قضات مرد در لبنان فاسدتر از قضات زن هستند

در اعتراضات خیابانی سال 2020 لبنان که در خواست اصلی آن لغو نظام طائفه گرائی بود زنان نقش ویژه ای داشتند. و برخی از فعالین حقوق زنان این انقلاب را «انقلاب زنان» می نامیدند. همچنین در تاریخ معاصر زنان لبنانی در کنار زنان در دیگر کشورهای مسلمان و عربی درگیری های زیادی را با جامعه و حکومت های سنت گرای منطقه داشته اند. در لبنان زنان در چهارچوب نظام طائفه ای زندگی می کنند که هر کدام محدودیت ها و گرایش های مخصوص به خود را دارند. چهار طائفه سنی، شیعی، مسیحی و دروزی هر کدام به مطالبات زنان حد زده اند.

مسائل زنان در کشورهای عربی تحت تاثیر تصویب توافق بین المللی رفع تمام تبعیض ها علیه زنان (سیداو) قرار داشته است و دستگاه قضا در لبنان به دلایل طائفه ای بسیار کند و سنگین عمل می کند. به همین دلیل فعالان زنان وارد میدان شده اند. و دستاوردهایی در قانون گذاری داشته اند. در سال 2014 قانونی تصویب شده است که تحت عنوان قانون حمایت از زنان و خانواده در برابر اعمال خشونت، به پیگیری مشکلات زنان لبنانی و به بررسی برخی پژوهش ها پیرامون این موضوع پرداخته است.

1. زنان قاضی در لبنان

در این پژوهش به بررسی حضور زنان در دستگاه قضا پرداخته و پیش بینی کرده است که دادگاه ها با حضور زنان شبیه دادگاه ها دیروز نخواهد بود. اما این حضور با موانع بسیاری مواجه است از جمله قوانین نانوشته ای که مانع حضور زنان در جایگاه های مناسب قضاوت خواهد بود

در این پژوهش دو پروهشگر که یکی از آنها لیلی عاوزری لبنانی بود در یک بررسی میدانی بازه زمانی 1990 تا 2010 و 73 حکم و تصمیم قضائی صادر شده است را بررسی کرده اند که نتایج درخشانی را در مباحث حقوق مدنی سیاسی اقتصادی و اجتماعی فرهنگی دربرداشته است. مشخص نیست که این احکام توسط زنان یا مردان ارائه شده ولی زمینه آن ها مرتبط با قوانین حمایت از خانواده و زنان را شامل می شده است.

2. با وجود زنان چه اتفاقی رخ خواهد داد؟

مشابه پژوهش بالا در پژوهشی دیگر به بررسی جنسیت و دادگستری و میزان تاثیرات آن که با ورود زنان به دستگاه قضاء به ویژه در جوامع غربی رخ داده است، پرداخته شده است. این بررسی به اهمیت تنوع انسانی در نتایج عملکرد سیستم های اجتماعی پرداخته است و به این نتیجه رسیده که حضور زنان در دادگستری تغییرات چشم گیری را به وجود آورده است.

در ادامه به گزارشی «السکوا» پرداخته که در سال 2019 ارائه شده و در آن به این تغییرات در سیستم قضائی لبنان با حضور زنان پرداخته است و حضور زنان را باعث جاری شدن ملاحظات انسان دوستانه بیشتری در روندهای قضائی دانسته است. و همچینین به این نتیجه رسیده است که زنان قاضی کمتر در برابر فشارها وادادگی دارند و فساد کمتری در میان آن ها قابل مشاهده بودهاست.

البته در بررسی قضات مفاد مختلفی از جمله سن و محل زندگی گرایش های تخصص، نقش قاضی، محتوای قضاوت، طرفین دعوا و… هم درنظر گرفته شده تا تحلیل کامل تری ارائه دهد.

نتیجه مطالعه نشان می دهد که مقامات، قضات زن را بیشتر از قضات مرد در جایگاه خود حفظ می کنند. و قضات مرد بیش از 5 سال در یک جایگاه باقی نمی مانند. و همچنین استقلال زنان در مقام قضاوت از دستگاه های حکومتی و سیاسی بسیار بیشتر از مردان ارزیابی شده است. در نسبت با اطاله دادرسی این پژوهش نشان می دهد که زنان قاضی در این منطقه در مدت زمان کمتری پرونده های خود را بررسی و حل و فصل می کنند. و هیچ پرونده ای بیشتر از یک سال و نیم اطاله دادرسی نداشته است. ویژگی دیگر قاضی های زن توجه بیشتری به توصیفات و حوادثی که اتفاق افتاده، دارند و حکم خود را با افرد هر پرونده بومی می کنند. اما این ویژگی در مردان کمتر دیده شده است. قضات زن بیشتر به جرایم مالی گرایش دارند تا حبس اما برعکس آن در مردان دیده می شود.

نهایتا در این مقاله شرایط رو به پیشرفت زنان در حضور اجتماعی سیاسی به ویژه دادگستری را منوط به رشد تمام نهادهای مدنی و دموکراسی در جامعه دانسته است و اگر جامعه ای بر مبنای گرایش های فکری متفاوت نتواند هماهنگی را در رسیدن به حقوق اعضای آن فراهم کند نمی تواند مسیر دموکراسی مورد نظر پژوهشگران را پیگیری کند.

منبع: شعوبا