گزاره‌های دینی راه نجات از وضعیت بحران‌زده فعلی است
متون دینی ما سرشار از نکاتی است که می‌تواند ما را در این گذرگاه تاریخی یاری دهد. فعالان عرصه مطالعات اجتماعی اسلام اگر در این زمینه دغدغه‌ای نداشته باشند، نیاز مبرمی است که وارد شوند و دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. از لا‌به‌لای متون دینی می‌توان به گزاره‌هایی رسید که در شرایط بحران زده فعلی بسیار به کار می‌آید.
مطالعات اجتماعی اسلام به عنوان یکی از حوزه‌های پر اهمیت در علوم اجتماعی کشور از جنبه‌های گوناگون می‌تواند مورد توجه محققان حوزه الهیات و جامعه‌شناسی دین قرار بگیرد. در گفت‌و‌گوهای پیشین ایبنا به بررسی وضعیت مطالعات تشیع و بخشی از چالش‌ها و محدودیت‌های آن پرداختیم، در ادامه این موضوع در گفت‌‌وگوی کوتاه پیش روی «رسول انبارداران» از چالش‌های پژوهش میدانی در عرصه مطالعلات اجتماعی این عرصه می‌گوید. انبارداران و حسن محدثی زمستان امسال کتاب «تخریب قلمرو دینی؛ آسیب‌شناسی یک آموزه دینی در ایران پس از انقلاب (امر به معروف و نهی از منکر)» را توسط انتشارات «نوید صبح» روانه بازار نشر کردند. نویسندگان در این کتاب در پی این هستند تا نقش امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان یک آموزه دینی در سطح جامعه آسیب‌شناسی کنند.
شما به عنوان کسی که در مورد یکی از موضوعات اجتماعی اسلام دست به پژوهش زدید، این سبک از پژوهش‌ها را چقدر دغدغه فعالان این عرصه می‌دانید؟
فعالان عرصه مطالعات اجتماعی اسلام اگر هم در این زمینه دغدغه‌ای نداشته باشند به نظرم نیاز مبرمی است که وارد شوند و دیدگاه‌های خود را مطرح کنند. در این زمینه نقاط قوتی وجود دارد که تنها به هنگام پژوهش به دست می‌آید. از لا‌به‌لای متون دینی می‌توان به گزاره‌هایی رسید که در شرایط بحران زده فعلی بسیار به کار آید. شاید و البته شاید مسئولی آن را بخواند و در راستای تعدیل بحران‌های اجتماعی از آن سود برد.
در این مسیر مهم ترین چالش‌هایی که با آن ها مواجه بودید چه بودند؟
مهمترین مساله‌ای که در این گونه پژوهش‌های با آن مواجه خواهیم شد ـ به غیر از زمان و هزینه ـ عملیات میدانی پژوهش است. اغلب تصوارت ناصوابی در این زمینه دارند امکان دارد اجازه ندهند و به نوعی جلوی کار شما را بگیرند. هنگامی که پرسشگر به خیابان، مدرسه، دانشگاه و غیره می‌رود تا سوالات پژوهش را پاسخ بگیرد چه بسا با مشکلاتی رو به رو شود که موجب دردسر‌های فراوانی شود.
به نظر شما چه نسبتی میان پژوهش‌های حوزه الهیات و نیازهای جامعه ایران به عنوان یک جامعه دین دار در دوران مدرن وجود دارد؟
همانگونه که در پاسخ سوال اول اشاره کردم متون دینی ما سرشار از نکاتی است که می‌تواند ما را در این گذرگاه تاریخی یاری دهد. در کتاب به برخی از آن‌ها پرداخته شده است و البته می‌توان با تفصیل بیشتری پرداخت و نشان داد که هم جامعه دیندار ما و هم عموم مردم از هر گروه و مذهبی می‌توانند آموزه‌های دینی (دینی- تاریخی) مد نظر قرار دهند و دست کم در باره آن‌ها بیندیشند.
استقبال از کتاب مشترک شما و دکتر محدثی از طرف عموم و افراد متخصص به چه شکل بوده است؟
استقبالی که بتوان آن را نشانه‌ای از دغدغه اهل تحقیق باشد نیافتم. به نظرم وضعیت همه گیری کرونا همچنین بی توجهی یا بهتر است بگویم کم توجهی دغدغه‌مندان این عرصه (حوزه‌های علمیه و محافل علمی و غیره) استقبال از این کتاب را به حد‌اقل رسانده است. این در حالی است که کتاب حاضر تنها کتابی است که پس از انقلاب در کشورمان به چاپ رسیده و دارای نظریه است و مهم‌تر آن که گزینه‌هایی (ده گزینه) برای بهره/ مندی بهتر از این آموزه دینی مطرح کرده است.
منبع: ایبنا
