نگاهی به کتاب «معنای سیاسی هستی‌شناسی فلسفی مارتین هایدگر»
کتاب «معنای سیاسی هستی‌شناسی فلسفی مارتین هایدگر» نوشته «پییر بودریو» کتابی فلسفی در نقد و تفسیر هستی‌شناسی هایدگر است. پییر بوردیو در این کتاب با معیارهای فلسفی‌هایدگر به بررسی مواضع و نگرش‌های این فیلسوف در هستی‌شناسی در بستر تاریخ می‌پردازد.
«مارتین‌هایدگر» یکی از مشهورترین فیلسوفان قرن بیستم محسوب می‌شود. او با روشی به تفکر و تأمل درباره وجود پرداخت که روشی نوین به شمار می‌رفت. فلسفه‌هایدگر بر نگرش و بینش فلاسفه پس از او تأثیر زیادی گذاشت. «مارتین‌هایدگر» زمان را به سه نوع تقسیم کرد. زمان روزمره، زمان طبیعی و زمان جهانی. همچنین‌هایدگر عالم را مجموعه‌ای از موجودات و اشیا نمی‌دانست، او عالم را شبکه نسبت‌های دازاین با وجود می‌دانست. «مارتین‌هایدگر» بر این باور بود که عالم یکی از مقوله‌های وجود دازاین است. «پییر بودریو» در کتاب «معنای سیاسی هستی‌شناسی مارتین‌هایدگر» با معیارهای فلسفی‌هایدگر به بررسی مواضع و نگرش‌های این فیلسوف در هستی‌شناسی در بستر تاریخ می‌پردازد. بودریو نویسنده کتاب که دیدگاه جامعه‌شناسی دارد، با خوانشی دوجانبه سیاسی‌ـ فلسفی روی آورده است. بودریو در مقدمه کتاب بیان می‌کند: «با محک معیارهای فلسفی، گفتار‌هایدگر از ابتدا تا انتها، ابهام کم نظیری دارد، چون در پی اطلاق مقوله‌های وجودی و هستی‌شناختی به «لحظه» تاریخی معینی است تا این توهم ایجاد شود که درونمایه فلسفی آنها به صورت پیشنی به و ضعیت سیاسی قابل اطلاق است..» مطالعه کتاب «معنای سیاسی هستی شناسی فلسفی مارتین‌هایدگر» برای علاقه‌مندان به فلسفه‌هایدگر مناسب است. کتاب توانسته دیدگاه این فیلسوف مشهور در هستی‌شناسی را در جامعه سیاسی مورد نقد و بررسی قرار دهد.
بوردیو در مقدمه‌ای بر این کتاب می‌نویسد: «این کتاب نخستین بار با اندکی تفاوت در سال ۱۹۷۵ در فصلنامه علوم اجتماعی که به دست خود بوردیو تاسیس شده بود به چاپ رسید. ابتدا قرار بود این کتاب‌هامشق‌هایی در روش‌شناسی باشد نه ادعانامه. تحلیلهای علمی درست و دقیق از منطق اقامه دعوا و بازجویی(آیا‌هایدگر از نازی‌ها بود؟ آیا فلسفه او فلسفه‌ی نازی بود؟ آیا فلسفه‌هایدگر باید تدریس شود؟ و از این قبیل) روی گردانند، از این رو مطمئن نیستم هیجان بیمارگونه‌ای که امروز این فیلسوف را در برگرفته زمینه مساعدی برای دریافت درست کتاب من باشد و به ناچار اکنون نیز همچون نخستین انتشار آن نابهنگام به نظر می‌رسد.
تفاوت اصلی این نسخه با چاپ قبلی سوای افزودن یادداشت‌هایی برای به روز کردن زمینه تاریخی این است که سه فصل مربوط به تحلیل زبان‌هایدگر و قرائت‌هایی را که این زبان ما را به آن می‌خواند به آخر کتاب انتقال داده‌ام تا دنبال کردن استدلال اصلی من آسان تر شود. به این ترتیب خطر مخدوش و مبهم شدن این واقعیت را به جان خریده‌ام که بر خلاف یکی از دیدگاه‌های رایج جامعه شناسی، قرائت خود آثار هایدگر با معناهای دوگانه و نجواهای پنهان آن بوده که بعضی از غیر منتظر ترین دلالت‌های سیاسی فلسفه‌هایدگر را برملا کرده است آنهم در زمانه‌ای که مورخان به آن اذعان نداشتند: محکوم کردن دولت رفاه که در اعماق نظریه مندی پنهان است؛ یهود ستیزی آنکه به صورت توبیخی بی ریشگی تعالی یافته است، امتناع از تکذیب پایبندی به نازیسم که در گوشه و کنایه‌های معذبی هویداست که در جای‌جای گفتگوی هایدگر و یونا به چشم می‌خورد؛ محافظه کاری فرا انقلابی که نه فقط الهام بخش استراتژی‌های فلسفی غلبه رادیکال بود بلکه همانطور که هوگو آت نشان داده است وقتی حکومت هیتلر به آمال انقلابی او برای حرفه پیشوای فلسفی ارج و احترام این گذاشت الهام بخش قطع رابطه نومیدانه فیلسوف با این حکومت هم بود.
