سیدجواد میری: ابن سینا لذت زندگی را در درکِ قوه ادراک انسان تعریف کرده است

سیدجواد میری با بیان اینکه فیلسوفان و حکماً تلاش دارند مفصل بندی عقلی و نظری به انسان ارائه دهند، گفت: معنای زندگی از منظر عقلی، کار فیلسوفان است و سقراط می‌گوید زیستی که بهمراه اندیشه نباشد، حیاتی انسانی نیست.

وی در این باره نظریه ابوعلی را اینگونه تشریح کرد: او سعادت را مطلوب به ذات و غایت لذاته معرفی می‌کند و آن را شرط لازم و کافی برای معنادار شدن زندگی می‌خواند.

میری با طرح این پرسش که اساساً لذت به چه معناست، ادامه داد: ابن سینا لذت را به مانند یک مفهوم، به صورت ادراکِ حضوریِ قوه مدرکه فرد تعریف می‌کند که کمال خیر در ذهن آن فرد به شمار می‌رود و البته این کمال و خیر به صورت ادراک حضوری است. ابوعلی سینا دو ساحت خیر و کمال را از عوامل بنیادین در مفهوم لذت می‌داند.

همچنین مهدی کمپانی زارع، کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی با اشاره به اینکه انسان در ساحت حس، خیال و وهم و عقل، لذت‌های متفاوتی را درک می‌کند، گفت: سلسله مراتب لذت اینگونه است که با ادراک حسی نظیر خوردن و آشامیدن، خیالی مانند پیروز شدن در یک مسابقه، وهمی همچون فکر کردن به آرزوها و عقلی که بر آمده از حقایق هستی احساس می‌شود.

وی ادامه داد: ملاصدرا می‌گوید لذت از جنس حضور عقلی است و با این توضیح، باید گفت انسان هر چه کمال یافته تر باشد، با لذت‌های متعالی و کامل‌تری روبرو است و اینجاست که انسان زندگی دیگری خواهد داشت.

کمپانی زارع این مثال را با ذکر کلامی از مولانا تکمیل کرد: او می‌فرماید اکثر انسان‌ها به دلیل ماندن در ساحت حس و خیال و وهم و نرسیدن به عالم عقل و عشق، نوعی مرگ باطنی را تجربه کرده و به خطا، آن را زندگی می‌پندارند.

وی افزود: مولانا می‌فرمود آیا تا به حال افرادی را دیده‌اید که یک گور را درون خود داشته باشند؟ بسیاری مواقع افرادی را می‌بینیم که به دلیل افتادن در ملال خوردن و حس و جمع آوری مال به افرادی بدل شده‌اند که زندگی خوبی ندارند و حتی اگر قرآن می‌خوانند، جان کلام خدا را به دست نمی‌آورند.

در ادامه این گفتگوی رادیویی حجت الاسلام سیدمحمد ثقفی، استاد جامعه شناسی با اشاره به تقسیم بندی اخلاقی از لذت و الم اظهار کرد: در اینجا بحث سعادت و شقاوت مطرح می‌شود و این نکته را فارابی در مدینه فاضله مطرح می‌کند.

وی افزود: لذت و الم در باب اخلاق از سوی خواجه نصیرالدین تعریف شده و آنچه ملایم نفس است به لذت تعبیر شده و آنچه منافع نفس است و فرد از ان در رنجش است را به عنوان الم می‌دانند.

حجت الاسلام ثقفی خاطرنشان کرد: برای لذت‌های حسی یکسری لذت‌های زودگذر به کار برده می‌شود اما در تقسیم بندی لذت روحی که دوام دارد و توأم با توجه است، علم و حضور رخ داده و بدین مفهوم است که فرد به نعمت وجود خود توجه کند و در حقیقت و به تعبیر قرآن به بصیرت می‌رسد.

وی افزود: لذت‌هایی نظیر خوردن و خوابیدن زود گذر است، اما لذتی مانند عیادت از یک دوست و رفع نیاز مادی اشخاص، لذتی ادامه دار پدید می‌آید چرا که هرگاه این مهم در نظر انسان نقش بندد، گویی همان حالت اولیه تکرار شده است.