جوادی آملی: فیلسوف کسی است که توحیدی و خدامحور باشد

در اختتامیه ششمین ویژه برنامه‌های بزرگداشت علامه طباطبایی، بیستمین گردهمایی اعضای مجمع عالی حکمت اسلامی و یازدهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی با سخنرانی آیت الله جوادی آملی بصورت مجازی برگزار شد.

آیت الله جوادی آملی ضمن گرامیداشت ایام حضور حضرت معصومه (س) در قم و همچنین سالگرد ارتحال علامه طباطبایی (ره)، اظهار کرد: جا دارد که از زحمات، خدمات و فعالیت‌های مجمع عالی حکمت اسلامی در جهت رشد و گسترش علوم عقلی تقدیر و تشکر داشته باشیم.

وی با اشاره به فضای خوب امروز جامعه علمی کشور در حوزه علوم عقلی بیان کرد: در گذشته بی مهری‌های زیادی نسبت به علوم عقلی صورت می‌گرفت ولی امروز در متن نعمت هستیم و هیچ عصری اینگونه نبوده است که معارف اسلامی و علوم عقلی مورد حمایت باشد. بنابراین فضای علوم اسلامی به ویژه علوم عقلی در کشور برای رشد و گسترش مهیا شده که تاکنون چنین شرایطی نداشتیم که باید از این ظرفیت استفاده کنیم، و دلیل آن هم حمایت حکومت از معارف اسلامی و علوم عقلی است و هرگاه دستگاه حکومت با معارف اسلامی و علوم عقلی هماهنگ بود مردان بزرگ رشد کرده‌اند و خواهند کرد.

آیت الله جوادی با اشاره به حمایت اهل بیت علیهم السلام از علوم عقلی تصریح کرد: مهربانی اهل بیت با علوم عقلی سبب رشد علوم عقلی شد و هرگز اهل بیت علیهم السلام از ترجمه متون فلسفی به عربی جلوگیری نکردند و شاگردانشان را در مسیر عقلی قرار دادند. لذا اگر بغداد در مقطعی محور علوم عقلی شد بدان دلیل بود که امام صادق و امام باقر علیهما السلام شاگردانشان را عقلی باور آوردند و علوم عقلی بوسیله شاگردان آنها رشد کرد.

آیت الله جوادی با اشاره به گسترش علوم عقلی در ایران اسلامی بیان کرد: بعد از گسترش علوم عقلی در بغداد با حضور کندی که یک فیلسوف عرب بود و در سال ۲۶۰ ق وفات کرد، ایران با وجود شخصیت‌هایی چون فارابی، ابن سینا، ملاصدرا و … محور فلسفه قرار گرفت و رشد کرد و اوج جریان عقل گرایی را در عصر صفویه با فیلسوفانی چون میرداماد، شیخ بهایی و ملاصدرا و… شاهد هستیم و در حال حاضر اگر ایران به لحاظ علوم عقلی از خیلی از کشورها و مراکز بالاتر است و دهها برابر بالاتر از زمان صفویه است بدان جهت هست که یک روحانی (مقام معظم رهبری) که خودش فلسفه خوانده و مجمع ما هم زیر مجموعه ایشان است، رهبری این نظام را بر عهده دارند و از این نعمت بالاتر چه می‌تواند باشد؟ رهبر معظم انقلاب اسلامی و برادر بزرگشان که از شاگردان علامه طباطبایی بودند و من در درس علامه ایشان را می‌دیدم، تاکید دارند که علوم عقلی را زنده کنید، چرا که خود اهل فلسفه هستند و بر لزوم و گسترش فلسفه توجه جدی دارند چنان که فرمودند باید فلسفه را احیا کنیم و اگر این کار را نکنیم دیگرانی که صلاحیت آن را ندارند، شاید به گونه‌ای نامناسب دنبال گسترش فلسفه و علوم عقلی بروند.

آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه برگزاری درس فلسفه و کلام و حکمت و امثال آن در حوزه لازم است ولی کافی نیست بیان کرد: باید بکوشیم تا فیلسوف شویم و فلسفه یعنی شناخت انسان نسبت به خودش تا بدین وسیله بتواند به شناخت خدا برسد و ما اگر توانستیم به مرحله شناخت برسیم می‌توانیم خود را فیلسوف بدانیم، فیلسوف کسی است که توحیدی و خدامحور باشد.

