پیشرفت بانکداری اسلامی در ترکیه

به گزارش ایکنا به نقل از تی ار تی عربی، مودیز، آژانس رتبه‌بندی اعتباری آمریکا، برآورد کرده است که نفوذ بانکداری اسلامی در ترکیه حداقل طی پنج سال آینده با کمک مقررات حمایتی و گسترش شبکه توزیع، دو برابر شود. در گزارش منتشر شده از سوی این آژانس، اشاره شده است که در سال گذشته رشد سپرده‌های بانک‌های اسلامی در ترکیه سریع‌تر از رشد سپرده‌های بانک‌های معمولی بوده است.

سابقه بانکداری اسلامی یا به اصطلاح بانک‌های اسلامی مشارکتی در ترکیه به ۳۷ سال پیش برمی‌گردد و در این مدت شاهد توسعه و گسترش بانک‌های اسلامی تاکنون بوده‌ایم. نخستین بانک مشارکت اسلامی در ترکیه، برکت نام داشت که در سال ۱۹۸۴ تأسیس شد.

مدیر بانک مشارکت اسلامی برکت تصریح می‌کند که در دهه گذشته، ترکیه و به ویژه شهر استانبول به مرکز مهمی در بازار بانکداری اسلامی تبدیل شد و در مدت کوتاهی به بزرگ‌ترین مرکز مالی بین فرانکفورت (آلمان) و بمبئی (هند) تبدیل شد. وی افزود که ترکیه با داشتن زیرساخت‌ها، قوانین و محیطی جذاب برای پیشرفت این صنعت، واجد شرایط تبدیل‌شدن به پایتخت این نوع از اقتصاد است.

ظهور بانکداری اسلامی ترکیه
در تاریخ عثمانی می‌توان شاهد مؤسسات مالی به سبک اسلامی بود که برای تأمین مالی اصناف مختلف و با تکیه بر قوانین اسلامی صورت می‌گرفت، با این حال با شروع فعالیت بانک‌ها به سبک غربی، این مؤسسات در ترکیه از میان رفتند.

تا سال ۱۹۸۳، شورای وزیران ترکیه با اعطای مجوزهای لازم برای تأسیس مؤسسات مالی مطابق با شرایط و استانداردهای امور مالی اسلامی موافقت کرد. سپس، در سال ۱۹۸۴، بانک اسلامی برکت ترکیه تأسیس شد در سال ۱۹۸۵، به دنبال آن بانک اسلامی ترکیه کویت کار خود را آغاز کرد. این بانک اولین شعب خود را در ترکیه در ۱۹۸۹ باز کرد. امروزه حدود ۶ بانک مشترک اسلامی در ترکیه فعالیت می‌کنند که حدود ۱۲۵۵ شعبه در سراسر کشور دارد.

در سال ۲۰۰۵ شاهد تغییر قوانین مربوط به کار بانک‌های اسلامی بودیم، زیرا مؤسسات مالی که مطابق با اصول معاملات مالی اسلامی فعالیت می‌کردند، تبدیل به بانک‌های مشارکتی شدند که تحت نظارت و کنترل آژانس تنظیم و نظارت بر بانک‌های ترکیه به فعالیت خود ادامه می‌دهند. قابل ذکر است که شش بانک مشارکت اسلامی فعال در ترکیه همه اعضای انجمن بانک‌های مشارکتی ترکیه (TKBB) هستند که در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد.

رشد مداوم بانکداری اسلامی در ترکیه
از دسامبر ۲۰۲۰، دارایی‌های بانکی اسلامی در ترکیه که به دارایی‌های مشارکتی بانکی نیز معروف است، به دلایل متعددی شاهد رشد قابل توجهی بوده است. مهم‌ترین این دلایل عبارت‌اند از: تصمیم دولت برای پرداخت برخی حقوق‌های دولتی از حساب‌های بانک‌های اسلامی، گسترش شبکه‌های توزیع آن‌ها و همچنین این عامل مهم که در اوایل سال گذشته آژانس نظارت بر بانکداری ترکیه به بانک‌های توسعه و سرمایه‌گذاری اسلامی اجازه داد تا در معاملات اسلامی شرکت کنند.

با توجه به این عوامل ضریب نفوذ خدمات بانکی اسلامی به عنوان سهم از کل دارایی‌های بانکی داخل ترکیه از ۵,۸ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۷.۱ درصد در پایان سال ۲۰۲۰ رسیده است.

همچنین در ده سال گذشته تعداد شعب بانک‌های مشارکت اسلامی با ۶,۴ درصد افزایش به ۱۲۵۵ شعبه در سال ۲۰۲۰ رسیده و در یک دهه گذشته دو برابر شده است.

گزارش قبلی منتشر شده از سوی مودیز در فوریه گذشته نشان می‌داد که کل دارایی‌های بانک‌های مشارکت اسلامی ترکیه در سال ۲۰۱۹، ۵۴ درصد افزایش یافته و از رشد کل دارایی‌های بخش بانکی حدود ۳۶ درصد بیشتر است. این آژانس خاطرنشان کرد که علیرغم این‌که بخش بانکداری مشارکتی در ترکیه به سرعت رشد می‌کند، هنوز سهم این بانکداری بسیار کمتر از کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس است، در این کشورها به طور متوسط ​​حدود ۴۰ درصد از کل دارایی‌های سیستم بانکی را بانکداری اسلامی تشکیل می‌دهد.

سرمایه‌گذاری در دارایی‌های اسلامی
بر اساس گزارش اخیر مودیز، طی سال گذشته، بانک‌های مشارکت اسلامی ترکیه پیشرفت چشمگیری در زمینه ایجاد بانک سرمایه‌گذاری با مأموریت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های اسلامی داشته‌اند.

بانک‌های مشارکت اسلامی فعال در ترکیه همچنین استفاده از ابزارهای تأمین مالی بازارهای اسلامی را در سال ۲۰۲۰ افزایش داده‌اند، این امر سبب شد که انتشار صکوک مشترک آن‌ها سالانه ۳۳ درصد افزایش یابد و به ۵۴ میلیارد لیر ترکیه (حدود ۶,۵ میلیارد دلار آمریکا) برسد.

این میزان بزرگ‌ترین حجم انتشار صکوک در این بخش از زمان اصلاح قانون است که برای نخستین بار به بانک‌های ترکیه اجازه انتشار اوراق صکوک در سال ۲۰۱۳ را داد.