زیباترین نامه به “جوان”

نامه سی ویکم نهج البلاغه ، نامه ای است که امیرالمومنین (ع) به فرزندش حضرت مجتبی (ع) نوشت.

این نامه در واقع “منشورجوانی” است.

گزارشی اجمالی از این نامه را به شما جوان عزیزم تقدیم می‌نمایم

حکومت ها ومسئولیت آینده جوانان

استعداد جوان مانند زمین ناکِشته است که هر چه درآن افکنده شود میپذیرد.
والدین و معلمان و مربیان و خصوصا حکومت ها، کشاورزان این زراعت معنوی و فرهنگی هستند و مسئولیت چگونگی تربیت جوانان به عهده آنان است.

امام علی(ع) نوشت:
«دل جوان مانند زمین ناکِشته است؛ هرچه در آن افکنده شود میپذیرد، پس به ادب شما پرداختم، پیش از آنکه دلت سخت شود و قدرت درکت به جای دیگری مشغول شود = انّما قَلْبُ الْحَدَثِ کالأرضِ الخالیَهِ مَا اُلقِیَ فیهَا مِنْ شی‏ءٍ قَبِلَتْهُ. فَبادَرْتُکَ بِالأدَبِ قَبْل اَنْ یَقْسو قَلْبُکَ وَ یَشتَغِلَ لُبُّکَ.. »

حفظ حریم بایدها و نبایدها الهی

از این حفظ حریم ، به “تقوا” نام برده میشود.
جوانی؛دوران تـمایلات و احساسات است که اگر کنترل عاقلانه شود دوران شکوفایی خواهد بودواگر کنترل نشود تبدیل به طوفان خانه برافکن میشود.
با استفاده از شادی ها و تفریحات و ارتباطات، باید به حریم حلال و حرام الهی احترام گذاشته شود و جوان مستعد شکوفایی در قلعه مستحکم تقوا خودرا ایمن کند.

امام علی(ع) مرقوم فرمود: “بدانید ای بندگان خد، تقوا دژی مستحکم و غیرقابل نفوذ است = اعلموا عبادالله ان الـتـقـوی دار حـصـن .”

چه زیبا اسـتـاد مطهری می گوید:
تقوا از مختصات دیـن داری نیسـت ، بلکه لازمه انسانیت اسـت. انـسان اگر بخواهد از طرز زندگی حیوانی و جنگلی خارج شود باید تقوا داشته باشد.

حس بزرگ منشی

امام علی(ع) در فرازی دیگر از این نامه زیباو منشور جوانی،توجه به یک حس مهم درجوانان دارد و آن حس”بزرگ منشی و عزت” است.

والدین و مربیان و هم حکومت ها باید نه تنها مانع پرورش و تعالی این حس نشوند بلکه باید در شکوفایی آن نهایت تلاش خود را داشته باشند.

بی احترامی ، توهین ، بد بینی و میدان ندادن به جوان ، نابود کردن حس بزرگ منشی جوانان است.

والبته این مسئولیت به عهده خود جوان است که از حس عزت و شرافت خود به هرقیمتی در مقابل تحقیرکردن ها ، استقامت بورزد.

امام علی (ع) در این راستا نوشت : “اکرم نفسک عن کل دنیه .. ولاتـکـن عبد غیرک وقد جعلک الله حرا ; بزرگوارتر از آن باش که به پستی تن دهی هرچند تو را به مقصود رساند .. و بنده دیگری مباش که خداوند تو را آزاد آفریده است.”

زیر بار سلطه نرفتن شرط اول برای داشتن حسِ شرافتمندی است . قرآن تابلوی زیبایی از زیر بار سلطه نرفتن جوانان، چه سلطه شیطان و چه سلطه دیکتاتورهای زمانه ، در دسترس قرار داده که نمونه عالی آن “جوانان اصحاب کهف” هستند .

تقویت وجدان اخلاقی:

وجدان در دوران جوانی بسیار زلال است.
وجدان که قرآن از او به “نفس لوامه” یاد میکند نه تنها آدمی در بازگشت از مسیر خطاء کمک میکند بلکه سبب ایجاد و دوام دوستی های پایدار و ارتباطات سالم اجتماعی میشود .

حضرت امیر (ع) خطاب به فرزندش فرمود:
” پـسرم، خود را معیار و مقیاس قضاوت بین خود و دیگران قرار ده = یا بُنی اجعل نفسک میزانا فیما بینک و بین غیرک.”

“انصاف” این گوهرکمیاب ، اصل مهم اخلاقی است که آدمی را از هر نوع تیرگی در روابط دوسـتـانـه خود با خانواده و جامعه دور میکند و تـضـمـین کننده بهترین دوستی ها با والدین و همسر وفرزندان وتمام سطوح اجتماعی میشود.

دوست و دوستی در جوانی

امام علی (ع) به فرزندش نوشت :
“ناتوان ترین مردم کسی است که از دوست گرفتن عاجز باشد و ناتوان تر از اوفردی است که دوست را از دست بدهد.”

دراینجا لازم است متذکراین نکته مهم شوم که “انتخاب دوست” در دوران جوانی ازاساسی ترین واستراژیک ترین امورسنِ جوانی است که پویایی و یا نابودی رادرپی دارد.

امام علی(ع) فرمود :
« کسیکه ناسنجیده با دیگران پیمان دوستى می ‏بندد، بناچار به دوستى اشرارتن در می‏دهد = مَنِ‏ اتَّخَذَ اَخا مِنْ غَیْرِ اخْتبارٍ اَلجأهُ الاضْطِرارُ الى مُرافَقَهِ الاَشْرار».(غرر الحکم)

نگاه عمیق به پیشینیان

چه بسا جـوان؛ بـه مـقـتـضای سن،دارایِ ذهنی زودباور است که به سادگی مورد هجوم فریبکاران سیاسی، اجتماعی، ویاگرگانِ اقتصادی واخلاقی قرارگیرد! در اینجاست که نگاه به تجربه دیگران و تاریخ گذشتگان سهم تعیین کننده ای دارد.
حضرت امیر(ع)می فرماید:
“اخبارگذشتگان را بر خودت عرضه کن و آن چه را به پـیـشینیان رسیده به یاد آر، دیار وآثار مخروبه آنها نظرکـن که چه کرده اند. ببین از کجا منتقل شده اند و در کجا فرود آمده اند = اعرض علیه اخبار الـمـاضـیـن وذکـره بـمـا اصاب من کان قبلک .. فی دیـارهم و آثارهم.”

این سخن،راهگشای خوبی برای اتخاذ تدابیر سیاسی واجتماعی برای هر جوانی است.

منبع: کانال سروش معرفت