دولت تدبیر و امید فشارهای محفلی بر دانشگاه را نخواهد پذیرفت

مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها، مراکز پژوهشی و فناوری صبح دوشنبه با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی، رییس جمهوری اسلامی ایران در دانشگاه تهران برگزار شد.

متن کامل سخنان دکتر روحانی در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاهها ، مراکز پژوهشی و فناوری به شرح زیر است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین والصلاه والسلام علی سید الانبیاء و المرسلین، محمداٍ و آله الطاهرین و علی صَحبه المنتجبین
احساس من در این جمع شکوهمند یک احساس رسمی به عنوان رییس‌جمهور ملت بزرگ ایران نیست؛ احساس من همچون احساس یک دانشجوی این دانشگاه است.
در آغاز کلامم می‌خواهم درود و سلام خودم بر همه اساتید بزرگ و بر همه شهیدان، همه مبارزین این دانشگاه در دوران نهضت اسلامی، هدیه و نثار کنم، به امام بزرگوار که راه نهضت و استقلال و آزادگی را به ما آموخت و به رهبر معظم انقلاب که مسیر امام راحل و هدایت‌های آن امام بزرگوار را برای هدایت جامعه ادامه داد.
دانشگاه تهران، حلقه وصل سنت آموزشی گذشته و جدید است. همانطور که می‌دانید در آغاز کار این دانشگاه بویژه در علوم انسانی، اساتید بزرگی بودند که از حوزه‌های علمیه به این مرکز علمی هجرت گزیدند. در نسل‌های بعدی، اساتیدی همچون شهید مطهری، بهشتی و در نسل بعد، طلابی همچون بنده که به این مرکز علمی آمده و توانسته‌ایم بهره و استفاده ببریم. دانشگاه تهران به عنوان مرکزی مطرح است که نه تنها تولید علم کرد، بلکه احساس مسئولیت سیاسی و اجتماعی را نیز در جامعه دیروز و حتی در جامعه امروز، نشر داده و خواهد داد.
حضور در این جمع برای من افتخارآمیز است که دمی پیش دانا، به از عالمی. حضور در مراسم آغاز سال تحصیلی که البته امسال کمی با تأخیر شروع شد برای من افتخارآمیز است، امید آنکه در سال‌های آینده، در زمان مناسب‌تری، چنین مراسمی برگزار شود، که بتواند به معنای آغازی پربرکت برای مسیر علم و دانش باشد.
برای من بسیار زیبا بود دو بیانیه‌ای که دو گروه دانشجویی اینجا قرائت کردند، هر دو زیبا بود. چون هر دو حرف دل خود را در نوشتاری اعلام کردند. این جزو افتخارات کشور ماست. این جزو افتخارات دانشگاه‌های ماست. چنین آزادی‌ای برای اظهارنظر، در همه کشورها و دیارها نیست، این جزو آثار و افتخارات انقلاب اسلامی است.
باید در برابر نقد از دولت و دولتمردان با کمال تواضع سر فرود آوریم
نقد دانشجویان، همان قدر زیباست که حمایت آنان، مگر نقد حمایت نیست، نقد دولت و دولتمردان نعمت بزرگی است که باید در برابر آن با کمال تواضع سر فرود آوریم و بدانیم نقد دلسوزانه و سازنده نه تنها برای دولت بلکه برای کشور می‌تواند ثمرات بسیار ارزشمندی را به همراه داشته باشد. درست است که دانشگاه مرکز حزب نیست و فعالیت یک دانشجو در دانشگاه ولو فعالیت سیاسی و اجتماعی که حق اوست به عنوان فعالیت عضو یک حزب نخواهد بود. همانطور که در یکی از نوشتارها آمد، دانشجو از منظر یک سیاستمدار نمی‌خواهد به مسایل بنگرد، دانشگاه و دانشجو به مثابه عالم، اندیشمند و روشنفکر به مسایل سیاسی و اجتماعی نگاه می‌کند.
دولت مدرن یعنی دولت دانش بنیان
البته نه تنها آشنایی دانشجویان به مسایل مهم سیاسی کشور، منطقه و جهان مفید است، بلکه ضروری و لازم است، اما یادمان نرود که رسالت اصلی دانشگاه تولید علم و فناوری است. البته همانطور که دانشگاه شهروند متخصص را می‌سازد و تحویل جامعه می‌دهد، شهروند مشارکت‌جوی آگاه را نیز تحویل جامعه می‌دهد و از این منظر است که باید دانشجویان عزیز ما به مسایل سیاسی و اجتماعی به معنای عام کلمه، آگاه و آشنا باشند.
