوء استفاده کنند و رانتی بدست آورند !!! با این قبیل مسائل بارها مواجه شدم و این برخوردها اعتماد آدمی را به دیگران کاهش می دهد. بنا بر همین موارد من خودم را یک شخص عادی هم نمی دانم . شخص عادی زندگی راحت تر و آرامش فکری بسیار بیشتری دارد .

 فکر می‌کنید چه خصلتی از حاج همت را از ایشان به ارث برده اید؟

 شهید همّت همچون دیگر شهدا ، در کلام و اعمالش صداقت داشت . اگر دم از شهید و شهادت می زد واقعا به شهید و شهادت عشق می ورزید و دنبال سوء استفاده نبود ؛ اینگونه نبود که جوانان مردم را بفرستد زیر رگبار گلوله و توپ و خمپاره و خودش در گوشه ای امن و امان بنشیند . بدلیل همین صداقت می بینید فرمانده یک لشگر در خط مقدم حاضر می شود و جانش را فدا می کند.

 بنده هم سعی میکنم در گفتار صداقت داشته باشم . اغلب تا وقتی به چیزی واقعا اعتقاد نداشته باشم سعی میکنم آنرا به زبان نیاورم و البته این بدین معنی نیست که همیشه در این کار موفق بوده ام و دچار خطا نشده ام .

 در حال حاضر چه کسی از همه بیشتر شما را به یاد پدرتان می اندازد؟

 بنده در زمان شهادت حاجی ، دو ماه بیشتر سن نداشتم ، بنابراین هر چه در مورد حاجی می دانم بنابر شنیده هاست . اگر بخواهم بر مبنای این شنیده ها قضاوت کنم فردی که شباهت زیادی با شهید همّت داشته باشد در خاطرم نیست

 آقای همت! در بین نسل های مختلف، علی الخصوص نسل جوان ما دیده می شود که ابراز علاقه و عشق نسبت به شهید همت می شود. در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی زیر عکس های شهید همت ابراز علاقه ها و ارادت های صادقانه و پر شوری دیده می شود.  نکته مهم این است که این ابراز علاقه ها و احترام ها در فضای رسمی هم نیست که شائبه بهره برداری و سوء استفاده داشته باشد. به نظر شما دلیل این نوع رویکرد و اقبال به امثال شهید همت چیست؟

 در تمام ملت ها به خصوص در کشورهای پیشرفته ، سربازان کشته شده دارای ارزش و احترام هستند . حالا چه این سربازها در یک ارتش متجاوز مثل آمریکا و آلمان نازی باشند ، چه در یک ارتش متدافع با اهداف مقدس مثل ارتش و سپاه جمهوری اسلامی ایران .

  بنابراین یک بعد این دوست داشتن و محبوب بودن بین مذهبی و غیر مذهبی بر می گردد به همین نکته . بالاخره هر انسان با انصافی برای کسانی که در راه دفاع از مردم کشورش و جلوگیری از اشغال و تجزیهء خاک کشورش کشته شدند ، ارزش و احترام قائل است . البته باید این نکته را متذکر شوم که این ارزش و احترام به نفع آیندهء خود ملت هاست . اگر ما به کسانی که ایثار و از خودگذشتگی به خرج دادند و جان و سلامتیشان را به خطر انداختند و دوری موقت یا دائم از خانواده را به جان خریدند ، احترام نگذاریم و از آن مهمتر امکانات پشتیبانی از خانواده های آن افراد را فراهم نکنیم ، متعاقبا در جنگ های بعدی افراد کمتری حاضر می گردند جان خود را به خطر بیندازند و برای دفاع از میهن و مردم آنچنان ایثارگری کنند  این یک امر حتمیست ..

 بعد دیگر این محبوبیت ، همان اهداف و ارزش های مقدس و اسلامی هستند که در بین قشر مذهبی ملاک هست و شهدا برای اقشار مذهبی بدلیل اهداف والای دینی مثل دفاع از اسلام و مسلمین و … از جایگاه مقدسی برخوردارند. بنابر این دلائل تمام شهدا و جانبازان و آزادگان دارای ارزش و احترام و محبوب هستند .

 اما باز هم در تمام دنیا ، در بین تمام کشته شدگان ، فرماندهان ارشد ارتش ها محبوبیت بیشتری دارند . چه اینکه دیگر سربازان و کشته شدگان ، تحت فرمان این فرماندهان بودند و خیلی اوقات آن ها را الگوی خود می دانستند و می دانند . در ایران هم به همین ترتیب امثال شهید بروجردی و شهید خرازی و شهید چمران و شهید همّت و … الگو و اسوهء دیگر شهدا و رزمندگان بودند ؛ همین هم یکی از دلائل دیده شدن و گفته شدن بیشتر از این شهداست . از این امر جهان شمول که بگذریم ، شهدای ما و متعاقبا شهدای شاخص ما خصوصیات اخلاقی و دینی خاص خود را داشتند که آن ها را از کشته های کشورهایی مثل کشورهای غربی کاملا متمایز می کند . خصوصیاتی مثل افتادگی و فروتنی آن عزیزان و سجایای اخلاقی اسلامی که نمونه هایش را در تعریف شخصیت بزرگان دینی و ائمه معصومین بیان کرده اند ، حاضر شدن یک فرماندهء لشگر در خط مقدم جبهه و اسلحه بدست گرفتن و جنگیدن در کنار سربازان و دل رحم بودن آن ها و نگاه دینی شان به مسائل که باعث می شد از جنگیدن با عراقی هایی که برادران دینی شان می دانستند زجر بکشند و … این ها چیزهاییست که در اغلب کشورها و ارتش ها نمونه اش را پیدا نمی‌کنید.

 نام شهید همت برای شما احساس مسئولیت و حس وظیفه می‌آورد یا حس غرور؟!

 فکر کنم هر دو مورد را در پی دارد. احساس غرور از اینکه پدری داشتم که به خاطر ناموس و فرزندان خودش و دیگر هموطنانم و نیز برای حفظ خاک وطن و دینش جانش را فدا کرده و احساس مسئولیت هم متعاقبا به دلیل همان زیر ذره بین بودن که عرض کردم، در پی دارد .

 از مرحوم شهید همت به یادگاری چیزی دارید؟

 بله . یک سری لباس های نظامی و غیر نظامی و آلبوم عکس دست چین خود حاجی در اختیارمان است. وصیت نامه ایشان هم در اختیار ما بود اما توسط فردی از آشنایان به بهانه خواندن و کپی گرفتن ، امانت گرفته شد اما دیگر پس نیاورد ..

 عکس های زیادی از شهید همت به یادگار مانده  است. از میان این عکس ها کدامیک بیشتر برای شما به یادماندتی است؟

آدمی وقتی در آن سن پایین پدرش را از دست بدهد و فرصت دیدنش را پیدا نکند ، تک تک عکسهای پدر را دوست می دارد و از دیدن هر عکسی که قبلا ندیده ، خوشحال می شود

اما مثلا عکس دوستانه ای که ایشان با یکی از شهدای هموطن سنی (شهید باباخاص) گرفته اند ، عکس آموزنده ایست برای برخی که بر طبل دشمنی شیعه و سنی میکوبند .

عکس های سفر حج که به همراه جاوید الاثر “حاج احمد متوسلیان” گرفته اند هم برایم خیلی خاص است
برخی که سابقه روشنی در انقلاب و جنگ نداشتند به یاران انقلاب انگ «ضد انقلاب» می زنندگفتگو با مصطفی همت، فرزند سردار شهید محمدابراهیم همت؛