این مفسر قرآن خطاب به اساتید علوم عقلی مطالب مهمی را توصیه و بیان کرد: همچنان که اساتید و بزرگان ما می‌فرمودند یک کتاب را بیش از دوبار تدریس نکنید چون باید تدریس و بیان مطلب برای خود استاد هم تازگی و فایده داشته باشد، لذ از شما اساتید علوم عقلی همین درخواست را دارم که هر کتابی را بیش از دو بار تدریس نکنید و پس از یکی دو دوره تدریس هر کتاب، تدریس را کمتر و کرسی تدریس را به شاگردان برجسته خود واگذار کنید، و خود شما اساتید دو به دو بر آرای حکمای بزرگ همچون کندی، فارابی، ابن سینا، میرداماد و … بصورت تخصصی متمرکز شوید و بررسی و تحقیق کنید، چرا که به عقیده من آرا این فیلسوفان بزرگ هنوز نیازمند کار دقیق پژوهشی است، از این رو شما اساتید به طور ویژه بر روی آثار و اندیشه‌های این بزرگان و فلاسفه متمرکز شوید و کار کنید و آرای ایشان را به صورت دقیق استخراج تا بتوان از این ذخیره پر گهر بهتر استفاده کنیم.

وی توجه به آثار و آرای میرداماد را ضروری دانست و تأکید کرد: در حال حاضر رجوع ما به آثار و کتاب‌های ملاصدرا اصلی است و رجوع به آثار و کتاب‌های سایر فلاسفه ضمنی است، تلاش کنید و این کار صورت گیرد که رجوع به آثار و کتاب‌های مرحوم میرداماد هم اصلی باشد نه ضمنی.

آیت الله جوادی در ادامه سخنان خود با اشاره به شخصیت والا و برجسته علامه طباطبایی (ره) خاطرنشان کرد: علامه صرفاً نباید به تدریس چند کلمه از فلسفه و اسفار و یا تفسیر قرآن در حوزه شناخته شود، بلکه او کسی بود که در اوج شناخت نفس و خدا قرار گرفته بود تا جایی در تمام مدت عمرش جز خدا در اندیشه‌اش چیز دیگری نبود. در معرفت والای علامه طباطبایی (ره) همین بس که وقتی به اوج می‌رسد و استادی تمام عیار می‌شود تازه متوجه می‌شود هرچه هست در حرم کریمه اهل بیت علیهم السلام است و افطار روزه‌اش، بوسه بر ضریح نورانی حضرت معصومه (سلام الله علیها) بود، بنابراین اگر می‌خواهیم فیلسوف باشیم باید این چنین افرادی را اسوه و الگوی خود قرار بدهیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: علامه طباطبایی (ره) در حوزه فلسفه دارای نظرات و آرا دقیق، علمی و کاملی بود که تا آن روز کسی به آنها نرسیده بود، و در نهایت توانست حکمت متعالیه را حیاتی دوباره ببخشد.

آیت الله جوادی آملی در پایان ضمن تشکر از فعالیت و برنامه‌های مجمع عالی حکمت اسلامی بیان کرد: مجمع عالی حکمت اسلامی مائده الهی است و رسالت ما این است که فیلسوف باشیم و فیلسوف کسی است که توحیدی باشد و باید بتواند جامعه را توحیدی اداره کند.

در ابتدای این جلسه که چند نفر از اعضای هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی حضور داشتند، آیت الله غلامرضا فیاضی رئیس هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی ضمن تشکر از عنایت، حمایت و هدایت‌های آیت الله العظمی جوادی آملی گزارشی از فعالیت‌های مجمع عالی حکمت اسلامی ارائه کرد.

وی با اشاره به برگزاری جلسات گروههای علمی و نشست‌های تخصصی بیان کرد: مجمع عالی حکمت اسلامی در حقیقت مسؤولیت خود را ارتقا و توجه کمی و کیفی به علوم عقلانی از جمله فلسفه، کلام و علوم مرتبط با آن می‌داند و حوزه علمیه نیز مجمع عالی حکمت را در این حوزه به رسمیت پذیرفته است.

وی با اشاره به سامان دهی امور آموزشی علوم عقلی حوزه افزود: شورای عالی حوزه‌های علمیه ابلاغ کرده است که تمام اساتیدی که علاقه به تدریس علوم عقلی در فضای حوزه دارند، باید توسط مجمع عالی مورد تأیید قرار بگیرند و همین مسأله نشان دهنده اهمیت کار این نهاد است. لذا کسانی که از طرف مجمع تأیید می‌شوند می‌توانند کرسی تدریس علوم عقلی را برگزار کنند، همچنانکه برای سال تحصیلی جدید در قم و برخی استان‌هایی که شعب مجمع فعال است ده‌ها کرسی تدریس علوم عقلی با سامان دهی و حمایت مجمع عالی حکمت اسلامی در حال برگزاری است.

