گزیده اعمال شب قدر از عارف ربانی آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی
گزیده اعمال شب قدر از عارف ربانی آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی
1. آمادگى از کارهایى که در طول سال مىتواند انجام دهد، دعا جهت توفیق در این شب مىباشد و این که بتواند در این شب، محبوبترین و پسندیدهترین کارها نزد خدا را انجام داده و خداوند این شب را براى او بهتر از هزار ماه قرار داده، و اعمال این شب را باین شکل از او قبول نموده و آن را با بالاترین درجات براى او ثبت، و تا روز دیدار او آن را بپروراند، در این شب، نام او را در گروه مقرّبین نوشته، و شناخت، محبت، نزدیکى، پناه، رضایت و خیر خود همراه با عافیتش را نصیب او گردانیده، و بگونهاى از او راضى شود که خشمى بعد از آن نبوده، و پیامبر و امام بخصوص امام زمانش علیه السّلام از او راضى شده، و او را با آنان در مجلس «صدق»، نزد سلطان مقتدر جاى داده و در بذل تمام توانایى براى فرمانبردارى و بدست آوردن رضایتش، او را موفق، و عاقبت او را نزدیکى و رضایتش قرار دهد.
صدقه اى را تهیه و مضامین لطیفى را براى مناجات با پروردگار و کلمات برانگیزندهاى را در طول سال براى این شب آماده شده و مقدمات عبادت را فراهم نماید. مثلا مکان و لباس مناسب و عطر انتخاب کند. و میهمانان مخصوصى را که مناسب با این شب مىباشند، و چند فقیر را براى صدقه دادن در نظر بگیرد.
سزاوار است وقتى که شب قدر نزدیک مىشود شوق او به رسیدن به کرامتهایى که در این شب براى او مهیا شده است افزون گردیده، کرامت مقام بالا و مجلس حضور پروردگار جهانیان و تقدیس خداوند آسمانها و زمین، و اعمالى را که با حال و اخلاص و حضور و رقّت و صفاى او و رضایت مولایش مناسبتر است، براى شبش انتخاب کرده و در این مورد از خداى متعال کمک گرفته و از خلفاى او – درود خدا بر آنان – یارى بجوید.
بعد از تعیین وقت ذکر، وقت مناسبى را که در آن خوابآلود یا سیر یا گرسنه نبوده و موانع دیگرى نیز نداشته باشد، باید براى تفکر معین کند. نیز باید تمام سعى خود را بکار گیرد که در شبش چیزى، حتى امور مباح، او را از یاد خدا باز نداشته و در نمازها و مناجاتش به غیر آن حتى مستحبات فکر نکند. براى این که براحتى به این مطلب برسد، مىتواند قبل از انجام عمل مختصرى درباره آن فکر کند.
2. در اول شب خیلى به نگهبان آن شب که از معصومین علیهم السّلام است، توسل جسته و او را شفیع خود قرار دهد. و در این هنگام توفیق در اعمال و احوال را که به آن احتیاج دارد ذکر نموده و تلاش کند با الفاظى که براى درخواست ترحم و شفاعت مىگوید، رحمت و رقت را جلب کرده و مهربانى و کرامت را برانگیخته و ابرهاى جود و کرم و بخشش را بباراند. از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده است که فرمودند: «موسى عرض کرد: خداى من نزدیک ; شدن به تو را خواهانم، فرمود: نزدیکى من از آن کسى است که شب قدر بیدار شود. عرض کرد: خداى من رحمت تو را مىخواهم، فرمود: رحمت من از آن کسى است که در شب قدر به فقیرها رحم کند، عرض کرد: خداى من جواز عبور از صراط را خواهانم، فرمود: آن براى کسى است که در شب قدر صدقهاى بدهد، عرض کرد: خداى من از درختان بهشتى مىخواهم، فرمود: این مال کسى است که در شب قدر سبحان اللّه بگوید، عرض کرد: خداى من رضایت تو را مىخواهم، فرمود: رضایت من از آن کسى است که دو رکعت نماز در شب قدر بخواند َ عرض کرد: خداى من از درختان بهشتى مىخواهم، فرمود: این برای کسى است که در شب قدر…، روایاتى داریم مبنى بر این که از هزار ماه جهاد بهتر، و از سلطنت هزار ماه. شبى که از عبادت هزار ماه بهترمىباشد. و خلاصه، شب شریفى است کَه روزى بندگان، اجلهاى آنان و سایر اموردران مقدر می گردد .
