سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان | محمد باعزم
نگاهی به قانون خدمات دیجیتال اتحادیه اروپا برای امنیت روان کودکان
مدتی است خبرهایی از فعال کردن جستجوی امن یا همان safe search در ایران در فضاهای مجازی منتشر میگردد و اغلب این صفحات این روزها به دنبال راه حلهای متفاوت برای غیر فعال کردن این قابلیت هستند؛ اما به راستی تا چه میزان در جستجوی ما ایرانیها به سواد رسانه و امنیت روان مخاطب توجه میشود و تا چه میزان بر سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان توجه داریم ؟
سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان
اتحادیه اروپا به تازگی به دنبال تصویب قانون خدمات دیجیتال است و با پیش نویس آن موافقت کرده است و هدف آن تنظیم یک دستورالعمل جدید در مورد نحوه ارائه خدمات دیجیتال است. این قانون شامل موارد مهمی از جمله به رسمیت شناختن حقوق کودک و ممنوعیت تبلیغات هدفمند برای کودکان است. به نظر میرسد این قانون بتواند بر سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان موثر باشد.
در حالی که این قانون برای افرادی که در مقیم در اتحادیه اروپا هستند، اعمال می شود، انتظار می رود استانداردهایی جهانی برای یک محیط آنلاین شفافتر و امنتر تعیین شود.
قانونگذاران اروپایی اخیراً به یک توافق سیاسی مهم در مورد قانون خدمات دیجیتال دست یافتند که بر اساس آن این طرح گسترده شامل نحوه تعدیل و مدیریت شرکتها، پلتفرمهای آنلاین، موتورهای جستجو، بازارهای آنلاین و هر ارائهدهنده مهم دیگر خدمات دیجیتال از جمله محتوای غیرقانونی، سخنان نفرت آلود و اطلاعات نادرست است که پیامدهایی منفی بسیار زیادی برای کودکان دارد.
قانون خدمات دیجیتال، سواد رسانه و امنیت روانی کودکان
در حالی که متن نهایی این قانون هنوز در دسترس نیست (و در حال تکمیل است)، پیشنهاد اولیه این قانون که در راستای حمایت از حقوق کودک بود در سال 2020 از سوی یونسف ارائه شد.
قانون خدمات دیجیتال به دنبال نیل به این موارد است:
- به رسمیت شناختن حقوق کودکان: کنوانسیون حقوق کودک درباره حقوق کودکان در رابطه با فضای دیجیتال، که به طور رسمی نحوه اعمال این حقوق در دنیای دیجیتال را مشخص میکند، مورد ارجاع هستند و منظور از کودک در این طرح یعنی هر کسی زیر 18 سال سن دارد.
- حذف سریع محتوای آنلاین غیرقانونی که شامل مطالبی از نوع سوء استفاده جنسی از کودکان، سخنان مشوق نفرت پراکنی، محتوای تروریستی یا یک محصول غیرقانونی است. قربانیان آزار و اذیت آنلاین در برابر اشتراکگذاری غیرقانونی و غیرقانونی تصاویر خصوصی با حذف فوری، بهتر محافظت میشوند. تحقیقات یونیسف که در 13 کشور در سراسر جهان انجام شده است نشان می دهد که سوء استفاده جنسی مبتنی بر تصویر جرمی رایج علیه کودکان است.
- ارزیابی تضییع حقوق عمومی از جمله حقوق کودکان: پلتفرمهای آنلاین بسیار بزرگ (VLOP) – آنهایی که بیش از 45 میلیون کاربر فعال ماهانه دارند – تحت قوانین سختگیرانه تری قرار دارند زیرا به باور قانونگذاران هرچه ابعاد این پلتفرمها بیشتر باشد، مسئولیتهای پلت فرم های آنلاین بیشتر است”. آنها باید حداقل یک بار در سال ارزیابی تضییع حقوق را انجام دهند تا هرگونه تأثیر منفی بر حریم خصوصی، آزادی بیان و اطلاعات، ممنوعیت تبعیض و حقوق کودک را که در مواد کلیدی منشور حقوق اساسی اتحادیه اروپا ذکر شده است، ارزیابی کنند.
اشاره در اینجا مربوط به حق برخورداری کودکان از حمایت و مراقبت است که برای رفاه آنها ضروری است. و اینکه موسسات خصوصی باید همیشه در راستای منافع کودک عمل کنند. ممیزی ها همچنین باید در نظر بگیرند که چگونه الگوریتم های Big Tech بر سلامت جسمی و روانی خردسالان تأثیر می گذارد.
