نگاهی به کتاب «لذت تفکر»
کتاب «لذت تفکر» نوشته زینا هیتز، ترجمه محمدرضا شکاری به همت انتشارات ققنوس منتشر شده‌است.
هیتز در کتاب «لذت تفکر» با اشاره به شادمانی متفکرانه زیستن، درصدد است با بیان تجربیاتش حالات مختلف مواجه انسان با تفکر را مورد بررسی قرار دهد. او با این پرسش اساسی مطالعاتش در زمینه تفکر را آغاز می‌کند: «انسان چیست؟ این که ببینیم و حس کنیم، بخوریم، شنا کنیم و حرف بزنیم کافی است؟ آیا ما جزئی از طبیعت هستیم یا یک جورهایی بیرون از طبیعت؟»
هیتز به تجربه‌های مختلفی از زندگی اش از جمله کلاس‌های درس و روابط خاص با استادان و دانشجویان اشاره می‌کند و اعتراف می‌کند که همین شرایط نیز باعث شده او به دنبال مطالعه کتاب‌های قدیمی برود و پرسش‌هایی بنیادین را مورد پژوهش قرار دهد. او به دنبال نتیجه‌گرایی در مواجهه با افکار به این نکته اشاره می‌کند که بدون نتایج آشکار، چرا زندگی متفکرانه، به ویژه در دنیایی با این حجم از رنج، باید اهمیت داشته باشد؟
هیتز می‌گوید یادگیری به خاطر نفس یادگیری به عنوان شکلی از ریاضت، پرسشی حیاتی پیش رویمان می‌نهد؛ آیا درد و فداکاری قرار است فضیلت محسوب شود؟ ما دقیقا به خاطر چه چیزی چنین شکل‌هایی از فداکاری را به عهده می‌گیریم، یا به چه منظوری رنج را تحمل می‌کنیم؟
او به تکرار و تفصیل موضوع درونگرایی و زندگی درونی را مطرح می‌کند. هیتز باور دارد زندگی درونی، حتی زندگی متفکرانه ابدا گنجایش محدودی ندارد؛ ظرفیتی انسانی است برای طرد محیط به وسیله نیروی اراده و انجام دادن کاری، هر کاری.
هیتز در بخشی از کتاب عشق را آشکارکننده ابعاد مختلف انسانیت معرفی می‌کند. او می‌گوید «عشق به یادگیری ابعاد انسانیت را که ممکن است در زندگی عادی پنهان باشند، و تجربه‌های معمولی با آن‌ها ناسازگار باشند، آشکار می‌کند؛ ظرفیت درک ساختارهای زمان و مکان یا فرضیه‌های ریاضی؛ ادراک جملات، تصاویر و صحنه‌های زیبا؛ توانایی جابه‌جا شدن در زمان و مکان‌های مختلف، حتی ظرفیت ساده برای اندیشیدن، تفکر و دیدن ورای توهمات؛ تمام این‌ها بخشی از شکوه انسانیت است».
نویسنده کتاب «لذت تفکر»، موضوع عقل را نیز اینچنین پیش می‌کشد: «عقل از طریق ظرفیتش برای جذب ما به اجتماع فراتاریخی و فراملیتی انسان‌ها، راهنمایی برای زندگی مهیا می‌کند. تا جایی که عشق به یادگیری برای انسانیت‌مان اساسی است، ما نه تنها با دیگران، بلکه در خصوص چیستی معنای انسان بودن به اتفاق نظر می‌رسیم؛ شکل گسترده‌ای از خودشناسی».
هیتز در بخشی از کتاب به نقل قول مهمی از سنکا در باب کوتاهی زندگی اشاره می‌کند: «از تمام انسان‌ها، فقط آن‌هایی فارغ‌بال‌اند که وقتشان را صرف خرد می‌کنند، فقط آن‌ها زندگی می‌کنند، چرا که راضی نیستند فقط نگهبانان خوبی برای زندگی خود باشند. هر عصر و دوره‌ای را به عصر خود ضمیمه می‌کنند؛ تمام سال‌هایی که پیش از آن‌ها سپره شده به انبارشان اضافه می‌شود. اگر قدرشناس باشیم باید بگوییم همه آن انسان‌ها، خالقان با شکوه افکار مقدس، به خاطر ما به دنیا آمده بودند؛ برای ما شیوه‌ای از زندگی مهیا کرده‌اند. با زحمت دیگر انسان‌ها به سویی سوق داده شده‌ایم که زیباترین مناظر را ببینیم که از دل تاریکی به سوی روشنایی بیرون آورده شده‌اند؛ می‌توانیم به هر عصری سرک بکشیم، به هر عصری راه داده می‌شویم، و اگر مایل باشیم به واسطه بزرگی روح، از محدودیت‌های ضعف انسانی فراتر برویم، چنان زمان گسترده‌ای وجود دارد که می‌توانیم در آن پرسه بزنیم».
هیتز، به وضوح تمرکز ویژه‌ای بر یادگیری دارد و عنوان می‌کند که عشق به پول و اشتیاق به موفقیت اجتماعی به نوعی منجر به زوال یادگیری می‌شوند. او سیاست و هدف‌های سیاسی را نیز عاملی برای زوال یادگیری معرفی می‌کند. هیتز می‌گوید: «عمل عشق به یادگیری شکلی از زندگی درونی است؛ این عمل نیازمند فاصله گرفتن از پیگری ثروت و جایگاه، از سیاست و پیگیری عدالت است. به لطف ویژگی انزواجویانه و درونی این عمل، در اوضاع دشوار به زیبایی می‌درخشد».
کتاب «لذت تفکر» نوشته زینا هیتز، توسط محمدرضا شکاری ترجمه شده و انتشارات ققنوس آن را در 248 صفحه منتشر کرده است.
منبع: ایبنا
