بیانیه رسمی اخیر اخوان‌المسلمین و مصائب آنان در سال‌های اخیر| سیدعلی بطحایی

بررسی تحولات وادوار تاریخی یکصدسال حضور سیاسی – اجتماعی «جنبش اخوان‌المسلمین» روشن می‌کند که چندسال اخیر، محنت بارترین دوران ازحیات منادیان اسلام سیاسی در جهان اسلام است.

صبحگاه چهاردهم آگوست ۲۰۱۳ میلادی شهروندان مصری با صدای رگبار گلوله ارتش و جاری شدن سیلاب خون در «میدان رابعه العدویه» در قلب قاهره از خواب پریدند وبه یکباره مشاهده کردند که حدود هزارنفر از هموطنانشان، به‌جرم اسلام‌خواهی و دفاع از اندیشه اسلام سیاسی قتل عام شده‌اند؛ کشتار خونینی که در تاریخ مصر معاصر کم نظیر وبی مثال بود.

تروریستی خواندن این جنبش در دسامبر 2013 و آتش زدن دفاتر آنها در قاهره، اسکندریه و 28 دفتر دیگر و از سویی دستگیری واعدام اعضا و رهبران این حزب و تخریب کلیه ساختارهای تشکیلاتی از اقدامات سریع داخلی دولت مصر برای قلع وقمع اخوانیان بود.

تغییر سیاست فرهنگی دولت مصر مبنی بر ترویج اندیشه «انقلاب دینی» با هدف ترویج نسخه سکولار از اسلام و مقابله دستوری با هرگونه قرائت سیاسی و انقلابی از دین، راهبرد جدید دولت السیسی در این ادوار بود.

درسطح بین‌الملل نیز قطع رابطه عربستان، بحرین وامارات با قطر- به عنوان بزرگ‌ترین حامی اخوان‌المسلمین- برگی دیگر از فشارهای بی‌سابقه جهانی بر اخوان‌المسلمین در چندسال اخیربود.

از سوی دیگر اختلافات درونی و انشقاقات وانشعابات متعددی که پس از کودتای 2013 مصر در اعضای فراری این جنبش درقطر و ترکیه و… به‌وجود آمده بود و این تشتت توانست ضربه محکمی بر انسجام فکری بازماندگان اخوان‌المسلمین وارد کند.

در این میان برخی از اعضای اخوان کماکان بر عملکرد گذشته این جنبش پافشاری می‌کردند و فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی، خدماتی، تجاری و تبلیغی اخوان در بستر قدرت سیاسی را بهترین راهکار این جنبش می‌خواندند.

برخی دیگر با سرکردگی «محمدکمال» و «محمود عزت» با برپایی جنبش «حرکه سواعد مصر/ مخفف حسم/(Hasm)» و «لواء الثوره» با انجام عملیات ایذایی علیه دولت مصر به مبارزه منفی مبادرت کردند. گروهی دیگر نیز، انحلال و پایان اخوان‌المسلمین را پذیرفته وآن را ترویج می‌کنند و ختم این جنبش را زمزمه می‌کردند.

انتشار خبر تأیید نشده اعدام «صفوت حجازی» و احکام سنگین برای رهبران اخوان توسط دادگاه تجدید نظر مصر نیز بسیار هولناک بود. جالب است که در این آب گل‌آلود برخی نیز ماهی منافع خود را صید می‌کردند. گروهی از مدعیان اسلام سنتی پس از صدور حکم اعدام گسترده رهبران مجاهد وقلع وقمع آنان، کوشیدند آخرین میخ‌ها را بر تابوت اخوان بکوبند.

در این راستا برخی از شیوخ الازهر پس از تکه‌پرانی‌های متعدد کوشیدند رتبه علمی و جایگاه دینی قرضاوی به عنوان رهبر معنوی اخوان را با پس گرفتن مدرکش از جامعه الازهر سست کنند. برخی از ازهری‌ها با طرح دعاوی در دادگاه مصر تلاش در ابطال سابقه علمی یوسف قرضاوی نمودند و با تهیه دادخواستی در مصر علیه شیخ الازهر برای پس گرفتن مدارک علمی یوسف قرضاوی و برخی دیگر از اعضای اخوان کوشیدند.

موافقت نهایی پارلمان مصر در تصویب قانونی که پی‌گیر اخراج کلیه کارمندان وابسته به اخوان‌المسلمین از ادارات دولتی است به عنوان آخرین اقدام پارلمانی جهت سرکوب بی‌سابقه اخوان‌المسلمین است. با تصویب این قانون پارلمان مصر هم سعی کرد از قافله اخوان‌ستیزی جا نماند.

اما در آن سو بیانیه رسمی اخوان که دوشنبه «2 ذی الحجه 1442 ق مطابق با 12 ژوئیه 2021 میلادی منتشر شد، چهره دیگری از اخوان را به جهانیان مخابره کرد. این بیانیه نشان داد که اخوان‌المسلمین با تمام تحقیرها، سرکوب‌ها و انشعابات هنوز استخوان درشتی در گلوی مخالفانش می‌تواند باشد. در این بیانیه کوتاه اما پرشورآمده است که جنبش اخوان‌المسلمین ضمن محکومیت اقدامات ناعادلانه اخیر و تکیه مجدد بر تداوم مسیر گذشته بر حرکت بر مسیر دعوت الی الله با حکمت و موعظه حسنه بدون هیچ ترس و تردید و راه پرصلابت خود را با قوت مضاعف ادامه خواهد داد.

این بیانیه نشان داد که اگر فضا برای فعالیت اخوان‌المسلمین آزاد باشد، پیروز خواهد شد ولی اگراخوانیان سرکوب و تحت فشار قرار گیرند باز هم می‌تواند محبوبیت خود را به رخ دشمنانش بکشد.

*سیدعلی بطحائی/طلبه حوزه علمیه، دانش آموخته دکتری مذاهب کلامی، استاد دانشگاه ادیان ومذاهب/جامعه المصطفی العالمیه/سردبیرسایت علمی تخصصی مسائل جهان اسلام «مسلمنا»/ایمیل [email protected]