یادی از آیت‌الله میرزا ابوالمعالی کلباسی؛ اندیشمندی که از شدت مطالعه و نوشتن به بیماری قلبی دچار شد
آیت‌الله میرزا ابوالمعالی کلباسی در همه اوقات به تفکر و نوشتن مشغول بود به طوری که بیماری قلبی گرفت. او ۷۰ کتاب نوشت اما نسل جدید شناخت چندانی از او ندارند.
یکی از مشهورترین و در عین حال زیباترین تکیه‌های موجود در تخت فولاد اصفهان، تکیه ابوالمعالی کلباسی است.
این تکیه مربوط به دوره قاجاریه است و پس از وفات علامه فقیه آیت‌الله آقامیرزا ابوالمعالی محمد (متوفی به سال ۱۳۱۵ قمری) توسط داماد او به شکل هشت ضلعی احداث شد.
ویژگی مهم این تکیه پنجره‌های شبکه‌ای آجری آن است که در نهایت زیبایی و ظرافت ساخته شده‌اند.
تکیه ابوالمعالی از جنوب به تکیه ملأ اسماعیل خواجویی و از غرب به تکیه میرزا جهانگیرخان قشقایی در تخت فولاد اصفهان می‌رسد.
در این تکیه بجز آیت‌الله میرزا ابوالمعالی کلباسی، دو پسر او یعنی میرزا ابوالمهدی کلباسی و میرزا جمال الدین کلباسی و همچنین حجت‌الاسلام آقا سید زین العابدین رضوی خوانساری (که از جمله بزرگان مستجاب الدعوه و صاحب کرامات بود)، سیدمحمد رضوی خوانساری و سید بهاالدین رضوی (پسر سید محمد که از آزادی خواهان جنبش بیداری ایرانیان بود) مدفونند.
متاسفانه شناخت نسل جدید از بزرگان مدفون در این تکیه، بویژه آیت‌الله میرزا ابوالمعالی بسیار اندک است و شاید هم هیچ شناختی وجود ندارد.
این در صورتی است که مرحوم میرزا از بزرگان اندیشه بود و ویژگی‌های خاصی داشت. او ۷۰ کتاب نوشت که حتی پژوهشگران برای تصحیح و چاپ و شرح آثارش حرکتی نکرده‌اند. توگویی که انگار آن ۷۰ اثر اصلاً وجود خارجی نداشته‌اند.
میرزا ابوالمعالی کلباسی که بود؟
آیت‌الله میرزا ابوالمعالی کلباسی فرزند علامه حاج محمد ابراهیم کلباسی بود. در برخی منابع از جمله «تذکره القبور» شیخ عبدالکریم گزی نقل است که او در همه اوقات به تفکر و نوشتن مشغول بود.
حتی اگر در حمام و وقت استحمام نیز به یک مساله علمی می‌رسید، به رختکن می‌آمد و آن را می‌نوشت و دوباره به حمام باز می‌گشت.
تا آنکه به روایت کتاب «تخت فولاد» سید احمد عقیلی از زیادی تفکر و مطالعه به خصوص در علم اصول به ضعف قلب مبتلا شد و تا آخر عمر با این درد همراه بود.
همانطور که اشاره شد از وی حدود ۷۰ کتاب و رساله در موضوعات فقهی، اصولی، رجالی و… برجای مانده که برخی از آنها به صورت بسیار محدود رنگ انتشار به خود دیده‌اند.
او شاگردان مهمی نیز بجز دو پسرش تربیت کرد که از جمله آیت الله العظمی بروجردی است. شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی را نیز از شاگردان او معرفی کرده‌اند.
یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایش «بشارات در علم اصول» است که سه مجلد دارد. «رساله در استشفا به تربت حضرت سیدالشهدا» نیز از دیگر تالیفات مهم اوست که برخی بر این عقیده‌اند علامه ابوالمعالی آن را در سنین پایین به مرحله نگارش درآورده است.
«شرح کفایه سبزواری»، «رساله در احوال شیخ بهایی»، «جبر و تفویض»، «رساله در کیفیت زیارت عاشورا» و «مجموعه الرسایل» شامل پانزده رساله در موضوعات علمی مختلف، از دیگر آثار اوست.
شیخ آقا بزرگ تهرانی در «الذریعه الی تصانیف الشیعه» کتابی با عنوان «رساله در تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (علیه‌السّلام)» را نیز از او دانسته است.
در باب فضایل اخلاقی میرزا ابوالمعالی کلباسی
روایت کرده‌اند که آیت‌الله ابوالمعالی در نماز واجبش تعقیبات را با تاکید بسیار اقامه می‌کرد. او عادت داشت که پس از نماز مغرب و عشا به تعقیب و زیارت و سجده بپردازد. پس از نماز صبح نیز تا دو ساعت پس از طلوع آفتاب هم به تعقیبات این نماز مشغول می‌شد.
شیخ عبدالکریم گزی نوشته است: «نقل است که مجلس آن مرحوم مصداق حدیث حواریین و عیسی مسیح (ع) بود که عرض کردند: با که مجالست کنیم؟ پیامبر فرمودند: با کسی که دیدار او شما را به یاد خدا اندازد، گفتار او در علم شما افزاید و کردار او شما را مایل به آخرت کند.»
تا سال‌ها پیش علما و مردم عادی معمول بود که هرکسی سر قبر آقا میرزا ابوالمعالی برود و چهل بار سوره حمد بخواند به حاجت و مطلبش می‌رسد.
بویژه درباره این موضوع مرحوم آیت‌الله صافی اصفهانی روایت‌های شگفت انگیزی را نقل کرده‌اند که جملگی از کرامات مرحوم آیت‌الله ابوالمعالی کلباسی حکایت دارند.
مرحوم میرزا فرزندان برجسته‌ای نیز تربیت کرد و وجود همین فرزندان نیز یکی دیگر از دلایل ماندگاری نام اوست. میرزا ابوالمهدی از فقها و علمای برجسته اصفهان بود و بویژه در علم رجال و درایه نظیر نداشت.
آقا میرزا جمال الدین کلباسی نیز یگانه دوران بود. اصفهانی‌ها از او و برادرش به لحاظ زهد و تقوا به سلمان و ابوذر یاد می‌کردند.
آقا جمال الدین نیز مانند پدر و برادرش مؤلف کتاب‌های مهمی از جمله «تلخیص الهیه» و «اصول فقه» بود و نماز جماعتش نیز از زبده‌ترین جماعات اصفهان به حساب می‌آمد.
برای تربیت نسل جدید و دادن الگو به آنها نیاز است که درباره آیت‌الله میرزا ابوالمعالی و فرزندانش، پژوهش‌هایی صورت گیرد. باید مورخان به زندگی این عالمان بپردازند و رسالت خود را انجام دهند. زندگینامه علما در دوره‌های مختلف تاریخی تماماً درس است. آیا توانسته‌ایم این درس‌ها را مکتوب کرده و در اختیار همگان قرار دهیم؟
رحمت الله علیه