چگونه از دوستانمان حمایت عاطفی کنیم؟
شاید برایتان اتفاق افتاده که دوستتان را در مخمصه مالی، کاری یا عاطفی ببینید و بخواهید به او کمک کنید؛ اما نمی‌دانید با چه روشی. مخصوصاً هنگام از دست دادن عزیزان، اخراج شدن از محل کار یا درگیری‌های مالی. چطور باید به او دلداری دهیم؟ چه جملاتی بگوییم تا غمش را راحت‌تر فراموش کند؟ آیا اصلاً باید چیزی بگوییم یا بهتر است فقط شنونده باشیم؟
سیچ: شاید برایتان اتفاق افتاده که دوستتان را در مخمصه مالی، کاری یا عاطفی ببینید و بخواهید به او کمک کنید؛ اما نمی‌دانید با چه روشی. مخصوصاً هنگام از دست دادن عزیزان، اخراج شدن از محل کار یا درگیری‌های مالی. چطور باید به او دلداری دهیم؟ چه جملاتی بگوییم تا غمش را راحت‌تر فراموش کند؟ آیا اصلاً باید چیزی بگوییم یا بهتر است فقط شنونده باشیم؟
مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از مردم نمی‌دانند در عمل چه کار مؤثری می‌توانند برای کمک به دوستشان انجام دهند (البته به جز نصیحت کردن که کاری بیهوده به نظر می‌رسد). حمایت از دوستان مهارت دشواری است که نیاز به آموزش دارد و متقابلاً مزایای زیادی نیز برای هر دو طرف به همراه خواهد داشت مانند افزایش سلامت جسمی و روحی؛ زیرا از یک سو، مورد حمایت دوستان بودن مانند سپر محکمی در مقابل شرایط استرس‌زا از جسم و روان محافظت می‌کند. از سوی دیگر، حمایتگری از دوستان نیز باعث تقویت روابطمان با آنها و حس خوشایند مفید بودن و کمک کردن به دیگران خواهد شد.
5 راه‌حل
- طوری رفتار نکنید که انگار مشکل دوستتان پیش‌پاافتاده است
ممکن است مشکلی که دوستتان را آزار داده و مستأصل کرده، از نظر شما پیش‌پاافتاده باشد. ممکن است فکر کنید دوستتان شلوغش کرده و حالا دنیا به آخر نرسیده. ولی شرط لازم برای حمایت عاطفی از او این است که در قدم اول، مشکلش را به رسمیت بشناسید. نادیده گرفتن و ناچیز انگاشتن مشکلات دیگران ممکن است برای آنها بسیار آزاردهنده و ضربه‌زننده باشد. به خاطر داشته باشید در اینجا نظر شخصی شما درباره مشکل مورد نظر اولویت ندارد، بلکه احساس آسیب‌دیدگی دوستتان اهمیت دارد. پس تلاش کنید او را درک کنید، به نظرش احترام بگذارید و به این طریق، حس خوب توجه کردن به او را در وجودش بیدار کنید.
- سؤال بپرسید و به جواب‌ها گوش بدهید
همان طور که کم‌اهمیت دیدن مشکلات دوستمان به احساسات او ضربه می‌زند، تلاش برای واکنش نشان دادن سریع و توصیه و راهکار دادن عجولانه هم کمکی به او نخواهد کرد. احتمالاً اکثر ما پیش خودمان خیال می‌کنیم که می‌توانیم با قدرت همدلی‌مان بفهمیم طرف مقابل چطور فکر می‌کند؛ اما واقعیت این است که در اکثر مواقع موفق نیستیم از زاویه دید طرف مقابل به ماجرا نگاه کنیم. در یک پژوهش از شرکت‌کنندگان خواسته شد در 25 موقعیت مختلف خودشان را به جای کاراکتر اصلی بگذارند، از جمله به جای شخصیت‌های اصلی فیلم‌ها، موقعیت‌های اجتماعی و حتی جوک‌ها و شوخی‌های مختلف. تقریباً در تمام این موقعیت‌ها، شرکت‌کنندگان نتوانستند به درستی از زاویه دید طرف مقابل موقعیت را ارزیابی و تحلیل کنند. حتی گاهی تلاششان نتیجه معکوس می‌داد. پس چطور می‌توان به درونیات و افکار طرف مقابل پی برد؟ در آزمایش فوق، تکنیک “سؤال پرسیدن از طرف مقابل” یگانه راه‌حل این پرسش تشخیص داده شد. تنها با پرسیدن مستقیم از افراد می‌توان پی برد ماجرا را چطور می‌بینند و چه احساسی دارند. پس یکی از راه‌حل‌ها در مواجهه با دوست بدحالمان این است که به جای اینکه خودمان را جای او بگذاریم و احساس او را پیش‌بینی کنیم و به او راهکار نشان دهیم، کم‌کم سؤالاتی درباره مشکلش از او بپرسیم تا بتوانیم درک کنیم چه احساسی دارد. به بیان ساده، آنقدرها که خودمان فکر می‌کنیم، در شهود کردن احساسات دیگران موفق نیستیم و بهتر است ازشان سؤال بپرسیم و به پاسخشان گوش دهیم.
