ضرورت وجود علم و ادبیات در کنار هم از نگاه موراکامی

موراکامی که به زودی 72 ساله می‌شود یک سوپراستار واقعی در ژاپن است. هروقت کتابی روانه بازار کرده همه برای خریدنش در کتابفروشی‌ها صف کشیده‌اند، کتاب را خوانده و بلافاصله درباره‌اش نظر داده‌اند. تیراژ چاپ نخست کتاب‌هایش دست کم 1میلیون نسخه است و بدیهی است که بارها و بارها هم تجدید چاپ می‌شوند و این چیزی نیست که برای هر نویسنده‌ای در ژاپن اتفاق بیفتد.

وبسایت فرانسوی فرانس اینفو با هاروکی موراکامی در شبکه رادیویی «توکیو اف ام» که رمان‌نویس معروف ژاپنی گه‌گداری در آن برنامه‌ موسیقی اجرا می‌کند به گفت‌و‌گو نشسته است.

درباره سال 2020 چه فکر می‌کنید؟

سال ویروس کرونا. تنها چیزی که به ذهنم از این سال خطور می‌کند. من یک رمان‌نویس هستم و همیشه تنها در خانه کار می‌کنم و بنابراین بر نحوه زندگی من چندان تاثیری نگذاشته؛ اما فضای محیط من را متفاوت کرده که تاثیر آن را روی خودم به شدت احساس می‌کنم.

آیا همه‌گیری ویروس کرونا بر محتوای نوشته‌های آتی شما تاثیری خواهد گذاشت؟

تا زمانی که رمانی را تمام نکنم نمی‌توانم درباره آن چیزی بگویم. دو شیوه وجود دارد که این تاثیر از طریق آن خودش را نشان خواهد داد. روش مستقیم، مادی و واقعی و یا استعاری و نمادین و من فکر می‌کنم تاثیر این ویروس به شیوه‌ای متفاوت‌تر از توصیف مستقیم و ملموس پدیدار خواهد شد. روشی خیالی‌تر و به مراتب استعاری‌تر.

این پاندمی درباره زمان ما چه می‌گوید؟

گمان نمی‌کنم که پاندمی کرونا به طور ناگهانی به این شکل ظاهر شده باشد. بلکه به یک سری واقعیت‌های موجود افزوده شده است. فکر می‌کنم پاندمی هم در کنار یک سری پدیده‌های دیگر مانند نابودی زبان توسط شبکه‌های اجتماعی، گلوبالیسم و پوپولیسم قرار بگیرد. بنابراین تصور می‌کنم موضوع اصلی به جای برخورد جداگانه با ویروس کرونا، کیفیت تعامل با این سری پدیده‌ها باشد.

برای نویسنده «کافکا در کرانه» این تنها ادبیات نیست که در این دوره خاص اهمیت اساسی و ویژه‌ای پیدا کرده است. او می‌گویدـ «همه هنرها در این زمان ضروری و پراهمیت به شمار می‌روند اما اگر بتوانیم زمان بیشتری را به خواندن اختصاص دهید که معرکه و عالی است؛ با این‌حال آن‌چه که در این میان مهم است شاید خواندن قصه‌ها و داستان‌های عمیق باشد.»

او می‌گوید: «ما در حال حاضر در یک نظم جهانی به سر می‌بریم که نه پایدار بلکه موقتی است و معلوم نیست چه زمانی شکسته می‌شود. به عنوان مثال ویروس کرونا، خیلی راحت توانسته این نظم را زیر و زبر کند. وقتی این نظم به طور کامل وارونه شد برای ایجاد نظم جدید، ادبیات به تنهایی کافی نخواهد بود و علم نیز منفردا از عهده آن برنخواهد آمد. گمان می‌کنم که این امکان فقط با ترکیب این دو نیرو (علم و ادبیات) میسر خواهد شد و حالا فکر می‌کنم وقتش رسیده که نشان دهم امکان متفاوت و قوی‌تری از نوشتن وجود دارد و من واقعا آن را حس می‌کنم.»

وقتی از موراکامی درباره این‌که چه چیزی در جامعه ژاپن بیش از هر چیز موجب نگرانی او می‌شود صحبت را به مبحث یکدست‌سازی زبان و نوشتار می‌کشاند و می‌گوید «به نظر می‌رسد این موضوع در دیگر نقاط جهان هم وجود داشته باشد. شبکه‌های اجتماعی همه جا هستند و جمله‌ها و عبارت‌ها و ارتباطات به عبارت‌های از نوع شبکه‌های مجازی تبدل شده‌اند اما این زبانی نیست که من با آن داستان‌هایم می‌نویسم و از این بابت نگرانم.»