دوازده نکته درباره منطقه الشیخ جراح
سیدعلی بطحایی
وقایع، کشتارهای اخیر در پایتخت فلسطین اشغالی نشان داد که مسئله «حی الشیخ جراح» تنها موضوع یک محله کوچک از شهر بیت المقدس نیست بلکه فراتر از این غصب، هدف صهیونیست‌ها از این دست‌اندازی مسئله شریانی دیگری است.
برای روشن شدن این مسئله که فلسطینیان نستوه را، به ستوه آورده و زمین نزاع را به درون مسجدالاقصی کشانده و متأسفانه مسجدالصخره را نیز طعمه آتش نموده، بجاست به دوازده نکته ذیل توجه کنیم تا بتوانیم تصویری روشن از آنچه در بیت المقدس می‌گذرد ترسیم کنیم؛
یکم. عنوان «الشیخ جراح» لقب پزشک مخصوص صلاح‌الدین ایوبی (متوفی 589 قمری) است که در کسوت جراحی (طبیب العسکر) به او و لشکریانش خدمت پزشکی انجام می‌داد. به پاس مبارزات صلاح الدین در فتح بیت‌المقدس (583 قمری) نام او و برخی از همراهانش همچون الشیخ جراح در بخش‌هایی از سرزمین قدس، به عنوان نمادهایی برای مقاومت و جهاد نامگذاری شده است.
دوم. شهرک‌های صهیونیستی (به عبری: התנחלות) به مناطق جدیدالتأسیسی گفته می‌شود که بعد از پیروزی اسرائیل بر اعراب در جنگ شش روزه (1967 میلادی/1345 خورشیدی)، توسط صهیونیست‌ها در بخش‌های شرقی بیت المقدس و.. احداث شده‌اند. نکته اینجاست که یکی از شش چالش اصلی صلح میان آوارگان فلسطینی و غاصبان اسرائیلی، موضوع مکان احداث شهرک‌های صهیونیستی است. طراحان غاصب اسرائیلی با جانمایی این شهرک‌ها، حدومرز جغرافیایی را با مسائل سیاسی و نظامی پیوند زده‌اند و نقشه کلان «بیت المقدس عاری از مسلمانان» را پایه ریزی کرده‌اند.
سوم. بعد از جنگ 1967 م (1345 خورشیدی) بیت المقدس به سه منطقه مهم «قدس شرقی»، «قدس غربی» و منطقه «نو- مَن- لَند/ No Man Land / منطقه بی طرف بین المللی» تقسیم بندی شد.
طرف غربی را صهیونیست‌ها در همان ابتدا با جنگ غصب کردند و منطقه شرقی که شامل هسته محوری شهر (منطقه باستانی بیت المقدس، حرم الشریف، مسجد الصخره، مسجدالاقصی و دروازه طلایی Golden Gate که برخی معتقدند منجی موعود آخرالزمان آن درب مسدود را باز خواهد کرد) در اختیار اردن به عنوان کفیل فلسطینیان قرار گرفت.
همچنین یک منطقه مرزی بی طرف نظامی تحت نظارت سازمان ملل که کسی حق عبور و مرور در آنجا نداشته، به عنوان نقطه صفر مرزی تعیین و با سیم خاردار، دو منطقه باختر و خاور بیت المقدس از یکدیگر جدا شدند. خاور در دامن آشنای دیرین و باختر در چنگال غریبه ننگین.
تمام ماجرای حساس پایتخت فلسطین در مورد «القدس الشرقیه» است که شامل مناطق مسلمان، یهودی و مسیحی نشین و ناحیه شهر باستانی – زیارتی بیت المقدس است.
چهارم. در سال ۱۹۴۸ میلادی/۱۳۲۷ خورشیدی، محله الشیخ جراح در قسمت شمال بیت المقدس پذیرای جمعی از خانواده‌هایی شد که از روستاهای سرزمین‌های اشغالی خود (درقدس غربی و روستای الطالبیه) آواره و به عبارتی اخراج شده بودند و تحت حمایت دولت اردن در آن منطقه جدید سکنی گزیده بودند.
پنجم. این محله استراتژیک در شمال شهر باستانی قدس و یکی از مداخل اصلی ورودی به شهرباستانی است که در سال ۱۹۵۶ م/ ۱۳۳۵ خورشیدی به موجب توافقنامه‌ای میان سازمان ملل متحد (به نیابت سازمان اونروا که مخفف آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی UNRWA) و پادشاهی اردن ایجاد شد. در آن زمان شیخ جراح میزبان ۴۸ خانوار آوارهٔ فلسطینی از جنگ سال ۱۹۴۸ شد. نکته اینجاست که دولت اردن و سازمان ملل متحد توافقنامه‌ای دقیق مبنی بر تأمین مسکن برای خانوارهای اخراج‌شده برای سکونت در این محله به امضا طرفین رساندند.