3. دو رکعت نمازکه بعد از حمد هفت مرتبه توحید وبعداز نماز هفتاد بار استغفارو صد رکعت نماز و خواندن دعاهایى که در بین آن وارد شده از مهمترین امور مهم است. زیرا مضامین آن برآمده از سینه امامان دین مىباشد که عالمان به خداوند هستند. در این ادعیه علوم گرانبهایى است که بجز پیامبران و جانشینان آنان کسى از آن آگاه نیست. دانشهایى از قبیل علم به خدا و صفات جمال و جلال و نامهاى نیک و مراتب فضل و حکمت عدل و مقتضاى کار و ادب مناجات با خداوند متعال لازم است.در خلال خواندن این ادعیه زنده دل بوده و با توجه آن را بخواند. و اگر بتواند از آنچه مىگوید، تأثیر پذیرفته و این مطلب را نیز در دعایش بخواهد، باید به او تبریک گفت. زیرا اگر این ادعیه ثواب و پاداشى از جانب خدا نداشته و فقط مضامین آن در انسان مؤثر باشد، عاقل باید روح و جان خود را براى بدست آوردن آن فدا کند. چه رسد به این که خداوند براى هر حکم و حتى هر حرفى از آن جواب و نورى آماده نموده است که جهانیان نمى توانند قیمتى بر آن بگذارند. همچنین باید درباره معنى کلماتى که مى گوید تأمل نموده و آن را درک کند.
4. اگر این مقدار نیز نمىتواند بهتر است بجاى خواندن این دعاها بر مصیبت خود و مجازات خدا بخاطر آن، گریه کرده و بگوید: «انا للّه و انا إلیه راجعون، چه مصیبت و چه مجازات بزرگى» درباره اهل آخرت، در حدیث قدسى آمده است: «دعاى آنان در نزد خداوند بالا رفته و کلام آنان را مىشنود. فرشتگان بواسطه آنان خوشحال مىگردند… پروردگار باندازهاى دوست دارد دعاى آنان را بشنود که مادرى فرزند را».
بنابراین اى فقیر در مورد دعایى که بدون حضور قلب مىخوانى، انصاف بده. آیا دوست دارى، در حالى که خدا مىبیند که زبانت او را خوانده و دلت با دنیا سخن مىگوید، دعایت به خداوند برسد دنیایى که درباره آن آمده است که دشمن خدا و دوستان اوست و مى خواهد با شکوفه هاى این دنیاى فانى، تو را از خداوند دور نماید. آیا عاقل مى تواند مصیبتى بزرگتر از این را تصور کند.
5. خواندن دعاى گشودن قرآن و قرآن را روى سر گذاشتن، باین نیت که عقل و اندیشه او با این عمل تقویت شده و با دانشهاى قرآن کامل شود و نور عقل با نور قرآن ضمیمه گردد. و سایر نیتهایى که مناسب با این عمل است.
6. زیارت امام حسین علیه السّلام با بعضى از زیارتهایى که وارد شد.
7. خواندن سوره روم، عنکبوت و دخان در شب بیست و سوم . وخواندن دعاهایى که در این شبها وارد شده است، بخصوص دعایى که سید از بعضى از کتابهاى کهن نقل نموده و اول آن چنین است:«اللهم ان کان الشک فی ان لیله القدر فیها او فیما تقدمها واقع فانه فیک و فی وحدانیتک و تزکیتک الاعمال زائل،
خداوندا اگر در این که شب قدر، امشب یا شبهاى پیش از آن است، شکى هست، ولى در مورد یکتایى تو و این که اعمال را پاکیزه مىنمایى، شکى نیست.» و اگر توانست معنى از بین رفتن شک در خدا و یکتایى او را بفهمد، همین پاداش براى عبادت آن شب براى او کافى خواهد بود.
دعاى کوچکى که سید از امام سجاد علیه السّلام روایت نموده و اول آن«یا باطنا فی ظهوره»
مى باشد. دعایى که در یکتا دانستن خداوند کامل مىباشد. و اگر وجود ائمه علیهم السّلام هیچ نفعى نداشت، مگر همین که با این گونه دعاها پرده از یکتایى خدا برداشته، و ما را از این مطالب آگاه نمودند، لازم بود مؤمن تمام وجودش را فداى این عمل آنان نماید. و حتى فدا کردن تمام وجود خود را ناچیز شمرده و خود را ناتوان از اداى شکر نعمتهاى آنان ببیند.
8. ساعتى از شب را مخصوص مراقبت قرار داده، و در آن ساعت علم پروردگارش را به بدحالى او و قدرتش را بر نجات دادن او، و فضل و بخشش و کرم او را در نظر گرفته و سپس با امیدوارى بر در بخشش و کرم او چشم دوخته و در انتظار رحمت و بخشش او باشد.