آیت الله فیاضی یکی از برنامه‌های مجمع عالی حکمت اسلامی را برگزاری برنامه‌هایی در ایام ارتحال علامه طباطبایی بیان کرد و افزود: امسال علاوه بر قم در چند شهر دیگر هم برنامه داشتیم و امسال با توجه به شرایط کرونا برنامه‌ها را بصورت مجازی برگزار کردیم.

محمد باقر خراسانی مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی و دبیر ششمین ویژه برنامه بزرگداشت علامه طباطبایی نیز در این جلسه به ارائه گزارش برگزاری ویژه برنامه‌های علامه طباطبایی پرداخت و بیان کرد: از سال ۱۳۹۴ و در ایام ارتحال علامه طباطبایی ویژه برنامه‌هایی از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی طراحی و برنامه ریزی شد که تاکنون ۵ دوره برگزار شده است و امسال (۱۳۹۹) ششمین ویژه برنامه بزرگداشت علامه طباطبایی را از ۱۷ لغایت ۳۰ آبان برنامه ریزی کردیم که به لطف خدای متعال و عنایات اهل بیت علیهم السلام برنامه‌ها براساس برنامه ریزی صورت گرفته انجام و برگزار شده است.

وی افزود: امسال با توجه به شرایط کرونا و سخت‌تر شدن برنامه ریزی، اما بحمدالله برنامه‌ها به لحاظ کمّی از رشد خوبی برخوردار بود و ۲۱ برنامه در قم، تهران، اصفهان، شیراز و تبریز برگزار شد که ۱۷ برنامه تخصصی، ۳ نشست علمی عمومی و ۱ گردهمایی اساتید علوم عقلی برگزار شد.

خراسانی با اشاره به شش دوره ویژه برنامه بزرگداشت علامه طباطبایی تصریح کرد: در شش دوره بزرگداشت ۸۰ ویژه برنامه برگزار شده که مجموعه مباحث در قالب کتاب یاد نامه علامه طباطبایی منتشر می‌شود و تاکنون ۴ دفتر از این کتاب چاپ و دفتر پنجم که مربوط به پنجمین ویژه برنامه در سال ۱۳۹۸ می‌باشد، فرایند آماده سازی و اخذ مجوز انجام شده است و ان شاالله تا دوهفته دیگر برای چاپ ارسال خواهد شد.

دبیر ویژه برنامه بزرگداشت علامه طباطبایی در خصوص برنامه‌های آینده افزود: دبیرخانه دائمی بزرگداشت علامه طباطبابی در مجمع عالی حکمت اسلامی فعال شده است، ضمن اینکه سال ۱۴۰۰ چهلمین سالگرد ارتحال علامه طباطبایی می‌باشد و از سال قبل مصوب گردید در چهلمین سال ارتحال کنگره بین المللی بررسی ابعاد علمی و شخصیتی علامه طباطبایی از سوی مجمع حکمت اسلامی و با همکاری سایر مراکز حوزوی، دانشگاهی، علمی و فرهنگی کشور برگزار شود و البته چند سالی است که پیگیری‌های متعدد را داشته و داریم تا روز ۲۴ آبان را به عنوان روز حکمت اسلامی در تقویم جمهوری اسلامی ثبت کنیم که در این زمینه دعا بفرمایید تا مشکلات برطرف شود.

خراسانی با اشاره به گردهمایی اساتید علوم عقلی بیان داشت: دهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی سال قبل در بیت حضرت علامه طباطبایی برگزار شد و اساتید علوم عقلی در آن برنامه از بیانات حضرتعالی بهره مند شدند و امسال به دلیل شرایط خاص کرونایی امکان برگزاری جلسه حضوری نبود لذا تصمیم بر برگزاری مجازی یازدهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی گرفته شد که امروز توفیق داریم در محضر حضرتعالی باشیم و اساتید نیز بصورت زنده این برنامه را مشاهده و و بیانات حضرتعالی بهره مند خواهند شد.

دبیر ششمین ویژه برنامه بزرگداشت علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: در چند ماه اخیر دو نفر از اعضای پیوسته مجمع عالی حکمت اسلامی را از دست دادیم؛ آیت الله شیخ حسن ممدوحی و ابراهیم علیپور که در یازدهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی نام و یاد آنها را گرامی می‌داریم.