ششم. براساس این توافق رسمی و بین‌المللی، زمین شیخ جراح از سوی اردن اهدا شد و دولت اردن بعد از ساخت منازل مسکونی، آنها خانه‌ها را به شرط تملیک پس از مدت سه سال به فلسطینی‌ها واگذار کرد.
هفتم. در جنگ سال ۱۹۶۷/ ۱۳۴۵ خورشیدی و اشغال قدس شرقی توسط ارتش غاصب صهیونیستی، عملیات ثبت سند مالکیت ساکنان شیخ جراح به تأخیر افتاد و اجازه تسجیل سند را به ساکنان این منطقه ندادند.
هشتم. سال ۱۹۷۲ میلادی/ ۱۳۵۱ خورشیدی شهرک نشینان صهیونیست در قدس شرقی، ساکنان این منطقه را اخراج و خانه‌هایشان را به تصرف خود درآورند.
نهم. دادگاه رژیم صهیونیستی با اعطای اسناد مجعول و بدون هماهنگی با سازمان ملل به شهرک‌نشینان صهیونیست، مالکیت شهرک نشینان صهیونیست را بر این منازل (با اعیان فلسطینی و عرصه اردنی) اعلام کرد. ساکنان این منازل از خروج اجباری از خانه‌هایشان امتناع و از دولت اردن خواستند تا طبق توافق معهود با سازمان ملل اسناد مالکیتی منازلشان را به آنها بدهد.
دهم. در خلال سال ۲۰۰۹ میلادی/ 1388 خورشیدی نیز در نزاعی، سه واحد مسکونی به زور از صاحبان آنها گرفته و در اختیار شهرک‌نشینان صهیونیست قرار گرفت.
یازدهم. به تازگی جراحتی تازه در باب مسئله شیخ جراح، سربازکرده است و آن اینکه شهرک‌نشینان به ناحق و دروغ، ادعای مالکیت بر اراضی شیخ جراح دارند. حقیقت ناگفته اینکه ساکنان شیخ جراح در سال ۱۹۴۸ میلادی/1327 خورشیدی به زور از قدس غربی و حومه بیت المقدس رانده شدند و اسرائیل اسناد ثبت ملکی آنها در محله‌های دیگری همانند «الطالبیه» در بیت المقدس قدس غربی و روستاهای آن را در اختیار دارد.
فراموش نکنیم که رژیم غاصب صهیونیستی پیش از آنکه بخواهد برای کمک به ساکنان الشیخ جراح در شرق بیت المقدس باید اقدامی جبرانی جهت استرداد املاکی که متعلق به آنها نیست را فوراً انجام دهد. صهیونیست‌ها بایستی املاک به غارت‌رفته خانواده‌های الشیخ جراح در بیت المقدس غربی را فوراً به آنها به آنها بازگرداند.
دوازدهم. مهم‌ترین نکته در مسئله الشیخ جراح این است که غایت اصلی صهیونیست‌ها، تنها مصادره خانه‌ها و آوارگی ساکنان مشروع آنجا نیست؛ هدف نهایی و مخفی پروژه غصب پایتخت بیت المقدس و تکمیل کمربند شهرک‌های صهیونیستی پیرامون قسمت شرقی بیت المقدس است. در این راستا صهیونیست‌ها با تصاحب حرم الشریف وتکمیل نقشه بیت المقدس عاری از مسلمانان است دنبال این هستند تا هویت این شهر اسلامی را به ماهیتی صهیونیستی تبدیل کنند. چنانچه در پیش نویس معامله قرن نیز بر آن اشاره شده است ومقرر شده تا تپه ابودیس (به لاتین: Abu Dis در جنوب شرقی شهرباستانی قدس) به عنوان پایتخت مجعول فلسطین اشغالی معرفی شود و شش دانگ بیت المقدس به منطقه‌ای اشغال شده با ساختاری اسرائیلی و بافتاری صهیونیستی تبدیل شود.
*سیدعلی بطحایی (طلبه حوزه علمیه، دانش آموخته دکتری مذاهب کلامی، مدرس دانشگاه ادیان ومذاهب وجامعه المصطفی العالمیه)/ایمیل [email protected]
منابع:
برنامه‌ریزی اسرائیل در قدس، یوسف رفیق‌جبارین، با ترجمه جواد شعرباف، فاطمه کاظمی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
اشغال فلسطین، الحکم دروازا، ترجمه: حسین وجداندوست، تهران، سازمان انتشاراتی انترنشنال پرس
دایرهٔ المعارف مصور تاریخ فلسطین تدوین حامد کفاش و امیر منصور و زهرا یگانه – انتشارات سایان.
اخراج فلسطینیان: افشای طرح‌ها و برنامه‌های سازمان یافته صهیونیست‌ها در اجبار ساکنان اولیه فلسطین به ترک سرزمین‌های خود (1948-1882) نوشته نورالدین مصالحه و فریده مبینی کشه – مرکز مطالعات فلسطین.