مقصود از سیاست، تنها بحث‌های مهم سیاست داخلی و خارجی نیست. مقصود من از حضور دانشگاه و دانشجو و اساتید در مسایل سیاسی و اقتصادی به معنای اعم، یعنی حتی حضور و فعالیت در بحث محیط‌زیست، مسایل فرهنگی جامعه و البته در زمینه سیاست داخلی و خارجی و بویژه در شرایط حاضر در مسایل اقتصادی است؛ همانطور که می‌گوییم اقتصاد دانش بنیان و رهبری معظم بر این چارچوب تأکید و اصرار دارد که امروز مرکب پیشرفت جهان، علم و دانش است، این که «توانا بود / هر که دانا بود» و همان تعبیر که،(know ledge is power) قدرت در دنیای امروز در سایه علم و دانش است.
بی‌تردید دانشگاه و دانشجو باید مدیریت، اقتصاد و سیاست آینده کشور را بر دوش گیرد. من افتخار می‌کنم که بخشی از دولت تدبیر و امید از اساتید به نام دانشگاههای کشورمان هستند که امروز بار مسئولیت را در دولت بر دوش گرفته اند. تنها اقتصاد، دانش‌بنیان نباید باشد، بلکه سیاست، فرهنگ و سیاست داخلی ما هم باید دانش بنیان باشد. دولت مدرن، یعنی دولت دانش‌بنیان که در تمام رشته‌ها و بخش‌های آن علم و دانش باید حاکم باشد.
تولید و علم و حکمت در سایه آزادی آکادمیک و قانون آکادمیک تحقق می یابد
علم و دانش زمانی می‌تواند حاکم باشد که در دانشگاه ما محیط آزاد نقد و اندیشه و اظهارنظر باشد. این باعث سرشکستگی یک دولت است که دانشجو و استادش بخاطر بهانه‌جویی‌های عده‌ای دم فرو بندد و نتواند اظهار نظر کند. دانشگاه، جای بیان و اظهارنظر است. در دانشگاه یک زبان را ما بیشتر نمی‌پذیریم و آن زبان علم، خرد و عقلانیت است.
در دانشگاه باید با آزادی آکادمیک در کنار اجرای قانون آکادمیک، بتوانیم به تولید علم و دانش و حکمت بپردازیم، تنها هم علم و دانش برای کاربرد و ساخت و ساز نیست، علم و دانش باید بتواند خلاقیت، تحلیل و فکر علمی را در جامعه به ارمغان بیاورد.
مقاله ISI باید در چرخه تولید علم و فناوری قرار بگیرد
آثار تحلیل علمی و فکر علمی برای آینده کشور حتی گاهی از فناوری هم بیشتر است. سخن گفته شد که دانشگاه و مراکز علمی و پژوهشی در کشور ما در مسیر پیشرفت قرار دارد که البته این باعث افتخار همه ماست، اما می‌خواهم بر این نکته تاکید کنم که چرخه علم و دانش و تولید علم و فناوری، فقط مقاله ISI نیست. حتی اگر همه این مقالات را نویسنده با خون دل و شب بیداری نوشته باشد، تا چه رسد به آنکه دلاری و پولی مقاله‌ای منتشر شده باشد. حتی اگر همه مقالات هم دقیق باشد که ان‌شاء‌الله این طور است، بدانید مقاله علمی یک حلقه کوچک از حلقه علم و فناوری است، ما باید همه حلقه‌های علم و فناوری را تکمیل کنیم. خوب خود را با دیگر کشورها مقایسه کنیم. حلقه علم و فناوری، از ایده شروع و به تحقیق منتهی می‌شود. تحقیقات به نمونه فناوری منتهی می‌شود، آن نمونه به توسعه فناوری منتهی می‌شود، توسعه فناوری به سمت صنعتی شدن حرکت می‌کند، بازار می‌یابد و بالاخره تبدیل به ثروت و قدرت ملی می‌شود.
دل خوش نکنیم تنها به مقالاتی که گاهی برخی از آن مقالات مشکل فناوری و دانش کشور ما را نیز حل نمی‌کند، مشکل دیگران را حل می‌کند. البته همه این سخن‌ها به آن معنا نیست که من بخواهم بگویم مقاله نوشتن بی‌ارزش است یا بگویم همین زنجیره واحدی هم که امروز به آن افتخار می‌کنیم، کنار بگذاریم. می‌گویم در همه زمینه‌ها جایگاه و رنکینگ دانشگاهی کشورمان باید به استاندارد جهانی برسد. دانشگاه‌های ما از لحاظ کمیت رشد بسیار خوبی داشته است، بگذریم از اینکه ترکیب رشته‌ها آیا با نیاز کشور متوازن است یا نیست که آن بحث دیگری است.