- ممنوعیت تبلیغات هدفمند در کودکان و محدودیت در جمع آوری داده ها برای پروفایل: برای همه کاربران، هدف قرار دادن تبلیغات آنلاین بر اساس ترجیحات جنسی، اطلاعات بهداشتی، مذهبی و اعتقادات سیاسی مجاز نخواهد بود. قابل درک بیشتر برای سرویسهایی که عمدتاً به خردسالان ارائه میشوند یا عمدتاً توسط آنها استفاده میشود، پلتفرم باید شرایط استفاده را به گونهای توضیح دهد که خردسالان بتوانند آن را درک کنند.
بیشتر بخوانید: چرا کوچینگ میتواند به بهبود سلامت معنوی کمک کند؟
چرا در ایران واکنشها به این نوع از اقدامات کاملا منفی است؟
برای پاسخ به این پرسش باید نگاهی به قابلیت قابلیت safe search در گوگل داشت تا با نگاه دقیقتری به پاسخ این سوال دست یافت.
قابلیت safe search در گوگل چیست؟
قابلیت سیف سرچ یا جستجوی ایمن در گوگل یا هر موتور جستجوی دیگری یک قابلیت جدید برای محافظت از کاربران در برابر محتوای نامناسب است. موتورهای جستجو برای جلوگیری از دسترسی کاربران به محتوای نامناسب، قابلیتی به نام جستجوی ایمن یا Safe Search دارند. قابلیت جستجوی ایمن یک راه بسیار مناسب برای والدین، مدیران مدارس و سازمان های دیگر است تا از کودکان زیر 18 سال در برابر محتواهای خشن، غیر اخلاقی و مبتذل جلوگیری کنند. هدف اصلی این کار برای مراقبت از سلامت روان کودکان و حمایت صحیح از حقوق آنان در مقابل محتوای نامناسب بر اساس اصول سواد رسانهای است.
بیشتر بخوانید: همه آنچه باید درباره تاریخچه سلامت معنوی بدانید
امنیت روانی کودکان
امنیت روانی کودکان متأثر از عوامل مختلفی میتواند باشد. بخشی از این عوامل وابسته به درون خانواده است. اگر کودکی در معرض تهدیدهای مختلف در خانه قرار بگیرد، امنیت روانی اش با خدشه رو به رو میشود. اگر با فضای مدرسه و یا فضاهای اجتماعی احساس نا امنی کند باز در آنجا میتواند تحت تأثیر قرار بگیرد و البته نا گفته نماند که احساس امنیت در سنین مختلف میتواند متفاوت باشد.
یکی از فضاهایی که بدون داشتن اطلاعات کافی و صحیح و عدم دانش رسانهای که در خانوادهها اصلا به آن توجه نمیشود میتواند امنیت روان کودکان را کاملا تحت تاثبر منفی قرار دهد، فضای مجازی و استفاده از شبکههای اجتماعی است. از این رو ضروری است حتما والدین نسبت به سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان دقت بیشتری بورزند.
جستجوی ایمن همان فیلتر کردن است
ممکن است این گونه برداشت شود که اگر از جستجوی ایمن صحبت میکنیم به دنبال فیلترینگ و اجرای قوانین سختیگرانه هستیم. باید توجه داشت که اظهار نظر درباره فیلترینگ منظور این یادداشت نیست بلکه تلاشی است تا بدانیم آنچه که از آن به عنوان سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان یاد میکنیم بر پایه مطالعات علمی و پژوهشهایی است که انجام میشود و آثار منفی عدم آگاهی و توجه به سواد رسانه و امنیت روان برای کودکان روزانه در مراجعینی که به مراکز مشاوره مراجعه میکنند مشخص است.
آنچه که اتحادیه اروپا در حال تلاش برای تصویب آن است مبتنی بر محترم شمردن حقوق کودکان به عنوان آینده جامعه است که آنان را از فضای افسارگسیخته مجازی محافظت کند زیرا نه دانش و آگاهی رسانهای در خانوادهها مورد توجه است و نه در مدارس آموزشهای لازم و ضروری ارائه میشود و علی رغم برخی تلاشها، محتوای درست و خوبی در فضای مجازی برای افزایش آگاهی کودکان و تربیت آنان از منظر سواد رسانه وجود دارد.