پیامبر آب را بر روی کسی نبست
اشتباه در برخی گزارشهای تاریخی، این شبهه را ایجاد کرده که میان سیره معصومین تعارض وجود دارد و با آنکه امیرمومنان در جنگ صفین از بستن آب بر لشکر معاویه ممانعت کرد، رسول‌خدا در جنگ بدر چاه‌ها را پر کرد و اجازه نداد مشرکان از آن استفاده کنند. منشأ این تصور، غفلت از توجه به قرآن در آیات تاریخی است و مروری بر آیات مربوطه و دقت در دیگر گزارشهای تاریخی، نشان می‌دهد چنین مطلبی درست نیست.
خداوند متعال در آیه یازده سوره انفال که از جنگ بدر سخن می‌گوید فرموده است: «براى شما از آسمان آبى فرستاد تا شما را با آن پاک کند و وسوسه شیطان را از شما دور سازد.» مفسران ذیل این آیه مىگویند مسلمانان آب در اختیار نداشتند و به جهت تشنگى و همچنین موجبات غسل، از نظر روحى ناراحت بودند چون شیطان آنان را وسوسه مىکرد که: گمان مىکنید دوست خدائید ولى آب در اختیار مشرکان است و شما جُنب نماز مىخوانید.
علامه طباطبایى در این رابطه مىنویسد: «این آیه آنچه را مىگویند کفار بر آب مسلط بودند، تأیید مىکند و مورخان و محققان معاصر نیز این مطلب را پذیرفته، قرآن را مؤید آن مىدانند. از روایت ابن اسحاق، سیره‌نویس مشهور و کهن نیز استفاده میشود که مشرکان از ابتدا چاه هاى بدر را در اختیار داشتند ولی روشن نیست چرا در ادامه از تسلط مسلمانان بر آب سخن گفته است».
خبرهایی هم در دست است که مشرکان خواسته‌اند حوضچه‌ای که در اختیار لشکر اسلام بوده خراب کنند که به نظر مىرسد مسلمانان براى حفظ آب باران حوضى ساختهاند؛ چنانکه فخر رازى در تفسیر خود چنین مطلبى را روایت مىکند.
در خصوص نقل‌های مربوط به حوادث صدر اسلام و صحابه‌ای که در کنار پیامبر بوده‌اند، مانند “حُباب بن منذر”، پیشنهاد دهنده طرح کورکردن چاه‌ها و تأیید او از سوی جبرئیل، باید به وجود راویانی از خاندان این افراد در عهد تدوین این روایات توجه کرد و نباید از حواشی این نقل‌ها غافل بود.
گاهی به دلیل کم‌اطلاعی از تاریخ و سیره اهل بیت(ع) تصور یا گفته میشود بستن آب بر روی امام حسین(ع) و یارانش در واقعه کربلا، با گزارش‌هایی که از بستن آب بر روی مشرکان یا خلیفه سوم سخن می‌گوید مرتبط است در جریان عثمان، آنچه پیش آمد منع آب از سوی محاصره‌کنندگان بود ولی امیرمؤمنان با این کار مخالفت کرد و حتی مشک آبی به خانه عثمان فرستاد.
اینکه ابن‌زیاد دستور منع آب بر امام حسین(ع) را بخاطر انتقام بستن آب بر عثمان قلمداد می‌کند، حرکتی تبلیغاتی است که پیش از آن معاویه از آن بهره جست و علی(ع) را قاتل عثمان معرفی کرد؛ در حالیکه همه می‌دانستند آن حضرت نه تنها دخالتی در این کار نداشت بلکه با خلیفه‌کشی مخالف بود.
در مجموع، سیره قطعی رسول‌خدا و امیرمؤمنان در نبردهای خود، مقابله با هرگونه رفتار غیرانسانی است و مراجعه به بخشنامه‌های آنان برای فرماندهان خود به خوبی این سیره را نشان می‌دهد.
اشتباه در برخی گزارشهای تاریخی، این شبهه را ایجاد کرده که میان سیره معصومین تعارض وجود دارد و با آنکه امیرمومنان در جنگ صفین از بستن آب بر لشکر معاویه ممانعت کرد، رسول‌خدا در جنگ بدر چاه‌ها را پر کرد و اجازه نداد مشرکان از آن استفاده کنند. منشأ این تصور، غفلت از توجه به قرآن در آیات تاریخی است و مروری بر آیات مربوطه و دقت در دیگر گزارشهای تاریخی، نشان می‌دهد چنین مطلبی درست نیست.
مصطفی صادقی