همه اینها هم آنجا در متن در انتظار خوانده شدن بود، اما پاسداران تفسیر سنتی آن را رد می‌کردند چون حس کرده بودند پیشرفته مهار ناپذیر علوم جدید تهدیدی برای امتیازهای آنان است و برای همین مانند اشرافی که از تخت افتاده‌اند به فلسفه فلسفه چسبیده‌اند که مثال اعلای چنین فلسفه‌ای را‌هایدگر عرضه می‌کرد و هایل مقدسی بین هستی شناسی و انسان شناسی بر می‌افراشت. اما نهایت امیدی که ارتودوکس‌ها می‌توانند داشته باشند به تعویق انداختن لحظه ناگزیری است که سرانجام باید با معاینه نابینایی متخصصان بصیرت و تیزبینی موافقت کنند که هایدگر روشن تر از هر فیلسوف دیگری نشان می‌داد و آنها به تکرار و تقدیس آن از طریق غفلت عمدی و سکوت توهین‌آمیز شان ادامه می‌دهند.»
جین جوزف گو از اعضای هیئت علمی دانشگاه براون درباره این کتاب می‌نویسد: «کتاب بی‌همتای بوردیو بیشترین سهم را در فهم معنای اجتماعی و سیاسی فلسفه مارتین هایدگر دارد. این کتاب هم به لحاظ روش ـ که مثال اعلای رویکرد جامعه شناختی به فلسفه است ـ و هم به لحاظ پرتوی که بر مجادله‌های کنونی بر سر رابطه‌هایدگر و نازیسم می‌افکند، به غایت چالش‌برانگیز است. کتاب حاضر به دلیل اصالت و تازگی، وضوح و صلابت نظریه‌اش، درمیان سایر کتاب‌ها و مقاله‌هایی که به دلالت‌های سیاسی آثار‌هایدگر پرداخته‌اند منحصر به فرد است.»
کتاب «معنای سیاسی هستی‌شناسی مارتین‌هایدگر» از تفکرات و نظریات فلسفی‌هایدگر در بررسی مسائل و بحران پس از جنگ جهانی بهره برده است. نگرش‌هایدگر به وضعیت سیاسی با معیارهای فلسفی از تحلیلهای موجود در کتاب است. علاوه بر مقدمه و پیشگفتار، کتاب دارای 4 بخش است که عبارتند از : فلسفه محض و روح زمان، میدان فلسفی و فضای امکانات، «انقلاب محافظه‌کار» در فلسفه، سانسور و تحصیل شکل، خوانش‌های درونی و حرمت شکل، خودـ تفسیر و تکامل نظام.
درباره نویسنده
«پییر بوردیو» جامعه‌شناس و مردم‌شناس فرانسوی بود. او در سال 1930 به دنیا آمد و در پاریس تحصیل کرد. بودریو درباره خودش می‌گوید در رشته فلسفه با درجه عالی از دانشگاه فارغ التحصیل شده است. اما به دلیل اعتراض از نوشتن رساله خودداری کرده است. او شیوه آموزش را اقتدارطلبانه و خشک و بی روح دانسته و به همین جهت رساله‌‌اش را نمی‌نویسد. بودریو در ارائه نظراتش از اندیشمندانی چون‌هایدگر، گرامشی، مرلوپونتی، ویتگنشتاین، هوسرل، مارکس وبر، دورکیم، کلود لوی استروس و پانوفسکی تأثیر بسیاری گرفته بود. بودریو نظریه‌‌ای مطرح کرد درباره شکل‌های فرهنگی، اجتماعی و سمبلیک سرمایه‌داری در مقابل شکل‌های اقتصادی سرمایه‌داری. او که یکی از جامعه‌شناسان شناخته شده فرانسوی محسوب می‌شود به مسائل مهمی که دینامیک قدرت نامید پرداخته است. دینامیک قدرت، در واقع روش‌های انتقال قدرت در جامعه و بین نسل‌های متفاوت است. میدان سرمایه فرهنگی و عادت‌واره از مفاهیمی بودند که اولین بار توسط پییر بودریو مطرح شدند. عادت‌واره یا ریختار Habitus) ) همان جبر و ضرورت درونی است که تبدیل به قریحه شده و کارهای معنادار را سبب می‌شود.
یکی از کتاب‌های مشهور بوردیو کتاب «تمایز: نقد جامعه شناختی قضاوت درباره سلایق» نام دارد. این کتاب از سوی انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسی به عنوان ششمین کتاب جامعه‌شناسی اثرگذار قرن بیستم معرفی شده است. از دیگر آثار پییر بودریو می‌توان عناوین زیر را نام برد: کتاب «نظریه کنش»، «دلایل عملی و انتخاب عقلانی»، «انسان دانشگاهی»، «درسی درباره درس».
عنوان اصلی کتاب Ontologie politique de Martin Heidegger نام دارد. نسخه کنونی کتاب ترجمه‌ای از متن انگلیسی است با عنوان The political ontology of Martin Heidegge. کتاب «معنای سیاسی هستی‌شناسی مارتین‌هایدگر» توسط «حسن چاوشیان» با شمارگان هزار و 100 نسخه در 160 صفحه به بهای 35 هزار تومان برای علاقه‌مندان مطالعه به فارسی برگردانده شده و از سوی بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر و راهی بازار کتاب ایران شده است.
منبع: ایبنا
