اسرائیل و چالش پساصهیونیستی

کتاب «ایده اسرائیل: تاریخچه‌ای از قدرت و دانش و دانایی» در سال ۲۰۱۴ توسط انتشارات ورسو و ترجمه فارسی آن در سال 1398 به قلم محسن کرباسفروشان و به همت انتشارات اطلاعات منتشر شده است. پاپه در این کتاب سه دوره را برای تعریف صهیونیسم بررسی می‌کند: روایت کلاسیک صهیونیست‌ها از تاریخ اسرائیل، ظهور جنبش پساصهیونیسم در دهه ۱۹۹۰ و ظهور نئوصهیونیسم که به گفته او یک ایدئولوژی کاملا ناسیونالیستی و نژادپرستانه است. نویسنده توضیح می‌دهد که در روایت صهیونیستی برای بازاریابی اسرائیل تازه‌شکل‌گرفته، به‌عنوان تنها دموکراسی در خاورمیانه، توضیح اخراج اعراب فلسطینی و محکوم‌کردن مقاومت آنها در برابر ایجاد یک کشور یهودی ضرورت داشت.فصل اول کتاب با تبیین ایده به‌وجود‌آورنده اسرائیل در جریان غالب دانشگاهی صهیونیستی آغاز می‌شود. برای اینکه چالش‌های سال‌های 1990 روشن شود، فصل دوم کتاب به تعیین جایگاه فلسطینی‌ها در مباحثه صهیونیستی اختصاص دارد. شرح عمومی روایت صهیونیستی در دو فصل اولیه کتاب، با تحلیلی پیرامون تبیین جریان اصلی صهیونیسم در سال 1948، زمان پیدایش و تأسیس کشور یهود در فلسطین، در هر دو حوزه دانشگاهی و رسانه‌ای، تعقیب می‌شود. تمرکز پاپه بر سال 1948 به دو دلیل انجام می‌گیرد؛ اول آنکه تاریخ و حتی تاریخ‌نگاری سال 1948، هسته اصلی موضوع چالش پساصهیونیستی را تشکیل می‌دهد. دوم آنکه سال 1948 نقطه آغاز برای همه مباحثه‌ها و مناظره‌های مشروح در این کتاب است. آن سال هم اوج فرایندهای تاریخی پیشین و هم شرح و تفسیر همه اتفاقات متعاقب آن را تبیین می‌کند. فصل چهارم کتاب به تکریم از نخستین منتقدان یهودی اسرائیلی از صهیونیسم اختصاص دارد؛ افرادی که مستقیم و غیرمستقیم بر دغدغه سال‌های 1990 تأثیرگذار بودند، گرچه آنها در بخش اعظم این کشاکش در جامعه خود منزوی و به‌ حاشیه‌ رانده شدند، اما می‌توان تأثیرشان را در سال‌های 1990، وقتی موضوع ایده صهیونیستی در سطحی وسیع به پدیده روشنفکری و فرهنگی بالغی تبدیل شده بود، درک و فهم کرد. چالش پساصهیونیستی آن دهه استمرار کار و فعالیت شجاعانه اشخاصی معین و ستودنی بود که برخی از آنان دانشگاهی بودند و دیگران‌شان روزنامه‌نگاران غیررسمی؛ کسانی که در اعتقاد به رستگاری جهانی و جمعی، در زندگی هر‌چه بیشتر به ارزش‌های انسانی نزدیک بودند و به تنهایی بر انتقاد به ابتذال صهیونیسم پافشاری می‌کردند. در فصل پنجم یافته‌های مورخان اسرائیلی، مشهور به نومورخان عرضه می‌شود. این مورخان همان‌هایی هستند که روایت صهیونیستی از رخداد 1948 را به نقد کشیده‌اند. فصل ششم این کتاب، بحثی نظری را مطرح می‌کند که به کسانی همچون جامعه‌شناسان الهام می‌بخشد؛ کسانی که این تحقیق را به ترتیب زمانی تا ایام اولیه صهیونیسم به عقب می‌برند و متعاقبا تا سال‌های 1950، برایش گاه‌شمار می‌سازند و ارتباطش را با مسائل و موضوعاتی همچون مخمصه و بحران یهودیان مزراحی (مشرقی)، فلسطینیان در اسرائیل، مسئله جنسیت و موضوع دستکاری‌شدن خاطره هولوکاست در داخل اسرائیل ربط زمانی می‌بخشند. فصل هفتم کتاب دستکاری خاطره هولوکاست در اسرائیل را نقد می‌کند؛ نقدی که اعصاب خام و بی‌تجربه در جامعه را تحریک کرد و نه‌فقط بی‌میلی رهبری یهود برای به‌کار‌بردن منتهای کوشش خود برای محافظت یهودیان اروپا از کشتار دسته‌جمعی را فاش و برملا کرد، بلکه حتی تأیید و حمایت و اتحاد برخی رهبران صهیونیستی با نازیسم را هم تا مرحله به اجرا درآمدن نقشه واقعی نازی‌ها برای نابودی کامل یهودیان آشکار کرد. فصل هشتم کتاب به نقد دانشگاهی یهودیان مزراحی اختصاص یافته است. مهم‌ترین درگیری با ایده به‌وجود‌آورنده اسرائیل را دانشگاهیان یهودی مزراحی که بیشترشان جامعه‌شناس و از فعالان اجتماعی بودند، پدید آوردند. در فصل نهم کتاب نشان داده می‌شود که چگونه درگیری این یهودیان در شکل‌دادن تبیین فرهنگی اسرائیل و نقد ایده به‌وجودآورنده اسرائیل نقش داشته است. فصل دهم به نقدهای پساصهیونیستی اختصاص دارد. بخش نهایی کتاب نیز نگاهی دارد بر واکنش‌ها نسبت به چالش پساصهیونیستی و حتمیت و ضرورت نهایی نسخه بیشتر افراطی از صهیونیسم در قرن بیست‌و‌یکم؛ چیزی که به زعم پاپه در قلب نظام دانش اسرائیل بیتوته کرده و به پیدایش نوصهیونیسم منجر شده است.

منبع: شرق