9. فرار از وسوسه هاى شیطان
اگر مراقب به آنچه گفتیم عمل کرد که خوشا بحالش، و اگر عمل نکرد مبادا شیطان او را وسوسه کرده و بگوید: تو آنگونه که شایسته توست عمل را انجام نمىدهى، بنابراین، این کار اندک نیز فایدهاى نداشته و نبودش بهتر از وجودش مىباشد. زیرا اگر به این نداى شیطان گوش دهد او را از سایر اعمال نیز باز داشته و او را با غفلت هلاک مىنماید. ولى اگر همان عمل را که قصد دارد، انجام بدهد گرچه عمل کمى نیز باشد، ممکن است نور این عمل کم، نور دیگرى را براى عمل بوجود آورده و او را موفق به انجام عمل دیگرى گردانده و آنگاه در تمام اعمال موفق باشد.
خلاصه شیطان هیچ قصدى ندارد، مگر این که انسان را از خدمت نمودن و عبادت مولایش باز دارد بنا بر این اگر از او فرمانبردارى نماید در دل او تاریکیى بوجود مىآید که سبب قطع یارى او گردیده و موجب مىشود تا عبادت دیگرى را نیز ترک کند تا جایى که یارى خداوند کاملا قطع شده و به هلاکت جاوید دچار شود.
10. سالک نباید هیچ عمل خیرى را گرچه بسیار کوچک باشد، کم شمرده و بخاطر کم بودن آن را ترک نماید که زیان خواهد دید. و هیچ عمل خیرى را نیز نباید بزرگ ببیند، چون گرفتار عجب مىگردد. نیز اگر نمىتواند آن را انجام بدهد بمقدارى که مىتواند آن را انجام داده و بعد از انجام، آن را در مقابل خدا کوچک ببیند. زیرا بنده هر عملى را که انجام بدهد و آن را کوچک بداند، خداوند آن را بزرگ دانسته و شاید همین مطلب باعث شود که خداوند متعال آن را قبول کند. و هنگامى که عملى قبول شد کمى آن اهمیتى نخواهد داشت. چون اگر خداوند عملى را از بندهاش قبول نماید، گرچه کم باشد، پاداش زیادى به او خواهد داد. و اگر آن را قبول نکند، فایدهاى براى او نخواهد داشت، گرچه زیاد باشد. زیرا خداوند عمل کم آدم را قبول و اعمال زیاد ابلیس را رد نمود.
بنابراین بنده نباید هیچ عملى را بزرگ ببیند. گرچه عبادت جن و انس باشد. زیرا این عجب است و عجب انسان به عملش، ثواب آن را از بین مىبرد. بلکه نور آن را به تاریکى تبدیل مىکند. و نیز نباید عمل کم را کوچک بداند، زیرا ممکن است قبول شده و تبدیل به عمل بزرگى شود.
11. مبادا انسان کسى را از رحمت خدا مأیوس نموده یا باعث شود اعمال را بجا نیاورد، گرچه عمل او مخلوط با تیرگى باشد.
شاید اگر همین شکل عمل ترک نشود گاهى اوقات با بعضى از عنایات الهى همراه باشد و باعث ایجاد روح و حقیقتى در آن عمل شود و در روشن شدن قلب مؤثر باشد، بگونهاى که بکلى عمل او عوض شود. خلاصه اگر فردى لوطى در مستى بگوید: «یا اللّه» گمان نمىکنم خداوند او را رد نموده و او را اجابت نکند.
در چنین اوقاتى که خداوند در آن بیش از سایر اوقات درهاى رحمت خود را باز نموده، بندگان را تشویق به ذکر، عبادت و دعاى خود نموده و الطاف خاص خود را براى آنان تضمین نموده است بنده مراقب باید جهت امیدوارى را بیشتر در نظر گرفته و دستهاى آرزوى خود را به طرف کرم خداوند و بخششهاى فراوان او دراز کند. ولى شیطان در این اوقات اصرار در ترجیح جهت ترس و ناامیدى دارد تا بدین وسیله مانع عمل بندگان گردد.
پایان دادن شب قدر
آنگاه همانطور که بارها در مورد شبهاى شریف گفتیم – این شبها را با توسل به حامیان معصوم علیهم السّلام، سپردن عمل به آنان، عرضه آن به خداوند با دستهاى آنان، تضرع به درگاه آنان براى اصلاح عمل و براى این که آنان به درگاه خداوند تضرع نموده تا او این عمل را قبول و آن را به عمل صالح تبدیل نموده و آن را پرورش دهد، ختم کند این شب را.
تلازم شرافت شب و روز
در روایات آمده است که شرافت شب و روز ملازم یکدیگر هستند، به این معنى که اگر روز شریف شد، شرافت آن به شبش نیز سرایت مىکند و هنگامى که شب شریف شد، شرافتش به روز آن نیز سرایت مىنماید. بنابراین مراقبت از روزهاى این شبها به اخلاص در عبادت لازم است، همانگونه که در شبها لازم مى باشد.
منبع: المراقبات، فصل 9
گزیده اعمال شب قدر از عارف ربانی آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی
