انتشار کتاب «قرآن و نخستین ادوار تفسیری شیعه امامیه»

کتاب «قرآن و نخستین ادوار تفسیری شیعه امامیه» نوشته مئیر بَراَشر به‌تازگی با ترجمه نصرت نیلساز و پریسا عسکری سمنانی به‌عنوان یکی از کتاب‌های مجموعه مطالعات اسلامی نشر حکمت منتشر و راهی بازار نشر شده است.

این‌کتاب حاصل پژوهشی با رویکرد پدیدارشناختی به تفاسیر کهن امامیه است. مئیر بَراَشر در این کتاب مکتبی متمایز در تفسیر قرآن را معرفی می‌کند که ویژگی‌های عمده آن عبارت است از تفسیر بر اساس احادیث، تفسیر گزینشی برخی آیات مرتبط با تشیع، علاقۀ اندک به علم کلام و مسائل خاص مربوط به امامت. به عقیده وی، دو مبنای تفسیری مهم بازتاب‌یافته در این آثار، نیاز به تفسیر قرآن و انحصار مرجعیت در تفسیر به ائمه علیهم‌السلام است.

نیاز به تفسیر از آنجا نشأت گرفته که معانی پنهان در قرآن با زبان نمادین و رمزی بیان شده و وظیفه این رمزگشایی بر عهده مفسر است، اما اصلی‌ترین روش‌های تفسیر یکی تفسیر بر اساس متغیرات متنی است و دیگری تفسیر بر اساس تمثیل و مجاز. براشر در فصلی مستقل به چگونگی بازتاب مسائل مربوط به امامت، نظیر اعتقاد به عهد ازلی میان خداوند و شیعیان، ویژگی‌های فوق‌بشری و اسرارآمیز عطاشده به امامان مانند علم خدادادی و بی‌نهایت، عصمت از گناه و خطا و شفاعت برای شیعیان، در تفاسیر کهن شیعی و مقایسۀ آن با آثار کلامی سده‌های بعد می‌پردازد.

عناوین اصلی این‌کتاب به‌ترتیب عبارت‌اند از: یادداشت استاد محمدعلی مهدوی راد، مقدمه مترجمان، پیش گفتار، درآمد، فصل ۱: مجموعه های تفسیری: مفسران و آثار آن، فصل ۲: مکتب تفسیری قبل از آل بویه، فصل ۳: روشهای تفسیری، فصل ۴: نهاد امامت و آموزه های مرتبط با آن، فصل ۵: در باب رویکرد شیعه امامیه به بنی امیه و بنی عباس، فصل ۶: دو روایت شاذ در تفاسیر کهن امامیه، پیوست: فهرست ارجاعات به روایات ابوالجارود در تفسیر قمی، کتاب شناسی، اختصارات، نمایه.

در بخشی از یادداشت محمدعلی مهدوی راد بر این‌کتاب آمده است:

اگر در متن کتاب مواردی چنین یا مصداق یابی هایی برای برخی آیات آمده از این چند صورت خارج نیست: یا جعل و وضع است برای اهداف یادشده و یا قابل توجیه و تأویل است براساس مبانی پذیرفته شده و دقیق، مانند آنچه در صفحه ۲۲۰ آمده است و مترجمان بدان اشاره کرده اند. نکته شایان توجه و تأمل اینکه مؤلف یا تنبیهی ستودنی در مقدمه و متن (ص ۲۳۰) تصریح کرده که مواردی از این دست را عالمان شیعه در دوره های بعد نقد و تحلیل کرده و نشان داده اند که شیعه این گونه افزودنی ها و مصداق یابی ها را نپذیرفته است.

مترجمان اثر نیز در مقدمه نوشته‌اند:

براشر، نویسنده کتابی که ترجمه فارسی آن را پیش رو دارید، بر اندک بودن پژوهش درباره تفاسیر امامی تأکید می کند. او در بخش پیشینه کار، به اختصاص فقط چهار صفحه از سه جلد کتاب تاریخ قرآن نولدکه و داوری شدید وی درباره تفاسیر شیعه و تکرار همین سخن توسط شاگردش شوالی و مرور کلی و اجمالی گلدتسهیر بر تفاسیر شیعه در کتاب گرایش های تفسیری در میان مسلمانان که به تصدیق همان نظر نولدکه انجامید و چند مقاله اشاره می کند. وی با تأکید بر اینکه هیچ پژوهش نظام مندی درباره تفسیر کهن امامیه در غرب صورت نگرفته است کتاب حاضر را تلاشی برای پر کردن این خلأ می داند.

نویسنده در پیشگفتار اثر با بیان اینکه این کتاب در اصل رساله دکتری به زبان عبری بوده، این‌توضیح را ارائه کرده است:

از زمان بحث ایگناتس گلدتهسیر درباره تفاسیر امامیه در کتاب گزارش های تفسیری در میان مسلمانان که در سال ۱۹۲۱ به چاپ رسید، هیج اثر جامعی درباره تفاسیر امامیه منتشر نشده است. در سالهای بعد تفاسیر مهم امامیه در دسترس قرار گرفت و امکان ارزیابی مجدد این موضوع فراهم شد. هدف از این پژوهش مشارکت در این امر با بررسی ویژگی ها و روش های تفاسیر امامیه است.

این‌کتاب با  ۳۶۳ صفحه و قیمت ۷۵ هزار تومان منتشر شده است.

منبع: خبرگزاری مهر