زن مسلمان فیلیپینی و تلاش برای ارتقای صلح و مشارکت زنان

به گزارش South China Morning Post، کانی دوماتو (Connie Dumato)، زن مسلمان فلیپینی تلاش کرده ارمغان صلح را به مناطق درگیر تنش در فیلیپین بیاورد گرچه مشارکت‌های او و دیگر دوستانش به ندرت به رسمیت شناخته می‌شود.

قرار است انجمن کشورهای جنوب شرق آسیا رسماً برنامه اقدام منطقه‌ای خود در زمینه زنان، صلح و امنیت را در کامبوج و با وجود بدتر شدن چالش‌های امنیتی مانند بلایای مرتبط با آب و هوا و جرایم سایبری، آغاز کند.

هدف این طرح ارائه چارچوبی منطقه‌ای برای ۱۰ کشور عضو این منطقه است تا فعالیت‌هایی را اجرا کنند که نمایندگی و مشارکت زنان در ایجاد صلح را ارتقاء بخشد.

دوماتو در این باره گفت: چالش‌ها همه جا هستند، اگرچه با بسیاری از آنها مواجه شده‌ام، اما ثابت کرده‌ام که همه کارها را زنانی مانند من می‌توانند انجام دهند. هیچ غیرممکنی وجود ندارد.

دوماتو که پیش‌تر در زمینه حقوق و به عنوان تندنویس در دادگاه‌ها فعالیت داشته در حال حاضر رئیس گروه میانجی‌گری Tupo na Tao sa Laya-Women یا TTLaW است که در سال ۲۰۲۰ در شمال کوتاباتو میندانائو فیلیپین تأسیس شد.

این گروه در منطقه خودمختار بانگسامورو و در منطقه مسلمان‌نشین میندانائو فعالیت می‌کند، جایی که با درگیری‌های پیچیده مانند دشمنی‌های قبیله‌ای،‌ قتل‌ها، اختلافات بر سر اراضی و همچنین درگیری‌های سیاسی سر و کار داشته است.

افزایش درگیری‌ها ـ که اغلب دلیل سیاسی دارد ـ در این مناطق نیاز به میانجی‌هایی مانند دوماتو را برجسته می‌کند. بسیاری از کسانی که در قلمرو بنگسامورو زندگی می‌کنند به خدمات اولیه مانند آموزش دسترسی ندارند.

دوماتو که در سه سال گذشته بیش از ۳۰ پرونده را میانجیگری کرده است، گفت: در جامعه من مسئله اصلی فقر است. قتل‌ها معمولاً با کمین شروع می‌شود، مانند تلاش برای دزدیدن موتورهای مردم. اما بسیاری از درگیری‌ها عمیقاً ریشه‌ای و بر سر مسائلی مانند اختلافات ارضی هستند.
مردم مورو در جنوب فیلیپین ـ نامی که استعمارگران اسپانیایی بر مسلمانان گذاشتند ـ مدت‌هاست که برای تعیین سرنوشت خود مبارزه کرده‌اند، هم علیه اشغالگران ایالات متحده و هم دولت مستقل فیلیپین. بانگسامورو، که در لغت به معنای «ملت موروس» است از سوی بسیاری برای توصیف هویت جمعی و همچنین سرزمینی که محل زندگی جوامع مختلف است استفاده شده است.

توافقنامه صلح تاریخی که در سال ۲۰۱۴ بین دولت فیلیپین و جبهه آزادی‌بخش اسلامی مورو، بزرگترین گروه جدایی‌طلب مسلمان این کشور به دست آمد، راه را برای پایان ده‌ها درگیری که بیش از ۱۲۰ هزار نفر را کشته و حدود ۲ میلیون نفر را آواره کرده بود، هموار کرد.

به این گروه شورشی اجازه داده شد در ازای زمین گذاشتن سلاح‌های خود، یک دولت خودمختار برای اداره بخش‌هایی از جزیره جنوبی میندانائو تشکیل دهند. اولین انتخابات پارلمانی این منطقه اکنون برای ماه مِی ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده است.

وقتی زنان روند صلح را رهبری می‌کنند

میریام کورنل فرر(Miriam Coronel-Ferrer)، استاد علوم سیاسی فیلیپینی، قرارداد صلح ۲۰۱۴ را با جدایی‌طلبان مسلمان از طرف دولت فیلیپین امضا کرد. با انجام این کار، او اولین زن مذاکره‌کننده ارشد در جهان شد که با یک گروه شورشی توافق‌نامه صلح امضا کرد.

سارا کنیبز، مدیر منطقه‌ای زنان سازمان ملل متحد در آسیا و اقیانوسیه، که به زنان در مورد مسائلی مانند تجزیه و تحلیل منازعات آموزش داده است، گفت: این نشان می‌دهد که وقتی زنان فرآیندهای صلح را رهبری کنند، چه چیزی می‌توان به دست آورد.

او خاطرنشان کرد: قراردادهای صلحی که زنان در آن نقش داشته‌اند ۳۵ درصد بیشتر احتمال دارد که حداقل ۱۵ سال ادامه پیدا کنند. اما اگرچه زنان به عنوان رهبران صلح در منطقه نقش مهمی ایفا کرده‌اند، مشارکت آنها محدود و با چالش‌های زیادی همراه بوده است.
دوماتو گفت: من همیشه راهی پیدا می‌کنم تا به آنها بفهمانم که زنان چیزی را می‌دانند که مردان نمی‌دانند. من زنان جامعه خود را تشویق می‌کنم که در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنند، به آنها کمک می‌کنم تا خودشان را سازماندهی کنند … تا دیده شوند.

تحقیقات نه تنها تأثیر نامتناسب درگیری بر زنان و دختران را تأیید کرده، بلکه نقش حیاتی آنها را در ترویج صلح نشان داده است.

سومیتا باسو، دانشیار دپارتمان روابط بین‌الملل دانشگاه جنوب آسیا، گفت: با این حال، هنوز نیاز به قبول کردن بیشتر این موضوع وجود دارد که صلح پایدار بدون مشارکت سیاسی رسمی زنان غیرممکن است.

باسو تصریح کرد: طرح آسه‌آن که روز دوشنبه آغاز شد، نقشی را که زنان می‌توانند در مقابله با چالش‌های امنیتی همیشگی مانند درگیری‌های مسلحانه و همچنین تهدیدات نوظهور برای سلامت و رفاه، مانند کووید-۱۹، تغییرات آب و هوایی، قاچاق انسان،‌ افراط‌گرایی خشونت ایفا کنند، برجسته می‌کند.

بر اساس این طرح که ماه گذشته توسط رهبران آسه‌آن به تصویب رسید، پاسخ مؤثر به چالش‌های امنیتی متکی بر ظرفیت برآوردن نیازهای همه افراد جامعه و تضمین این است که زنان، که اغلب در خط مقدم واکنش هستند، کاملاً حضور داشته باشند. این شامل تلاش‌ها و رهبری برای طراحی و اجرای راه‌حل‌ها می‌شود.

صلح در کنار از بین بردن کلیشه زن مسلمان

دوماتو در حدود ۲۰ سالی که در مانیل گذراند، قبل از بازگشت به استان خود(میندانائو)، گفت که تصورات کلیشه‌ای مربوط به یک زن مسلمان را احساس کرد. از جمله برچسب زده شدن به عنوان عضوی از ابوسیاف، یک گروه افراطی که به بمب‌گذاری و آدم‌ربایی معروف است.

این فعال صلح تصریح کرد: عصبانی بودم زیرا حس می‌کردم تحت ظلم قرار می‌گیرم، چون من یک بانگسامورو و مسلمان هستم. غریزه من این بود که پاسخ دهم و مقابله کنم. اما من شروع به بازبینی خودم کردم. به خودم گفتم که همه دشمن من نیستند. درست است که بسیاری از مسیحیان به بستگان من ظلم کردند اما همه آنها این کار را نکرده بودند.

کمیسیون ملی مسلمانان فیلیپینی، یک آژانس دولتی، در سال ۲۰۱۲ تخمین زد که نزدیک به ۱۱ درصد از جمعیت این کشور مسلمان هستند که بیشتر آنها در میندانائو زندگی می‌کنند.

گروه جزیره جنوبی در سال ۲۰۱۷، زمانی که نیروهای دولتی فیلیپین شهر ماراوی را در یک نبرد طولانی علیه گروه وابسته داعش، محاصره کردند، به سر خط اخبار بین‌المللی تبدیل شد. در این درگیری مسلحانه پنج ماهه صدها کشته و هزاران نفر آواره شدند.
دوماتو خاطرنشان کرد که گروه‌های خشونت‌آمیز مانند مائوته و ابوسیاف نماینده مردم ساکن در جوامع محلی نیستند.

او گفت: «ما بانگساموروها درباره چگونگی اجتناب، پیشگیری و محافظت از جامعه خود از درگیر شدن با این نوع افراد بسیار فکر کرده‌ایم.

دوماتو با وجود انگ عمیقاً ریشه‌دار، همراه با تأثیر منفی محاصره ماراوی، گفت که تبعیض علیه مسلمانان در طول سال‌ها عملاً کاهش یافته است.

او گفت: هنوز کلیشه‌هایی علیه جامعه مسلمانان وجود دارد… به زنان و کودکان [هنوز هم گاهی] دستور می‌دهند که حجاب را بردارند. اما تبعیض مانند گذشته نیست، ما از دستاوردهای روند صلح لذت می‌بریم.

فیلیپین علاوه بر اینکه محل طولانی‌ترین شورش‌ها در آسیا است، یکی از کشورهای جهان است که درگیری‌ داخلی منجر به آوارگی گسترده‌ای شده که زنان و دختران را در معرض خطر بیشتری قرار داده است.

کنیبز گفت: ضروری است که به تأثیر درگیری‌های مسلحانه و مخاطرات طبیعی بر زنان پرداخته و در عین حال سهم حیاتی آنها در ایجاد صلح به رسمیت شناخته شود. «تداوم توانمندسازی زنان و سازمان‌های آنها» و «تداوم عقب‌راندن گرایش‌های مردسالارانه برخی از صاحبان قدرت و در برخی از جنبه‌های فرهنگ و هنجارها» مهم است.

دوماتو گفت: رؤیای من برای جامعه این است که هر جوانی باید به مدرسه برود. رؤیای من این است که مردمم، این نسل‌های جوان را ببینم که در صلح و پیشرفت هستند، بدون ترس از جنگ یا کمبود مواد غذایی.

مترجم: محمدحسن گودرزی
منبع: ایکنا