اورشلیم سرزمین سه دین الهی
سرزمین فلسطین که سالهاست در دست رژیم اسرائیل در اسارت به سر میبرد، خاستگاه و محل جلوه و خودنمایی ادیان الهی است. در هر گوشه از این سرزمین الهی میتوان نشانههای اسلام، مسیحیت و یهودیت را به تماشا نشست.
متن زیر گزارشی است از بیبیسی فارسی، درباره اماکن و مراکز دینی مسلمانان، یهودیان و مسیحیان در فلسطین اشغالی؛ میراثی جهانی که امروزه در چنگال غاصبان صهیونیستی گرفتار است.
جمعه ۱۵ نوامبر سال ۲۰۱۳ میلادی است. ۵ دقیقه بعد از ساعت ۴ بعد از ظهر، با به صدا درآوردن آژیر، آغاز شبات را اعلام میکنند. از حالا تا ساعت ۴ بعد از ظهر روز شنبه در سراسر اسرائیل «شبات» است. شبات در زبان عبری به معنی «شنبه» است که به روز تعطیل هفتگی میگویند.
شبات اما از همهجا بیشتر در اورشلیم جدی گرفته میشود. تمام وسایل نقلیه عمومی، مراکز خرید و حتی پخت و پز در خانهها تعطیل میشود. تنها برخی رستورانها برای شب از میهمانان خود با «غذای شبات» پذیرایی میکنند. این غذا باید از قبل سفارش داده شده باشد.
شبات شالوم، دکمه حرام
با به صدا در آمدن آژیر شبات، جنب و جوشی که از یک ساعت قبل در میان خدمه هتل ما آغاز شده، یکباره فروکش میکند. حالا، آسانسور اتوماتیک شده و بدون آن که کسی دکمه آن را فشار دهد، هر چند دقیقه یک بار به راه میافتد، در هر طبقه مکث کوتاهی میکند، درِ آن باز و بسته میشود و دوباره به راه میافتد. این حرکت خودکار آسانسورها تا پایان شبات، یعنی ساعت ۴ بعد از ظهر روز شنبه ادامه مییابد. زیرا یک یهودی مرمن، در طول شبات نباید هیچ دکمهای را فشار دهد.
در سالن غذاخوری، دستگاههای قهوه معمولی از برق کشیده میشوند و کتریهای برقی بزرگ جای آنها را میگیرند. این کتریها تمام مدت روشن هستند و آب را داغ نگه میدارند تا میهمانان بتوانند برای خودشان قهوه یا چای درست کنند. در شبات، فشردن دکمه و خاموش و روشن کردن ماشینها و دستگاههای برقی حرام است.
گوشهای از قلعه داود یکی از بزرگترین جاذبههای توریستی اورشلیم
برای خانوادههای مذهبی یهودی، رعایت سنتهای شبات الزامی است. در شهرک یهودینشین الکنا، خانم ناوا شپیرا وسایل شبات را به من نشان میدهد: اجاق برقی اتوماتیکی که در تمام ۲۴ ساعت روشن میماند تا غذایی را که قبلاً برای شبات پخته شده گرم نگه دارد و ظرفهای مجزا برای پختن گوشت و مواد لبنی. این ظرفها هرگز نباید اشتباه گرفته شوند. اگر مواد لبنی در ظرف مخصوص گوشت و گوشت در ظرف مخصوص مواد لبنی پخته شوند، «کوشر» نیستند. کوشر، یعنی حلال.
اورشلیم، گهواره سه دین بزرگ جهان
اورشلیم، دنیای پر رمز و رازی است که هر سنگ آن مرا که مبهوت معماری شگفت این شهر شدهام به گوشهای از تاریخی کهن و سرشار از ماجرا میبرد. این شهر در طول تاریخ سه هزار ساله خود بارها میان یهودیان، اعراب، مملوکیان، ترکان عثمانی، انگلیسیها، فرانسویها و دیگران دست به دست و در جریان جنگها با خاک یکسان شده، اما دوباره سر بر کشیده است.