بگذریم از اینکه دانشجویی با خون دل، وارد دانشگاه می‌شود و با مشکلات، دانشگاه را طی می‌کند و صاحب مدرک می‌شود، اما متأسفانه صاحب شغل و گاهی صاحب منزلت اجتماعی هم نمی‌شود.
باید رشته‌های تحصیلی‌، تعداد دانشجویان و برنامه‌ریزی دانشگاه‌ها با نیاز جامعه کاملاً منطبق باشد.
دولت تدبیر و امید فشارهای محفلی بر دانشگاه را نخواهد پذیرفت
ما جامعه استوانه نمی‌خواهیم، ما نیاز به هرم داریم و باید بدانیم در قله چه کسانی باشند و در قاعده چه کسانی؟ باید در دانشگاه‌های کشور، زبان علم و تحقیق زبان رسمی باشد. در دانشگاه در کنار این زبان، فقط قانون باید حکمفرما باشد؛ این دولت فشارهای محفلی را بر دانشگاه نخواهد پذیرفت.
در دانشگاه اسلامی یک گروه باید ملامت شوند، و آن کسانی هستند که در تولید علم و دانش و فناوری، کاهلی کرده‌اند؛ ما نباید در روند معیوب نابجای بازنشستگی زود هنگام اساتید، گرفتار شویم.
«اضربوا بعض الرأی ببعض یتولد منه الصواب»، این بیان مولای ما امیرالمؤمنین است که با تضارب آراء، با نقد و انتقاد و مباحثه می‌توانیم به صواب و رأی درست و واقعی دست یابیم. مگر دانشگاهی می‌تواند به مراتب والای علمی دست یابد، اما استاد کلاس در بیان عقاید خود آزاد نباشد.
جو امنیتی، نفاق را توسعه می دهد
بعضی تلاش می‌کنند، 76 میلیون جمعیت کشور را ضرب در 2 کنند، یعنی همه دو چهره داشته باشند، یکجا که بحث نمره و ارتقا و شغل است با یک چهره و آنجا که زندگی آزاد است، با چهره دیگر؛ این را ما نمی‌خواهیم.
عزیزان من، ‌دانشجویان عزیز و بزرگوار، مسئولین، وزرا، نمایندگان مجلس، اندیشمندان، فرهیختگان و ‌اساتید؛ شما بدانید، اگر جو را امنیتی کردید، نفاق را توسعه دادید.
دولت تدبیر و امید، به دانشگاه آزاد و منتقد، فرهنگ‌دوست، اندیشه‌ورز و تعلیم‌دهنده شهروند متخصص و مشارکت‌جوی آگاه افتخار می‌کند و از دانشگاه می‌خواهد در همه زمینه‌ها به کمک دولت، بشتابد، شما بودید که 24 خرداد 92 را آفریدید. شما بودید که تدبیر، امید و اعتدال را بر ناامیدی و افراط و تفریط پیروز ساختید. این ندای دانشگاهیان و فرهیختگان بود که ملت عزیز ما به گوش جان آن را خرید و در انتخاباتی شکوهمند شرکت کرد و آن حماسه سیاسی مورد نظر رهبری معظم انقلاب را آفرید و ان‌شاء الله همین مردم، دانشگاه و فرهیختگان، حماسه اقتصادی را نیز می‌آفرینند.
دولت در شعار تعامل سازنده با دنیا، استوار می ایستد
یک نکته بگویم و بر آن تاکید کنم، راست و درست است که باید تکیه ما بر ملت خودمان باشد، درست است که سرمایه انسانی و اجتماعی خود ما است که افتخارات را خواهد آفرید؛ راست و درست است که در برابر بیگانگان این ملت ایران است که استوار خواهد ایستاد؛ اما یک نکته را از یاد نبرید و آن اینکه ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که دیوارها، دروازه‌ها، مرزبندی‌ها به صورت‌ سابق وجود ندارد.جهانی شدن را باور کنیم و بر خود تکیه کنیم. هیچگاه بر دیگری تکیه نکنیم، اما یادمان باشد که باید همبستگی و همزیستی مسالمت‌آمیز با همه کشورهای دوست و یا حتی با همه کشورهای جهان به صورتی داشته باشیم.
