انتشار کتاب «رؤیای فهم متن»

در پشت جلد این اثر در معرفی آن آمده است: «در نظریۀ قبض و بسط شریعت، وحی و دین کامل، به دور از تناقض و خطاناپذیر، ولی فهم ما از آن نسبی، متغیر و حاوی خطا و تناقض بود …. نظریۀ قرآن کلام محمد (ص) وحی را به تجربۀ دینی تقلیل می‌داد و محکوم به محدودیت‌های معرفتی و زیستی تجربه‌کنندهٔ آن می‌کرد. نتیجۀ این نگرشْ تاریخ‌مندی، خطاپذیری و نسبیت وحی چه در سطح لفظ و چه در سطح معنا بود. اما هرچه بود منطق وحی الهی منطق بیداری و زبان وحی زبان حقیقت بود و امکان استنباط ضابطه‌مند مفاهیم فرا زمانی از آن فراهم بود، اما نظریۀ رؤیاهای رسولانه در گامی فراتر، وحی را به رؤیای انسانی با ویژگی‌های مردم‌شناسانه و فرهنگی خاص تقلیل می‌دهد و فهم ضابطه‌مند آن را ناممکن و عملاً به یک رؤیا و آرزو بدل می‌کند.»

فهرست این اثر عبارت است از:

تمهید

مقاله ۱. نقد مبانی نظریه رؤیاهای رسولانه

بخش ۱. اشکالات روش شناختی نظریه های رؤیاهای رسولانه

بخش ۲. لوازم نظریه رؤیاهای رسولانه

بخش ۳. مستندات قرآنی نظریه های رؤیاهای رسولانه

بخش ۴. لوازم منطقی رؤیاهای رسولانه

مقاله ۲. ابهام و مه آلودگی نظریه های رسولانه همچنان باقی است

مقاله ۳. نظریه رؤیاهای رسولانه؛ مسئله اعتبار و معنای متن

مقاله ۴. نظریه رؤیاهای رسولانه؛ نقد روش شناسانه

منابع

نمایه

در بخشی از تمهید این اثر به قلم محسن آرمین آمده است: انتشار «نظریه رؤیاهای رسولانه» از سوی عبدالکریم سروش در سال ۱۳۹۲ عرصه قرآن پژوهی ایران را تحت تأثیر قرار داده است. طرح این نظریه و متعاقباً انتشار ده ها مقاله در رد و یا تأیید آن ادبیات غنی و ارزشمندی را در حوزه وحی شناسی پدید آورده است. به خلاف نظر برخی منتقدان که این مباحث را نشانه غفلت و بیگانگی با مشکلات جامعه می دانند، انبوه واکنشهای قلمی متفکران در موافقت و مخالفت، به روشنی حکایت از ارتباط این موضوع با نظام اندیشگی ما دارد. نیک می دانیم مسائل کانونی جامعه ماتا چه حد متأثر از نظام اندیشه گی ما به ویژه در حوزه اندیشه دینی است.

نظام جمهوری اسلامی ایران بر ایده محوری رابطه متن با امر سیاسی و نقش و ارتباط آموزه های دینی با عرصه سیاست بنا شده است. تحولات و رخدادهای عرصه سیاست و آزمون نظم سیاسی موجود در اداره امور کشور و جامعه طی چهار دهه پس از انقلاب اسلامی، بازنگری در این ایده محوری و چند و چون آن را کانون توجه و روشنفکران دینی قرار داده است. گرچه ممکن است در بادی امر چنین به نظر برسد که انگیزه و یا دست کم نتایج این نظریه رفع پاره ای از مشکلات اندیشه دینی درباره وحی ازجمله پریشانی و بی نظمی متن قرآن با برخی تهافت ها و بعضی گزاره های مغایر با دستاوردهای معرفتی بشر در متن مقدس است، اما با نگاهی ژرف می توان به روشنی این نظریه در پی تغییری بنیادین در اصول و مبانی کلامی دینی و نقش دین در حوزه اجتماعی است، لذا باید آن را در کنار دیگر تلاشها در ایجاد تحول در نظام اندیشه دینی و در نتیجه ایجاد تحول در نسبت دین و امر اجتماعی و سیاسی تحلیل کرد.

ضرورت توانمندسازی اندیشه دینی و سازگاری آن با اقتضائات دوران جدید ظاهراً مورد اجماع جریان روشنفکری دینی است. بنابراین طرح نظریه های مختلف برای تحقق این مهم از سوی روشنفکران دینی امری طبیعی و لازم است و طبیعی تر از آن ضرورت نقد و بررسی علمی آنها، بی اعتنا به جنجال آفرینی‌های معطوف به منافع، اغراض و مقاصد سیاسی است.