شامگاه جمعه پانزدهم نوامبر، در حالی که همه وسایل نقلیه در اورشلیم از کار باز ماندهاند، همه فروشگاهها بستهاند و سکوتی رازناک بر تمام شهر سایه افکنده است، فاصله سه کیلومتری هتل تا محله قدیمی اورشلیم را پیاده میپیمایم. میخواهم ببینم شبات در پای دیوار ندبه و سایر اماکن مذهبی و کهن اورشلیم چگونه میگذرد.
یک روز قبل، تا رسیدن به دیوار ندبه که مسجدالاقصی، مسجدالخضرا و «قبه الصخره» بر گرده آن نشستهاند، ساعتهای طولانی در قلعه داود و کوچههای پلکانی و پر پیچ و خم محلههای مسلمانان، مسیحیان، یهودیان و ارمنیها در اورشلیم قدیم چرخیدهام. در جایی بلافاصله پس از دیدار «کلیسای قبور» به همسایه دیوار به دیوارش «مسجد عمر بن خطاب» برخوردهام. پس از ترک مسجد، در کنار آن از «کلیسای ناجی» سر در آوردهام.
کلیسای ناجی بر خلاف کلیسای قبور و مسجد عمر که قرنها از عمرشان میگذرد، بنایی مدرن دارد و در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی به دستور ویلهلم دوم قیصر آلمان ساخته شده است. کلیسای قبور جایی است که مسیحیان معتقدند عیسی مسیح پس از به صلیب کشیده شدن از آنجا به آسمان عروج کرده است و در همانجا هم به زمین باز خواهد گشت. اینجا زائران بسیاری روی زمین دراز میکشند، صورت به سنگ قبری بزرگ و کهن میسایند، آن را میبوسند و بر آن اشک میریزند. زائران مسیحی از همه جای دنیا آمدهاند و در کلیسای قبور جای سوزن انداختن نیست. سنگ بر گوری نهاده شده است که میگویند پیکر عیسی مسیح(ع) پس از خاکسپاری در آن ناپدید شد.
مسجدالاقصی و یک اشتباه تاریخی
اکنون به پای دیوار ندبه رسیدهام. قبله یهودیان جهان در زیر پای مسجدالاقصی، مهمترین مسجد مسلمانان جهان پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی در مدینه قرار گرفته است.
از پای دیوار ندبه، دو گنبد مدور توجه مرا به خود جلب میکند. یکی طلایی و دیگری تیره رنگ است. من مثل اکثریت قریب به اتفاق شرقیها تصور میکنم گنبد طلا به مسجدالاقصی تعلق دارد، اما بعد در مییابم که این یک اشتباه تاریخی است. گنبد طلا بر سقف مسجدالخضرا نشسته و گنبد مسجدالاقصی تیره رنگ است.
سنگ بنای مسجدالاقصی در قرن هفتم میلادی پس از فتح اورشلیم به دست مسلمانان بر صخرهای نهاده شد که قبلاً قدیمیترین معبد یهودیان بر آن بنا شده بود. این معبد، پیش از تصرف اورشلیم به وسیله مسلمانان، در چند هجوم تاریخی ویران شده و تنها دیوار غربی آن باقی مانده بود که دیوار ندبه نام دارد.
یهودیان متعصب آرزومند بازسازی این معبد حتی به قیمت تخریب مسجدالاقصی هستند. ورود غیرمسلمانان به محوطه مسجدالاقصی تنها با اجازه مخصوص ممکن است. در سال ۲۰۰۰ آریل شارون نخستوزیر وقت اسرائیل با نقض این قاعده باعث به راه افتادن انتفاضه دوم فلسطینیها شد و روند صلح را متوقف کرد.
در پیمان اسلو که در سالهای ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ با وساطت بیل کلینتون میان یاسر عرفات و اسحاق رابین منعقد شد، اسرائیلیها پذیرفتند که شرق اورشلیم پایتخت کشور مستقل فلسطین باشد. اما دولتهای بعدی اسرائیل حاضر به پذیرش این امر نیستند.
سرزمین فلسطین که سالهاست در دست رژیم اسرائیل در اسارت به سر میبرد، خاستگاه و محل جلوه و خودنمایی ادیان الهی است. در هر گوشه از این سرزمین الهی میتوان نشانههای اسلام، مسیحیت و یهودیت را به تماشا نشست.