ناگفته پیداست که گوش دادن هم مهارتی است که نیاز به آموزش دارد. طبق تحقیقات روان‌شناسان، دو تاکتیک مفید در تقویت مهارت گوش دادن وجود دارد. اول، استفاده از زبان بدن هنگام گوش دادن، مثل سر تکان دادن یا لبخند زدن. دوم، به زبان آوردن عبارات کوتاهی مثل “واقعا؟” یا “خب بعد چی شد؟” که به مخاطب این پیام را می‌دهد که حرف‌هایش با دقت شنیده می‌شود. این تاکتیک‌ها شاید در این لحظه برای شما بیش از حد بدیهی به نظر برسند، اما واقعیت این است که گاهی دقیقاً در بزنگاه‌ها فراموششان می‌کنیم؛ چون حواسمان به موضوعات دیگری پرت می‌شود یا عجله داریم وسط حرف دوستمان بپریم و برویم سر اصل مطلب.
- اول حمایت عاطفی، سپس راهکار
در نقطه مقابل مورد اول، توصیه و راهکار عملی به دوستی که با احساس سرخوردگی و شکست پیش شما آمده، به نظر مفید می‌رسد. اما این راه‌حل بلافاصله بعد از این که مشکل خود را با شما در میان گذاشته به کارش نمی‌آید، بلکه در بلندمدت به او کمک خواهد کرد. او در لحظات اولیه گفتگو با شما، نیاز به حمایت عاطفی و همدردی دارد تا این عکس‌العمل را دریافت کند که جریحه‌دار شدن احساسش به رسمیت شناخته شده. این که در همان لحظات اول به او توصیه کنید نیمه پر لیوان را ببیند یا مثبت بیندیشد، باعث می‌شود حس کند شما مشکلش را درک نکرده‌اید. در واقع، هر دو استراتژی حمایت عاطفی و راهکار دادن، در کنار هم ضروری‌اند اما باید به تقدم و تأخرشان نیز توجه کرد.
- توصیه مستقیم نکنید
فرض کنید دوستتان مدتی است با بداخلاقی رئیسش مشکل دارد و در محیط کار آزار می‌بیند. نظر شما این است که دوستتان باید در اسرع وقت استعفا دهد و محیط کار سالمی پیدا کند. اما گفتنِ مستقیمِ چنین توصیه‌ای به دوستتان اشتباه است (گرچه در خیر بودن نیت شما شکی نیست). گاهی اوقات توصیه‌ای تا این حد مستقیم باعث می‌شود مخاطب شما احساس درماندگی کند. یافته‌های یک پژوهش نشان می‌دهد افرادی که حمایت و کمک اجتماعی کاملاً مستقیم دریافت کردند، احساس درماندگی و اضطراب بیشتری را درباره اتفاقات آینده تجربه کردند. گویی این حس به آنها منتقل می‌شود که شایستگی حل مشکلشان را ندارند، مانند کودکی که نیاز به کمک والدینش دارد. بنابراین بهتر است شما نیز به دوستتان کمک کنید تصویر روشن‌تری از موقعیتش پیدا کند و به این وسیله باعث سهولت در تصمیم‌گیری او شوید، بدون اینکه این کار را مستقیماً به جای او انجام دهید.
- مراقب سیاه‌چاله گفتگوهای منفی باشید
فرض کنید یکی از هم‌اتاقی‌هایتان پیش شما می‌آید و از هم‌اتاقی دیگرتان شروع به شکایت می‌کند؛ گله می‌کند که فلانی نظافت خانه را انجام نمی‌دهد و ملاحظه بقیه را نمی‌کند و غیره. از قضا، دل شما هم پر است و با دوستتان همراهی می‌کنید و نیم ساعت به گله و شکایت دونفره ادامه می‌دهید. بعد از این گفتگوی طولانی چه اتفاقی می‌افتد؟ حالا هر دوی شما احساس بدی دارید! واقعیت این است که همراهی کردن کلامی با گله و شکایت دوستان ممکن است قدمی مثبت و حمایت عاطفی محسوب شود؛ اما مثل سناریوی بالا این خطر را دارد که دچار افراط شود و طرفین در گرداب منفی‌گویی و احساسات ناخوشایند گرفتار شوند. من تا اینجا براستراتژی‌های مبنی بر صحبت مستقیم و درمیان گذاشتن مشکل تاکید کردم اما باید هشدار بدهم که افراط در این مسیر، خودش تبدیل به مشکل مضاعفی به نام “نشخوار ذهنی دونفره” خواهد شد. این معضل عبارت است از صحبت طولانی و مکرر با دیگران درباره گله و شکایت مدام از مشکلات، بدون تلاش برای یافتن راه‌حل. این کار باعث تشدید احساسات منفی در طرفین گفتگو و احساس اضطراب و درماندگی به مرور زمان خواهد شد. بنابراین بهتر است در تکنیک‌های همدلانه مراقب چنین آفتی باشیم و در خلال گفتگو با دوستمان به محض اینکه احساس کردیم در آستانه فرورفتن در باتلاق منفی‌گویی مکرر شده‌ایم، به او اطلاع دهیم و سعی کنیم موضوع صحبت را عوض نماییم.
*منبع:
https://psyche.co/guides/how-to-support-a-friend-going-through-a-difficult-time
*مترجم: مریم علمایی