شما می‌گویید روی پای خودمان بایستیم، قبول؛ شما در اولین درآمد بودجه‌ای تان متکی به نفت و میعانات گازی هستید که باید آن را به فروش برسانید و به دیگران بفروشید، شما باید کالا را بفروشید و وارد کنید، مگر در دنیای امروز، درون‌نگر بودن و درون‌گرا بودن به آن مفهوم گذشته، دیگر معنایی دارد؟ همه اشتباهات ما در سال‌های گذشته این بود که در اقتصاد، سیاست خارجی دانش بنیان نبودیم، از دانشگاه استفاده نکردیم و از متخصصین و صاحب‌نظران بهره‌نبردیم.
دولت تدبیر و امید همانطور که در ابتدا اعلام کرده است در پی تعامل سازنده با جهان است و در این شعار استوار می‌ایستد. دولت می‌داند که با دنیای سیاست بسیار پیچیده‌ای روبه‌رو است، اما در عین حال باورمان شود که دنیا و جهان سیاست، در برابر 24 خرداد سر فرود آورده است.
در سفر نیویورک این عظمت ملت ایران را از دید جهانیان بهتر لمس کردم. به شما می‌گویم، تمام کشورهای پیشرفته بدون استثنا، طالب ملاقات با رییس‌جمهور منتخب ملت بزرگ ایران بودند. روسای جمهور و مقامات عالی‌رتبه در ملاقات با مسئولین شما مثل گذشته، نصیحت نمی‌کردند. بیشتر از مسئولین کشور شما سوال می‌کردند، برای همکاری در مسایل منطقه‌ای و جهانی، اعلام آمادگی برای تعامل و گفتگو داشتند. هیچ‌کس در این ملاقات‌ها نبود که به عظمت انتخابات 73 درصدی ملت بزرگ ایران در 24 خرداد 92 به صراحت اشاره نکند؛ البته این افتخار مال شماست، این افتخار مربوط به ملت ایران و هدایت‌های مقام معظم رهبری است.
دولت به پشتوانه مردم از پیچ سخت مشکلات گذر خواهد کرد
اما دولت از این فضا برای حل معضلات کشور استفاده خواهد کرد. دولت در شرایطی کار خود را آغاز کرده است که با خزانه خالی با انبوهی از بدهکاری مواجه بوده است. البته این جا خیلی جای کف زدن نیست، معنی این تشویق را می‌دانم چیست و آن اینکه شما در دلتان با ما همراهید.
در گزارش هفته گذشته یک صندوق در دولت اعلام کرد که بیش از 50 هزار میلیارد تومان از دولت طلبکار است. این فقط یک صندوق است و همانجا مسئول صندوق دیگری گفت، صندوق ما بیش از این از دولت طلب دارد. این 100 هزار میلیارد تومان یک گوشه ای از بدهکاری‌های دولت است. اما دولت با امید، اعتماد، عقلانیت، تدبیر و کلید همت شما، فرهیختگان، اندیشمندان، با استقامت ملت ایران به تعبیر مقام معظم رهبری از این پیچ به خوبی عبور خواهد کرد.
سخنم را با این جمله به اتمام می رسانم؛ دانشگاهیان و دانشجویان؛ ما نیاز به دیپلماسی علم داریم. شما فرهیختگان و عالمان باید از طریق علم و دانش، مقاله، تحقیق و حضور در مجامع علمی جهان و در همین‌جا در پرانتز به همه دستگاه‌های امنیتی و وزارت اطلاعات اعلام می‌کنم که راه را برای این دیپلماسی باز کنید، به دانشگاه اعتماد کنید؛ به اساتید بزرگ این دانشگاه‌ها اعتماد کنید و به دانشجویان عزیز اعتماد کنید.
همه این عزیزان، ایران را دوست دارند و توسعه این کشور را می‌خواهند، سال تحصیلی جدید 93-92 بر همه شما دانشگاهیان مبارک باد.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
نقد دانشجویان، همان قدر زیباست که حمایت آنان، مگر نقد حمایت نیست، نقد دولت و دولتمردان نعمت بزرگی است که باید در برابر آن با کمال تواضع سر فرود آوریم و بدانیم نقد دلسوزانه و سازنده نه تنها برای دولت بلکه برای کشور می‌تواند ثمرات بسیار ارزشمندی را به همراه داشته باشد. دکتر روحانی در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاهها، مراکز پژوهشی و فناوری: