معناى «شدید العقاب» بودن خداى سبحان
هادی سروش
علامه طباطبایی: همانگونه که گناه در باطن آدمى و در ظاهرش هست و از او جدا شدنى نیست، عقاب خدا هم از او جدا شدنى نیست.
علامه طباطبایی در ذیل تفسیر آیات 11 و 12 سوره مبارکه آل عمران در معناى «شدید العقاب» بودن خداى سبحان آورده اند:
عقاب خدا چنان نیست که از یک جهت معینى به انسان روى بیاورد و در محل معینى گریبان آدمى را بگیرد، و مانند عقاب غیر خدا به شرایط مخصوصى متوجه آدمى بشود، مثلا از بالاى سر و یا از پائین و یا در بعضى اماکن به انسان برسد، و انسان بتواند از آن محل یا از آن ناحیه دور گردد، و پا به فرار گذاشته خود را از گزند آن عقاب حفظ کند، بلکه عقاب خدا آدمى را به عمل خود آدمى و به گناهش مى گیرد، و چون گناه در باطن آدمى و در ظاهرش هست و از او جدا شدنى نیست، عقاب خدا هم از او جدا شدنى نیست، و در نتیجه خود انسان وقود و آتش افروز دوزخ مى شود، و به عبارت دیگر آتش از نهاد خود او مشتعل مى گردد و با این فرض دیگر فرار و قرار معنا ندارد، دیگر نه خلاصى تصور دارد، و نه تخفیف، به همین جهت است که خدا خود را شدید العقاب خوانده است.
آیات 11 و 12 سوره مبارکه آل عمران به این شرح است:
10- ان الذین کفروا لن تغنى عنهم امولهم و لا اولادهم من اللّه شیا و اولئک هم وقود النار
11- کداب آل فرعون و الذین من قبلهم کذبوا بایاتنا فاخذهم اللّه بذنوبهم و اللّه شدید العقاب
ترجمه آیات
آنانکه کافر شدند بطور محقق بدانند که اموال و اولادشان به هیچ بى نیازشان نمى کند و ایشان آرى هم ایشانند که آتش افروز دوزخند (10).
ایشان عادتى نظیر عادت آل فرعون و امتهاى قبل از ایشان دارند که آیات خدا را تکذیب کردند، و خدا به جرم گناهانشان آنان را بگرفت و خدا شدید العقاب است (11).
منبع: شفقنا