آیا شادابی ایرانیان کاهش یافته است؟

برخی از این سوالات به این شرح‌اند:
۱- داده‌های حاصل از نظرسنجی مورد استفاده چه میزان از اتقان علمی برخودارند؟
۲- آیا واقعاَ مردم ایران ناشادند؟
۳- چگونه می‌توان شادی را به صورت مستمر فزونی بخشید؟

در سطوری که در پی می‌آید تلاش می‌شود تا به هر یک از این سه سوال به اختصار پاسخ داده شود.

۱. نقد نظرسنجی گالوپ
به اذعان بسیاری از کسانی که تحقیق پیرامون مفهوم ” شادی “ ( نشاط ) را انجام داده‌اند، این سازه نظری و ویژگی خلقی ، دارای چند شاخصه اساسی است که تنها با مطمح نظر قرار دادن آنها می‌توان به صورت عینی ( Objective) به سنجش آن پرداخت. برخی از آن شاخص‌ها عبارتند از : احساس رضایت ، احساس کنترل بر زندگی ، امید به آینده ، خوش‌بینی ، ظرفیت خندیدن و شوخی کردن ، احساس انسجام درونی و خشنودی کلی. نیاری به حجت نیست که سنجش این شاخص‌ها تنها با بهره‌گیری از مقیاس‌های دارای پایایی ( reliability) و روایی (Validity) بسنده و مکفی میسور می‌گردد. اما ، آن‌گونه که در گزارش‌های منتشره ذکر شده است گالوپ برای سنجش شادی تنها از یکی دو سوال کلی بهره گرفته است که نه تنها شادی و نشاط را نمی‌سنجد بلکه تنها نوعی ” نگرش“ ( attitude) شهروندان را نسبت به برخی مسائل بازگو می‌کند؛ بنابراین ، بر اساس داده‌های منتسب به گالوپ نه تنها نمی‌توان شادی مردم ایران را پایین تلقی نمود بلکه اساسا نمی‌توان به داوری پیرامون آن پرداخت.

۲. میزان نشاط و شادابی مردم ایران
در چند تحقیق معتبر جهانی برخی محققان با بهره‌گیری از مقیاس ۲۹ ماده‌ای نشاط آکسفورد ، که از روایی بالایی برخوردار است ، نشاط مردم چند کشور، از جمله گروهی از مردم ایران را مورد سنجش قرار داده‌اند. آنان گزارش کرده‌اند که نشاط مردم ایران از بین ۱۵۰ کشور دنیا در میانه قرار دارد؛ یعنی نشاط مردم ایران نه به اندازه شهروندان هلندی ، سوئدی و فرانسوی بالاست و نه در حد مردم بلاروس ، عراق ، زامبیا و کره شمالی پایین است، بلکه در سطح کشورهای همچون انگلستان ، ترکیه ، آفریقای جنوبی و اتریش است.

پژوهش‌های داخلی نیز شواهدی به دست داده‌اند که نشان می‌دهد مردم ایران، حتی در شرایط سخت و دشوار، نه تنها روحیه خود را نمی‌بازند ، بلکه فرصتی برای شادکردن و شاداب زیستن برای خود می‌یابند. به عنوان مثال، چند پژوهش نشان داده است که شادابی ایرانیان از حدود ۶۰ ( در شرایط سخت و دشوار ) تا ۹۰ ( در شرایط خوب و مساعد ) در نوسان بوده است. پیشینه تار یخی ملت ایران نیز بیانگر آن است که ایرانیان اساساَ مردمی ” شادخو“ و ” طنزپرداز“ هستند و لاجرم حتی در دشواری‌ها نیز نمی‌گذارند خنده از لبان آنان رخت بر بندد. آنان بر این باورند که «نیک و بد هر دو ز یزدان بود ….لب مرد باید که خندان بود.»

۳. روش‌های افزایش شادابی
چند عامل ، تاثیر نیرومندی بر نشاط دارند که آن عوامل عبارتند از :
۱- عبادت و نیایش پروردگار
۲- فراغت و تفریح
۳- روابط اجتماعی و صله رحم
۴- خوش‌بینی و امید به بهبود روزافزون شرایط
۵- ورزش و تحرک جسمانی
۶- مسافرت و گردش در طبیعت (جهت اطلاعات عزیزان ، آمار مسافرت‌ها در داخل کشور در نوروز ۹۳ حدوداَ ۵۱ میلیون نفر و مسافرت‌های خارج کشور ۴۲۵ هزار و ۳۵۰ بوده است).

در یک پژوهش جامع نشان داده شد که این شش عامل به تنهایی حدود ۷۰ درصد شادابی را تبیین می‌نمایند؛ بنابراین، با اهتمام ورزیدن و برنامه‌ریزی برای انجام هر یک از شش فعالیت مذکور، می‌توان به صورت مستمر شادابی خود را فزونی بخشید

*معاون اجتماعی نیروی انتظامی

منبع: الف
اخیراَ رسانه‌های کشورمان و نیز برخی رسانه‌های برون‌مرزی، نتایج نظرسنجی یک موسسه آمریکایی ( گالوپ) را گزارش کرده اند که در آن ادعا شده است ایرانیان از حیث پارامتر شادابی در انتهای لیست چند کشور جهان قرار گرفته‌اند، به تعبیر روشن‌تر، در این گزارش ادعا شده که مردم ایران شاد نیستند. این ادعا بلافاصله چند سوال اساسی را پیش روی ما قرار می‌دهد.سعید منتظرالمهدی*