۷شهریور؛ درگذشت آیت‌الله العظمی سید محمدتقی خوانساری

سید محمدتقی خوانساری اندکی بعد برای ادامه تحصیل راهی اصفهان و پس از آن نجف شد. وی در دروس آیات عظام آخوند خراسانی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، آقا ضیاءالدین عراقی، میرزای نائینی و سید حسین طباطبایی بروجردی حضور یافت.

سید محمدتقی خوانساری با شروع جنگ جهانی اول کرسی درس و تحقیق را رها کرد و راهی جهاد شد اما با اشغال بغداد و پایان جهاد توسط نیروهای انگلیس دستگیر و به همراه چهارصد تن دیگر از اسراء به جزیره سنگاپور تبعید شد. وی زدر آن محیط خشن به فعالیت علمی روی آورد و علاوه بر تدریس منطق و حکمت به دیگران، خود نیز توانست زبان انگلیسی را از یک هندی بیاموزد.

این عالم مجاهد پس از چهار سال اسارت به خوانسار بازگشت و همزمان آقا ضیاءالدین عراقی اجازه اجتهاد را برایش فرستاد. وی پس از آن به اراک مهاجرت کرد و ضمن تدریس در دروس شیخ عبدالکریم حائری یزدی شرکت کرد و از اعضای هیئت استفتای آیت الله موسس شد.

سید محمدتقی خوانساری با تشویق شیخ عبدالکریم حائری یزدی برای مهاجرت به قم نقش ‍ مهمی در ایجاد حوزه علمیه قم داشت. وی پس از درگذشت آیت الله موسس در سال ۱۳۱۵ به همراه سید محمد حجت کوه کمره ای و سید صدرالدین صدر، به عنوان مراجع ثلاث شناخته شد و تا ورود سید حسین طباطبایی بروجردی در سال ۱۳۲۳ و بعد همراه او به حفظ و گسترش حوزه علمیه قم پرداخت.

سال های طولانی تدریس سید محمدتقی خوانساری که از حوزه نجف آغاز گشت، جمع زیادی از آموختگان فضل او را همراه داشت. البته در سال های آخر تدریس درس خارج او چنان با عمق و دقت طرح می‌شد که تنها شایستگانی چند یارای حضور در آن را یافتند. آیات محمدعلی اراکی، سید محمدباقر سلطانی، سید مصطفی صفایی خوانساری، سید محمد محقق داماد، سید محمدمهدی غضنفری خوانساری مؤلف کتاب خودآموز لمعه و مکاسب، سید جلال الدین طاهری اصفهانی، محمد صدوقی، سید کرامت الله ملک حسینی، جعفر سبحانی تبریزی، میرزا علی احمدی میانجی و سید ابوالفضل میرمحمدی و همچنین استاد دکتر مهدی محقق از برجسته ترین شاگردان این عالم بزرگ هستند. همچنین آثار علمی ایشان غیر از رساله‌های فتوایی که نظریات فقهی را در برداشت، تقریرات درس های خارجی بود که شاگردانش جمع آوری کرده اند. از آن جمله درس طهارت ایشان بود که به همت شاگرد برجسته‌اش آیت الله العظمی محمدعلی اراکی نگارش یافت.

سید محمدتقی خوانساری در بهار سال ۱۳۲۳ و هنگام حضور متفقین در ایران هم اقدام به خواندن نماز باران در قم کرد که در مرتبه دوم باعث نزول باران شد. وی همچنین سال ۱۳۲۸ که پس از هفت سال مردم ایران به حج رفتند با شرکت در نماز جماعت اهل تسنن سعی کرد تا وفاق بین شیعه و سنی را بیشتر کند. ایشان همچنین احیاگر نماز جمعه در قم بود. برگزاری این نماز چنان تأثیری گذاشت که به دنبال آن در بیشتر شهرها نماز جمعه جانی تازه گرفت.

سید محمدتقی خوانساری در طول عمر فتواهای مهمی صادر کرد. ایشان در هنگام برگزاری انتخابات مجلس هفدهم که پس از پیروزی نهضت ملی انجام گرفت، در فتوایی مهم شرکت در انتخابات را ادای وظیفه شرعی دانست و سستی در این راه را عملی مسئولیت آفرین در پیشگاه خدا قلمداد نمود. انتشار این فتوا، تأثیر به سزایی در انتخابات مزبور گذاشت. این عالم مبارز در جریان مبارزه با اشغال فلسطین با آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی همنوا شد و در فتوایی فداکاری و کمک مسلمانان را در قضیه فلسطین واجب شمرد.

سید محمدتقی خوانساری که در جریان مبارزه با کشف حجاب با آیت الله العظمی سید حسین طباطبایی قمی همگام بود، سرانجام ۷ شهریور ۱۳۳۱ پس از مدتی بیماری در همدان درگذشت و پس از انتقلاب به قم در مسجد بالاسر حضرت معصومه(س) در کنار ‍شیخ عبدالکریم حائری مدفون شد.