آقازاده

زمانی مرحوم علی دوانی به نزد آیت‌الله بروجردی رفته و در خصوص مجله «مکتب اسلام» گفت‌وگو می‌کرد. در آن مجلس، فرزندانِ آیت‌الله بروجردی نیز حضور داشتند. مرحوم بروجردی خطاب به دوانی می‌گوید: «در میان شما در مجله مکتب اسلام دو نفر آقازاده حضور دارند که می‌باید مواظب آنها باشید. تجربه نشان داده که آقازاده‌ها کمتر خدمت به اسلام کرده‌اند».[1] در این وقت نگاهِ آیت‌الله بروجردی به آقازاده‌اش سیدمحمدحسن می‌افتد، اما اعتنایی نکرده و خطاب به علی دوانی می‌گوید: «بیشتر خدمت‌ها که به اسلام شده، امثال شما کرده‌اید که آقازاده نبودید». علی دوانی می‌گوید حین این سخنانِ آیت‌الله دیدم که فرزندشان چهره‌اش سرخ شده است.

علی دوانی این سخنان را با امام موسی صدر در میان گذاشت. موسی صدر هم در آن مجله به فعالیت مشغول بود. آقای صدر گفت که «یکی از آن آقازاده‌ها منم. آیت‌الله بروجردی راست گفته است. کجا دیدید آقازاده‌ها کار کنند؟» موسی صدر خود فرزند آیت‌الله سیدصدرالدین صدر از مراجع برجسته شیعه بود.. امام صدر یکی از اثرگذارترین روحانیان شیعه بوده و کم‌کاری‌های آقازادگی که مرحوم بروجردی به آن اشاره کرده بود، در خصوص ایشان انطباقی نداشت.

در نجف معروف بوده که آقازاده‌ها دل به درس نمی‌دهند و کمتر پیشرفت تحصیلی دارند. گفته می‌شود که آیت‌الله سیدعبدالهادی شیرازی به علت اشتباه یک پروفسور چشم پزشک به نام شمس، نابینا شده بود. می‌گفتند که بسیاری از افرادی که بیناییشان را از دست دادند، پزشکشان پروفسور شمس بوده که دکترای خود را از فرانسه گرفته بود. برخی به طعنه می‌گفتند که پرفسوری او مثل اجازه اجتهاد برخی از این آقازاده‌هاست.[2]

این نگاه‌ها به آقازاده اگر چه جنبه‌ای از حقیقت هم داشته باشد، اما قابل تعمیم نیست. می‌توان برخی آقازاده‌ها را یافت که مرتبه علمی برجسته‌ای یافته‌اند. شاید آقازاده‌های آیت‌الله سیستانی هم بتوانند این دیدگاه را تعدیل کنند. تصورها را نسبت به آقازادگی اصلاح کنند. هنوز اما نیمی از چهره آنها در پس چنین ماسک‌هایی نهفته باقی مانده است.

ارجاعات:

[1] زندگانی زعیم بزرگ عالم تشیع آیت‌الله بروجردی، ص 350

[2] جرعه‌ای از دریا، ج 3، ص 512