نگاه ابزاری مدرن به مصادره تاریخ فکر دینی مشروطه
به نظر موسی نجفی، رجوع به تاریخ فکری گذشته امری پسندیده است و نورافکنی که حوزه اندیشه در آینه تاریخ می‌اندازد بی‌شک آینده را روشن‌تر می‌بیند؛ به شرط آنکه از تاریخ ابزاری به «تاریخ‌نگاری و تاریخ‌اندیشی» رسیده باشد.
موسی نجفی، تاریخ‌پژوه و عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در یادداشت کوتاهی به بررسی نگاه ابزاری مدرن به مصادره تاریخ فکر دینی مشروطه پرداخته است که متن از نظر می‌گذرد؛
«شکی نیست که مکتب نجف و اندیشه سیاسی آیات عظام آخوند خراسانی و علامه نایینی و سایر بزرگان مشروطه‌خواه از افتخارات شیعه و در سیر اندیشه سیاسی اسلامی معاصر بسیار مهم است.
اما کسانی هستند که می‌خواهند با تمسک به این جریان نوعی راه جدید در برابر انقلاب اسلامی و آرای امام خمینی ایجاد کنند؛ (البته تضارب آرا در حوزه‌ها بین علما و طلاب امری مرسوم است، ولی نه استفاده گزینشی سیاسی!) غافل از اینکه طرح جامعه مدنی مشروطه یک قرن قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران صورت پذیرفته است و در سیر تکاملی اندیشه و فقه شیعه متعلق به گذشته بوده و ناظر به آینده نیست.
البته جریان ابزاری کردن تاریخ علی‌رغم همه شعارهای مدرن و دموکراتیک و اصلاح‌طلبانه امروزی‌اش به جای گفتمان و مناظره واقعی مفید (با این طراحی باطناً سیاسی و ظاهراً فرهنگی – نظری) نوعی تاریخ‌سازی و ارتجاع و دو قطبی‌نمایی را در فقه و روحانیت و قرائت شیعه ترویج می‌کنند.
در مقابل جریان مذکور البته تفکر تحلیل تاریخی عمیق‌تری وجود دارد که مشروطه و مشروعه را توأمان متعلق به جریان بیداری اسلامی دانسته و هر دوی این تفکرات را در افق بیداری اسلامی به عنوان ریشه انقلاب اسلامی بررسی و واکاوی می‌کند.
رجوع به تاریخ فکری گذشته امری مستحسن و پسندیده است و نورافکنی که حوزه اندیشه در آینه تاریخ می‌اندازد بی‌شک آینده را روشن‌تر می‌بیند؛ به شرط آنکه از تاریخ ابزاری به تاریخ‌نگاری و تاریخ‌اندیشی رسیده باشد.»
