پسرفت جهانی جایگاه و وضعیت زنان

مجمع جهانی اقتصاد، واقع در سوییس، از سال 2006 تاکنون گزارشی از شکاف جنسیتی در ۱۵۶ کشور را در چهار زمینه آموزش، سلامتی، فرصت‌های اقتصادی و توانمندسازی سیاسی تهیه می‌کند.
براساس گزارش امسال این نهاد، شکاف جنسیتی در برخی زمینه‌ها مثل سلامتی و آموزش به آرامی در حال کم شدن است، اما نابرابری جنسیتی در محیط کار که مدت‌هاست به عنوان مشکل‌ترین زمینه نابرابری شناخته شده است، همچنان وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود که تا ۲۶۷ سال و نیم آینده هم همچنان وجود داشته باشد و پاندمی کرونا نیز کمکی به آن نکرده است.
10 کشور نخست این جدول به ترتیب عبارتند از: ایسلند، فنلاند، نروژ، نیوزیلند، سوئد، نامیبیا، راواندا، لیتوانی، ایرلند و سوییس.
آمار سال 2021 در قیاس با سال 2020 نشان از یک عقبگرد کلی در آمار شکاف جنسیتی در جهان دارد، با منفی شش دهم درصد عقبگرد، حالا پرکردن متوسط شکاف جنسیتی در جهان 135 سال و نیم زمان نیاز دارد. این در حالی است که طبق گزارش سال گذشته این مجمع، برای پرکردن شکاف جنسیتی در جهان به 99.5 سال زمان احتیاج بود. در این گزارش عنوان شده است که وخامت وضعیت شکاف جنسیتی در جهان در سال 2021 متوجه شیوع کرونا و افزایش شکاف جنسیتی در چندین کشور با جمعیت بزرگ است.
چهار شاخصه این گزارش عبارتند از: «مشارکت اقتصادی و برابری فرصت‌ها»، «دستیابی به آموزش»، «سلامت و بقا» و «اثرگذاری سیاسی» و پیشرفت کشورهای مختلف در برداشتن موانع راه رشد زنان مورد بررسی قرار گرفته است.
مجمع جهانی اقتصاد در این گزارش به تحقیقی استناد کرده که توسط سازمان بین‌المللی کار وابسته به سازمان ملل انجام شده و نشان می‌دهد که زنان در بحران کرونا بیشتر از مردان شغل‌شان را از دست داده‌اند. یک دلیل این امر این است که زنان بیشتر از مردان در بخش‌هایی که در دوران پاندمی تعطیل شدند، مشغول به کار هستند؛ بخش‌هایی مثل مهمانداری هتل‌ها و رستوران‌ها، فروشندگی، آرایشگاه‌ها و… .
مانند سال گذشته، همچنان بزرگ‌ترین شکاف جنسیتی در چهار شاخصه این گزارش مرتبط با مشارکت سیاسی زنان است که به صورت میانگین و در بازه صفر تا صد، تاکنون 22 درصد این شکاف در جهان پر شده است. این گزارش نشان می‌دهد که حدود 26.1 درصد از حدود 35 هزار و 500 صندلی پارلمان در جهان به زنان تعلق دارد و از میان بیش از 3 هزار و 400 وزیر در جهان، تنها 22.1 درصد از آنها وزیر زن هستند. این گزارش پیش‌بینی می‌کند که شکاف جنسیتی در حوزه مشارکت سیاسی زنان در جهان به 145.5 سال نیاز دارد تا پر شود.

وضعیت ایران در گزارش
گزارش شکاف جنسیتی از سال 2006 به صورت سالانه و با یک روش‌شناسی ثابت و مشخص، اما با تعداد کشورهای متفاوت منتشر می‌شود. در آخرین گزارش، 156 کشور حاضر هستند که از این میان جایگاه ایران با دو پله سقوط نسبت به سال گذشته، از میان 156 کشور، جایگاه 150 را به دست آورده است.
به صورت کلی و در چهار شاخصه اصلی این گزارش وضعیت ایران به شرح زیر است: «مشارکت اقتصادی و برابری فرصت‌ها» رتبه 150 (0.375)، «دستیابی به آموزش» رتبه 119 (0.953)، «سلامت و بقا» رتبه 129 (0.963) و «اثرگذاری سیاسی» با رتبه 151 (0.036).
در شاخص مشارکت اقتصادی و برابری فرصت‌ها، بهترین عملکرد ایران متوجه حقوق برابر برای کار مشابه است که در این زیرمجموعه رتبه ایران 110 است و حدود نیمی از راه (0.579) را برای رسیدن به بستن شکاف جنستی در این امر بسته است. کمترین رتبه ایران در این مجموعه متوجه نسبت حضور زنان به مردان در نیروی کار است که ایران با رتبه 152 و با درصد (0.246) در این وضعیت قرار دارد.
در شاخص دستیابی به آموزش، ایران با رتبه 119 به صورت کلی بهترین عملکرد خود را با پوشش حدود 95درصد شکاف جنسیتی نشان می‌دهد، این شاخص از چهار زیرمجموعه با عنوان‌های نرخ باسوادی، آموزش ابتدایی، آموزش دبیرستان، آموزش آکادمیک و تخصصی تشکیل شده است و نگاهی به وضعیت ایران در این زیرشاخص‌ها نشان می‌دهد که ایران در تمامی این موارد بیش از 85درصد از شکاف جنسیتی را پوشش داده است. بیشترین شکاف جنسیتی در این زیر مجموعه متعلق به حضور زنان در آموزش‌های تخصصی و آکادمیک است.
شاخص سلامت و بقا از دو زیرمجموعه نرخ نسبت جنس در زمان تولد و امید به زندگی مشخص می‌شود. ایران در هردوی این زیرمجموعه‌ها با درصدهای به ترتیب (0.944 و 1.008) توانسته است شکاف جنسیتی خود را حدودا پر کند. گرچه رتبه این شاخص (129) از شاخص تحصیلی پایین‌تر است (119)، اما میزان پرکردن شکاف جنسیتی در بخش سلامت (0.963) وضعیت اندکی بهتر از حوزه آموزش (0.953) دارد.
وضعیت وخیم عددها خود را در بخش مشارکت سیاسی زنان در ایران نشان می‌دهد. جایگاه این شاخص با رتبه 151 (0.036) چندان خبری از پوشش شکاف جنسیتی نمی‌دهد. این شاخص از سه زیرشاخص حضور زنان در پارلمان، زنان در موقعیت‌های وزارت و میزان حضور یک زن در صدر ریاست بر کشور در 50 سال گذشته تشکیل می‌شود. در میان زیرشاخص‌های مشارکت سیاسی زنان ایران، بهترین عملکرد متوجه وزارت زنان است.
به صورت کلی نمودار جهت‌گیری این گزارش نشان می‌دهد که جهت‌گیری سیاستگذاری در ایران در جهت پرکردن شکاف جنسیتی به سوی مشخصه‌های سلامت و آموزش است و در این دو شاخصه ایران توانسته جای بسیار اندکی را برای شکاف باقی بگذارد.

منبع: اعتماد