نسخه دزدیده شده قرآن در موزه لوور و گوش‌های ناشنوا
یکی از قرآن‌های بسیار کهن کوفی به شمارۀ 548 در موزۀ ملی پارس شیراز در یک سرقت مسلحانه از موزه به سرقت رفت.
مرتضی کریمی‌نیا محقق و پژوهشگر مطالعات قرآنی که تمرکزش طی چندسال گذشته بر نسخ خطی قرآن بوده است یادداشتی درباره یکی از قرآن های بسیار کهن کوفی به شمارۀ 548 در موزۀ ملی پارس شیراز که در یک سرقت مسلحانه در فروردین 1382 از موزه به سرقت رفت، با عنوان «برسد به دست وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران» در کانال شخصی خود منتشر کرده که شایسته است از سوی متولّیان فرهنگی کشور مورد توجّه قرار گیرد. متن یادداشت ایشان چنین است:
وزارت میراث فرهنگی
دو سال پیش من در مقاله ای مفصل نشان دادم که یکی از قرآن های بسیار کهن کوفی به شمارۀ 548 در موزۀ ملی پارس شیراز که در یک سرقت مسلحانه در فروردین 1382 از موزه به سرقت رفته، چگونه طی هجده سال اخیر به صورت برگ برگ در حراج‌های مختلف پاریس و لندن فروخته شده و اکنون اوراق آن در موزه‌ها و کتابخانه‌های مهم دنیا مانند متروپلیتن و لوور پاریس و … قرار گرفته است. من با زحمت فراوان تقریبا تمامی اوراق آن را در کاتالوگ‌های مختلف یافته و تصاویر و اطلاعات جزیی آن را متتشر کرده بودم. این کشف مهم تقریباً هیچ واکنش رسمی از سوی مسئولان رسمی میراث فرهنگی برنیانگیخت و اکنون نیز گویا به فراموشی سپرده شده است.
در فرصتی که چند روز قبل در کنفرانس پاریس (کلژ دوفرانس) داشتم، به بهانه‌ای صحیح، به این اثر اشاره کردم و تصاویری از آن را نمایش دادم. بعد از کنفرانس دو تن از مسئولان بخش اسلامی در موزۀ لوور پاریس با حالتی سراسیمه و بسیار شرمسار از این رخداد نزد من آمدند و اطلاعات بیشتری در این باره جویا شدند. وقتی فهمیدند که دو برگ از این قرآن را موزۀ لوور از یکی از حراج‌ها خریده است، پرسیدند چرا در این دو سال هیچ اقدام رسمی از سوی ایران صورت نگرفته است. قصه مفصل است، اما در مجموع آماده بودند تا این اوراق را برگردانند، زیرا هیچ چیزی برای یک موزۀ بزرگ و مشهور بدتر از این نیست که اثری مسروقه را، آن هم بدین وضوح و آشکاری در مجموعۀ خود داشته باشد.
مستندات به دست آمده از دزدی
امیدوارم این امر مسئولان امر را به صرافت بیاندازد که با پیگیری رسمی و حقوقی، دست کم اوراق موجود در لوور پاریس را به شیراز بازگرداند و در ادامه با توسل به اقدام این موزه، از دیگر جاها هم بخواهد تا این برگه‌ها را بازگردانند. حتی اگر تمام 172 برگ این نسخه یافت نشود، بازگرداندن یک برگ آن هم برای زنده نگه داشتن نام و یاد نسخۀ ارزشمند 548 موزۀ ملی پارس غنیمت است.
شرح کامل این ماجرا و فهرست دقیق ردیابی‌هایم از این میراث ایرانی و اسلامی، همراه با تصاویر کامل آنها را در مقالۀ زیر آورده‌ام:
«قرآن کوفی 4289 در موزۀ ملی ایران، و دیگر پارۀ مسروقۀ آن در موزۀ پارس (شیراز): طغیان علیه “کتابت پیوسته” در قرآن نویسی کوفی»، در مجلۀ آینۀ پژوهش، سال سی و یکم، شمارۀ 184، مهر و آبان 1399، ص 111ـ177.
با سلام
آقای کریمی نیا دو برگ از نسخه خطی قرآن چه گره ای از مشکلات فرهنگی ایران را حل خواهد نمود. اساسا این موضوع زمانی در اهمیت واولویت کشوری قرار خواهد گرفت که همه سنگ بناهای آن کشور در جای خود قرار گرفته باشد (مثلا عزم بر این باشد تا همه اون برگه ها به وطن عزیز برگردد) در واقع می بایست خیلی خوشحال باشیم که این دو برگ سر از نان خشک فروشی سر در نیاورده است.
این را گفتم که بگویم در کتابخانه ملی فرانسه نسخه ای خطی از نخستین ترجمه قرآن به زبان لاتین موجود است که به انگیزه ایجاد صلح و دوستی میان مسیحیان و مسلمانان به رشته تحریر در آمده است و رازها در آن نهفته است. اگر مسئولان محترم و معزز میراث فرهنگی تمهیداتی ایجاد کنند تا از تاریخ نگارش این نسخه رمزگشایی شود، دست اربابان کلیسا در زمان نگارش نسخه، در دشمنی سیستمی و هدایت شده با اسلام را رو خواهند نمود.
با سپاس فراوان